Liệu Omicron có vượt Delta trở thành biến thể thống trị thế giới?

Người dân đi bộ dọc theo phố Oxford ở London, Anh. Ảnh: Reuters

Theo hãng tin Reuters (Anh), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hôm 26/11 đã phân loại Omicron là “biến thể đáng lo ngại”, không lâu sau khi biến thể này được phát hiện lần đầu tiên ở miền nam châu Phi. Đến ngày 29/11, WHO cho biết nhiều khả năng Omicron sẽ tiếp tục lây lan trên toàn cầu, đặt ra nguy cơ toàn cầu “rất cao”, và có thể gây hậu quả nặng nề ở những khu vực dịch lây lan mạnh. Tổ chức này đang phối hợp với nhiều nhà nghiên cứu trên toàn thế giới để tìm hiểu rõ hơn về các tác động của biến thể mới đến đại dịch COVID-19.

Nhiều câu hỏi đang được đặt ra, như Omicron có khả năng lẩn tránh vaccine hay không và liệu nó có gây ra bệnh nặng hơn so với các biến thể trước đó hay không. Hãng tin Reuters đã phỏng vấn một số chuyên gia y tế về biến thể Omicron.

Một số chuyên gia dịch tễ học cho biết đã có cơ sở vững chắc để tin rằng Omicron có thể khiến vaccine kém hiệu quả hơn. Omicron có chung một số đột biến quan trọng của hai biến thể trước đó là Beta và Gamma, giúp chúng dễ lẩn tránh vaccine hơn. Ngoài ra, Omicron còn có 26 đột biến chưa từng được phát hiện ở protein gai, nhiều hơn so với 10 đột biến như vậy ở biến thể Delta và 6 đột biến ở biến thể Beta.

Trong vòng vài tháng, biến thể Delta đã lây lan nhanh hơn bất kỳ chủng virus nào xuất hiện trước đây. “Do đó, câu hỏi đặt ra đó là Omicron có khả năng lây lan như thế nào so với chủng Delta. Đó là điều vô cùng quan trọng mà chúng ta cần phải biết”, ông John Moore, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Y Weill Cornell ở New York nhận định.

Tuy nhiên, các chuyên gia khác cho rằng đáp án của câu hỏi này có thể sẽ được giải đáp cuối cùng.

Người dân xếp hàng chờ xét nghiệm COVID-19 tại một địa điểm xét nghiệm tạm thời ở Seoul, Hàn Quốc, ngày 29/11. Ảnh: Reuters

Giới chức Nam Phi đã lên tiếng cảnh báo về Omicron sau khi phát hiện hàng chục trường hợp nhiễm biến thể này. Các nhà khoa học sẽ theo dõi chặt chẽ các trường hợp nhiễm Omicron trên cơ sở dữ liệu công cộng để tìm hiểu mức độ lây lan của biến thể này so với Delta. Các chuyên gia cho biết điều đó có thể mất từ 3 đến 6 tuần, tùy thuộc vào mức độ lây lan của biến thể.

Tiến sĩ Peter Hotez, chuyên gia về vắc xin tại Đại học Y khoa Baylor cho biết: “Trong vòng 2 tuần, chúng tôi sẽ xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể Omicron gây ra. Chúng tôi đang tham khảo nhiều báo cáo khác nhau. Một số nói rằng biến thể này gây bệnh rất nhẹ, trong khi những một số bệnh viện ở Nam Phi đã ghi nhận các ca mắc nặng”.

Trong khi đó, các nhà nghiên cứu cho biết họ mong đợi câu trả lời về việc liệu Omicron có thể lẩn trốn vắc xin hay không. Dữ liệu ban đầu sẽ được xác định từ các xét nghiệm máu của những người đã được tiêm chủng hoặc động vật thí nghiệm, phân tích các kháng thể của bệnh nhân nhiễm biến thể này.

Ông Moore cho biết: “Có rất nhiều phòng thí nghiệm đang tích cực nghiên cứu kiểm tra mức độ kháng thể của Omicron. Quá trình này sẽ mất vài tuần”.

Song David Ho, giáo sư vi sinh và miễn dịch học tại Đại học Columbia ở New York, tin rằng Omicron sẽ có mức độ kháng vắc xin đáng kể, dựa vào vị trí các đột biến trên protein gai của virus.

“Các kháng thể vắc xin nhắm vào 3 vùng trên đột biến của virus và Omicron có đột biến ở cả ba vùng đó. Các chuyên gia kỹ thuật sẽ lo lắng hơn nhiều các chuyên gia sức khỏe cộng đồng vì những gì họ biết từ phân tích cấu trúc của biến thể Omicron”, ông nói.

Người đi bộ đeo khẩu trang ở Manchester, Anh. Ảnh: Reuters

Các nhà khoa học khác lưu ý rằng các biến thể trước đó, chẳng hạn như Beta, cũng có các đột biến khiến vắc xin kém hiệu quả hơn, nhưng vắc xin vẫn giúp ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong. Họ nói rằng ngay cả khi các kháng thể trung hòa do vắc xin tạo ra trở nên kém hiệu quả hơn, các bộ phận khác của hệ miễn dịch, được gọi là tế bào T và tế bào B, sẽ kích hoạt hệ miễn dịch chiến đấu để bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của virus.

Trong khi các nghiên cứu về hiệu quả của vắc xin trước biến thể Omicron trong cộng đồng vẫn đang được tiến hành, ông John Wherry, Giám đốc Viện Miễn dịch học Penn ở Philadelphia khẳng định: “Việc tiêm vắc xin phòng COVID-19 vẫn có thể giúp người nhiễm biến thể Omicron tránh nguy cơ nhập viện và tử vong”.

Dù vậy, Giáo sư David Ho nhận định một thực tế đáng lo ngại là Omicron đã lây lan ngay cả khi có sự hiện diện của Delta, vốn là biến thể đang chiếm ưu thế hơn tất cả các biến thể khác. Nhưng các nhà khoa học khác nói rằng đây vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.

“Khi nghiên cứu các đột biến cụ thể giúp Omicron lây lan, chúng có những đặc điểm không khác quá nhiều so với các biến thể trước đó, chẳng hạn Alpha hay Delta”, Tiến sĩ Hotez nói.