Kết quả kinh doanh quý 3 của doanh nghiệp niêm yết chưa quay lại quỹ đạo tăng trưởng

Kết quả kinh doanh cho thấy sự phân hóa giữa các nhóm ngành

Cụ thể, theo dữ liệu cập nhật đến ngày 1/11, tổng doanh thu toàn thị trường giảm nhẹ 0,6% so với cùng kỳ và 0,1% so với quý trước, chỉ giảm 8,8% so với mức đỉnh vào quý IV/2022 và vẫn cao hơn đáng kể giai đoạn trước 2022.

Tổng lợi nhuận sau thuế giảm nhẹ 5% so với cùng kỳ sau khi liên tục ghi nhận mức giảm mạnh hai chữ số trong 3 quý trước, một phần do hiệu ứng nền cao đã giảm dần (lợi nhuận ghi nhận giá trị kỷ lục trong quý I và quý II/2022). Lũy kế 9 tháng năm 2023, tổng lợi nhuận giảm 15,8% so với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, biên lợi nhuận gộp cải thiện đáng kể từ mức 15,4% trong quý III/2022 lên 16,8% trong quý III/2023, là mức cao nhất kể từ năm 2022. Tuy nhiên, biên lợi nhuận ròng lại thu hẹp về 5,9%, do chi phí bán hàng và chi phí lãi vay đều tăng mạnh so với cùng kỳ.

SSI Reasearch chỉ ra rằng, động lực tăng trưởng chính của thị trường đến từ sự trở lại của các nhóm ngành dầu khí (tăng 828% so với cùng kỳ năm trước) và tài nguyên cơ bản (tăng 166%) phục hồi mạnh khi biên lợi nhuận cải thiện đáng kể. Các mã ghi nhận mức tăng trưởng đáng chú ý là BSR (tăng 611%), PLX (tăng 284% bao gồm khoản lãi đột biến từ thoái vốn PG Bank), bên cạnh HPG, HSG, NKG, PVD lấy lại mức lợi nhuận dương sau khi ghi nhận lỗ trong năm ngoái.

Ngành dịch vụ tài chính (tăng 138% so với cùng kỳ năm trước) có quý thứ hai liên tiếp tăng trưởng lợi nhuận ấn tượng, sau khi lợi nhuận tạo đáy vào quý IV/2022. Giá trị giao dịch trung bình của thị trường chứng khoán đạt 24,5 nghìn tỷ đồng/phiên trong quý III (tăng 54% so với cùng kỳ năm 2022), là mức cao nhất kể từ quý II/2022.

Ngược lại, các nhóm ngành tiêu dùng tiếp tục giảm khi cầu tiêu dùng nội địa và xuất khẩu đều chưa được cải thiện. Cụ thể, các ngành bán lẻ (giảm 67,8%), hàng cá nhân và gia dụng (giảm 41,4%), ô tô và phụ tùng (giảm 54,5%), thực phẩm và đồ uống (giảm 7%) giảm quý thứ 4 liên tiếp. Các ngành này có thể cần nhiều thời gian để tạo đáy và quay trở lại quỹ đạo tăng trưởng lợi nhuận.

Ngành hóa chất ghi nhận mức giảm mạnh nhất (giảm 70,3%) khi lợi nhuận nhiều doanh nghiệp đầu ngành cùng giảm sâu như DPM (giảm 93%), DCM (giảm 90%), DHB (giảm 189%), DGC (giảm 47%). SSI Reasearch kỳ vọng ngành hóa chất đã gần chạm đáy lợi nhuận.

Ngành ngân hàng giảm nhẹ 1,4% so với cùng kỳ năm 2022 do tăng trưởng tín dụng yếu, tỷ lệ thu nhập lãi thuần chưa hồi phục rõ ràng trong khi nợ xấu vẫn trong xu hướng gia tăng. Kết quả kinh doanh phân hóa mạnh mẽ với VCB tăng 19,9%, STB tăng 34,9%, CTG tăng 17,3%, MBB tăng 15,6%, ACB tăng 12,6%, trong khi BID, VPB, TCB, TPB, EIB, SHB, cùng đa số ngân hàng TMCP có kết quả kém khả quan hơn.

Ngành bất động sản giảm mạnh 32,4% khi nhiều doanh nghiệp đầu ngành ghi nhận lợi nhuận đi xuống. VHM giảm 26,4% do doanh thu tài chính sụt giảm so với nền cao năm ngoái, KBC giảm 99%, KDH giảm 39%, PDR giảm 86%, IDC giảm 68%, NVL giảm 42% trong khi số ít doanh nghiệp có tăng trưởng tốt như VRE tăng 66%, SSH tăng 608%, NLG tăng 39%, AGG tăng 89%.

Các ngành hàng và dịch vụ công nghiệp giảm 11,3%, điện nước và xăng dầu khí đốt giảm 40,5% khi hoạt động sản xuất công nghiệp vẫn tăng trưởng yếu.

Thống kế của SSI Research cũng cho thấy, ngành dịch vụ tài chính (môi giới chứng khoán) tiếp tục ghi nhận biên lợi nhuận ròng cao nhất toàn thị trường, ở mức 26,2% trong quý III/2023 và cao gấp 2 lần cùng kỳ. Ngược lại, phần lớn các ngành có biên lợi nhuận thu hẹp khiến biên lợi nhuận ròng toàn thị trường giảm từ 6,5% trong quý III/2022 xuống 5,9% trong quý III/2023.

ROE (lợi nhuận trên vốn) tiếp tục thu hẹp ở cả hai nhóm tài chính và doanh nghiệp phi tài chính. Theo đó, ROE trung bình toàn thị trường giảm từ 12,3% trong quý III/2022 xuống 10,9% trong quý III/2023. Nhìn chung, hiệu quả hoạt động của nhóm tài chính vẫn vượt trội so với thị trường chung.

Đáng chú ý, khả năng thanh toán lãi vay tiếp tục suy giảm, trung bình ở mức 3,82 lần trong quý III/2023. Trong đó có 183 doanh nghiệp ghi nhận hệ số ở mức <1, tổng vay nợ của nhóm này chiếm 11,9% toàn thị trường.