Hòa bình lại "ngủ quên" ở Afghanistan?

Hiện trường vụ đánh bom gần lối vào sân bay quốc tế Kabul, Afghanistan.

Theo nhận định của tờ "Trung Đông", hiện Afghanistan đang lún sâu vào một chu trình bạo lực mới có nguy cơ gây tổn hại đến các cuộc thương lượng hòa bình vừa mới bắt đầu giữa lực lượng Taliban và chính quyền trung ương ở Kabul. Sau các cuộc thương lượng hòa bình với những hy vọng mong manh hé mở, đất nước Afghanistan lại tiếp tục bị nhấn chìm vào một làn sóng bạo lực đẫm máu chỉ một tuần sau khi Akhtar Mansour được bổ nhiệm làm tân Thủ lĩnh Taliban.

Ngay sau diễn biến này, hầu như ngày nào ở đất nước này cũng xảy ra các vụ khủng bố. Một quan chức chính phủ Afghanistan coi đó là diễn biến "rất đáng thất vọng" bởi trước đó, chính quyền của ông cũng như đông đảo dân chúng đều hy vọng việc bổ nhiệm Thủ lĩnh Mansour - người nổi tiếng về tính thực dụng, ôn hòa và cởi mở với đối thoại - sẽ tạo một đà mới cho các cuộc thương lượng hòa bình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mọi hy vọng đang trở thành nỗi thất vọng lớn. Chỉ trong vòng 1 tuần, số vụ bạo lực đã đạt tới con số kỷ lục: 3 cuộc tấn công đẫm máu làm rung chuyển Kabul, khiến hơn 72 người chết và hàng trăm người bị thương. Đây cũng được coi là thời điểm đẫm máu nhất ở thủ đô của Afghanistan kể từ khi Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) chấm dứt sứ mệnh và rút quân khỏi đây hồi tháng 12/2014.

Taliban không chỉ tiến hành các vụ khủng bố ở thủ đô Kabul, mà đồng thời ở nhiều địa phương trên cả nước, với các mục tiêu khác nhau, kể cả các căn cứ quân sự của Mỹ, và Học viện cảnh sát quốc gia... Làn sóng các vụ khủng bố mới này là một chiến thuật được các thủ lĩnh mới của Taliban sử dụng để chứng tỏ rằng tổ chức này vẫn hoạt động bình thường. Đây cũng được xem như chiến lược "diễu võ giương oai" - Taliban muốn chứng tỏ sức mạnh và khả năng có thể tấn công trở lại vào các lợi ích của Mỹ cũng như bộ máy an ninh ở trung tâm thủ đô Kabul.

Trong khi đó, theo báo cáo hàng quý mà Văn phòng đại diện Liên hợp quốc ở Afghanistan mới công bố, số nạn nhân là dân thường của cuộc xung đột ở Afghanistan đã đạt một kỷ lục mới trong nửa đầu năm 2015, khi quân đội NATO không còn sứ mệnh tại đây, lên tới 1.592 người chết và 3.329 người bị thương. Ngoài ra, đại diện Liên hợp quốc cũng nhận định rằng tình trạng bất ổn đang lan rộng trở lại trên toàn lãnh thổ Afghanistan, kể cả các vùng Bắc và Đông Bắc vốn trước đây tương đối yên tĩnh.

Theo các nhà phân tích, thời gian gần đây, lực lượng Taliban đã từ bỏ chiến thuật chiến tranh du kích từng được sử dụng khi quân đội NATO còn đồn trú. Thay vào đó, lực lượng này đã mở các cuộc tấn công trực diện, kiểu "giáp lá cà" nhằm vào quân chính phủ và các lợi ích của chính quyền. Hơn nữa, quân Taliban cũng đã táo tợn, liều lĩnh hơn rất nhiều. Câu hỏi đang được đặt ra ở Afghanistan là: Tại sao quân Taliban - đang rất hăng hái thương lượng hòa bình với chính quyền - lại bất ngờ thay đổi, tiến hành một làn sóng khủng bố đẫm máu như vậy?

Các chuyên gia cho rằng thực trạng này chỉ có thể được giải thích bằng sự chia rẽ trong hàng ngũ chóp bu của Taliban. Trên thực tế, những bất đồng giữa quân Taliban đã được dự báo sau cái chết của Omar, cũng như việc bổ nhiệm Mansour - vốn bị coi là "người của Pakistan". Một số chỉ huy Taliban còn buộc tội tân Thủ lĩnh Mansour đã cố tình giấu giếm tình trạng sức khỏe của Omar trong 2 năm qua (được cho là đã chết từ năm 2013), và muốn bổ nhiệm con trai cả của ông này là Yacoub, 26 tuổi, làm người kế vị chứ không phải là Mansour. Ngoài ra, một bộ phận lớn Taliban đã phản đối các cuộc thương lượng hòa bình hiện nay với chính quyền trung ương, và thề sẽ tái sử dụng biện pháp quân sự - được coi là khả dĩ nhất để giành lại chính quyền.

Như vậy, trong bối cảnh bạo lực tràn lan như hiện nay cũng như sự bất đồng, chống đối từ nội bộ Taliban đối với giải pháp hòa bình, thật khó hình dung lực lượng này sẽ sớm trở lại bàn thương lượng. Nền hòa bình ở quốc gia này một lần nữa xem như lại "ngủ quên" và không biết đến bao giờ người ta mới "đánh thức" được nó.