Hành trình gian nan thu hồi nợ thuế XNK - Bài 3: Khi các biện pháp cưỡng chế thuế không phát huy hiệu quả

CBCC Chi cục Hải quan Móng Cái, Cục Hải quan Quảng Ninh trao đổi nghiệp vụ. Ảnh: T.TRANG.

Kiên trì áp dụng mọi biện pháp

Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo các các chi cục hải quan tại TP.HCM cho biết, đối với số nợ thuế khó đòi, ròng rã suốt hàng chục năm trời, cơ quan Hải quan đã áp dụng các biện pháp thu hồi nợ theo Luật Quản lý thuế (trừ 2 biện pháp khó áp dụng là kê biên tài sản DN; phối hợp với Cục Thuế địa phương tạm ngưng sử dụng hóa đơn) nhưng đều không hiệu quả, do hầu hết những DN nợ thuế này đều không còn hoạt động, bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh.

Thậm chí có nhiều trường hợp, chi cục đã lập hồ sơ nợ thuế, chuyển cho cơ quan Công an để phối hợp truy tìm giám đốc DN, yêu cầu nộp thuế, nhưng do DN ngưng hoạt động, giám đốc thuê mướn nên cũng không có tác dụng. Các trường hợp này cũng không đủ điều kiện để được xóa nợ thuế theo hướng dẫn tại Thông tư 179/2013/TT-BTC ngày 2/12/2013 của Bộ Tài chính, khiến cơ quan Hải quan cứ phải "ôm" mãi món nợ khó đòi hết năm này đến năm khác.

Còn tại Cục Hải quan Hải Phòng, các biện pháp đôn đốc nợ và các biện pháp cưỡng chế được quy định; phối hợp với cơ quan Thuế thực hiện bù trừ tiền thuế GTGT đối với các DN có tiền thuế GTGT được cơ quan Thuế giải quyết hoàn với số nợ thuế tại cơ quan Hải quan... đều đã được đơn vị áp dụng.

Đơn vị thường xuyên tra cứu thông tin DN trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp để tìm ra những DN đã bỏ trốn, ngừng hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh, thành lập DN mới hoặc tham gia là thành viên của các DN mới. Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan (Ủy ban nhân dân, cơ quan Công an…) để thu đòi nợ. Bên cạnh đó, các Tổ đôn đốc thu đòi nợ của các Chi cục thường xuyên kiểm tra, chọn lọc hồ sơ và tiến hành đi thu đòi nợ kết hợp xác minh các tờ khai kinh doanh tạm nhập tái xuất chưa có xác nhận thực xuất. Tăng cường phối hợp với cơ quan Hải quan cửa khẩu xuất để xác minh các lô hàng chưa có xác minh thực xuất, đặc biệt các tờ khai đã có hồi báo yêu cầu Hải quan cửa khẩu xuất xác minh làm rõ tình trạng lô hàng...

Tuy nhiên, kết quả xử lý, thu hồi nợ thuế tại Cục Hải quan Hải Phòng chưa đạt được như kỳ vọng bởi nhiều nguyên nhân. Ngoài người nộp thuế bỏ trốn, mất tích, không kinh doanh tại địa chỉ đăng ký, ngừng và tạm dừng hoạt động kinh doanh, còn có trường hợp nợ chờ xử lý do người nộp thuế có khiếu nại chưa chịu nộp thuế theo quyết định truy thu, ấn định thuế của cấp có thẩm quyền; nợ liên quan đến vấn đề nội địa hóa; nợ của người nộp thuế đã và đang bị điều tra, khởi tố...

Cục Hải quan Quảng Ninh cũng tiến hành hàng loạt biện pháp cưỡng chế: Thông báo, đôn đốc DN nộp các khoản nợ, phối hợp với ngân hàng xác minh số dư tài khoản để thực hiện trích nộp tiền thuế, quyết định dừng làm thủ tục hải quan. Ngoài ra, đơn vị còn phối hợp với cơ quan Thuế nội địa xác minh và thông báo hóa đơn GTGT không còn hiệu lực sử dụng, thậm chí, đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh, thành phố thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Đơn vị cũng tổ chức các đoàn công tác trực tiếp đến DN đôn đốc và phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác thu hồi nợ thuế. Mặc dù vậy, kết quả thu nợ không đáng kể.

Khó áp dụng biện pháp cưỡng chế

Đại diện Phòng Thuế XNK, Cục Hải quan Hải Phòng khi thực hiện xử lý nợ đã thừa nhận, việc thực hiện các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế phải tuần tự theo quy định như hiện nay chưa đạt được hiệu quả cao. Do khi thực hiện như quy trình hiện tại cơ quan Hải quan phải thu thập thông tin và phối hợp với nhiều cơ quan chức năng, phải thực hiện nhiều thủ tục nên mất nhiều thời gian, hoặc sự phối hợp của cơ quan chức năng chưa tích cực. Đơn cử như biện pháp cưỡng chế thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh gặp khó khăn khi cơ quan Hải quan có văn bản đề nghị Sở Kế hoạch và Đầu tư thực hiện biện pháp cưỡng chế, nhưng một số Sở chỉ ghi chú cảnh báo trên Hệ thống thông tin đăng ký DN quốc gia mà không thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh theo quy định, thậm chí có trường hợp cơ quan Hải quan không nhận được phản hồi!

Còn tại Cục Hải quan Hà Nội, trong số các DN nợ thuế, nhiều DN có số nợ lớn và tồn tại trong thời gian dài như: Công ty TNHH Long Vân nợ 4,49 tỷ đồng tiền chậm nộp thuế của các tờ khai năm 1999, 2002; Công ty CP Du lịch và XNK Bắc Ninh nợ 2,97 tỷ đồng của các tờ khai năm 1999; Công ty TNHH Đỉnh Cao Mới nợ 3,07 tỷ đồng của các tờ khai năm 2007… Không giống như các đơn vị khác gặp khó do DN bỏ trốn, trở ngại của Cục Hải quan Hà Nội là tổ chức của các DN nợ thuế thay đổi nên không còn hồ sơ tài liệu và các thông tin liên quan đến khoản nợ thuế dẫn đến DN không đồng thuận với các quyết định cưỡng chế của cơ quan Hải quan. Các biện pháp cưỡng chế không hiệu quả như: Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài khoản, lý do đơn giản đó là số dư tài khoản của các DN nợ thuế tại các ngân hàng hầu hết số dư còn rất ít hoặc không có số dư.

Việc áp dụng các biện pháp cưỡng chế khác như dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa XK, NK; kê biên, bán đấu giá tài sản; thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do tổ chức, cá nhân khác đang nắm giữ rất khó thực hiện hoặc không thể thực hiện do hầu hết các DN nợ thuế đều không có hoạt động XNK, không nhận được phản hồi hoặc phản hồi không có thông tin về tài sản nên không có căn cứ áp dụng biện pháp kê biên tài sản. Đối với biện pháp cưỡng chế “Thu hồi Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh, Giấy chứng nhận đăng ký DN, Giấy phép thành lập và hoạt động, Giấy phép hành nghề”, nhiều trường hợp chi cục gửi công văn phối hợp đến Sở Kế hoạch và Đầu tư nhưng không nhận được phản hồi.

Còn theo Hải quan Quảng Ninh, trong quá trình thực hiện các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ thuế, Hải quan Quảng Ninh gặp khó khăn và không thể thực hiện được các biện pháp cưỡng chế như: “Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập”; “Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên theo quy định của pháp luật”; “Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế do tổ chức, cá nhân khác đang nắm giữ”. Nguyên nhân là do cơ quan Hải quan không có cơ sở để xác định về tiền lương, thu nhập, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế. Luật Quản lý thuế không quy định cơ quan có thẩm quyền nào chịu trách nhiệm cung cấp thông tin về tài sản các loại của DN.

Bên cạnh đó, nhiều DN phát sinh nợ từ lâu, đã thực hiện đến biện pháp thu hồi Giấy Chứng nhận đăng ký kinh doanh, DN đã giải thể, không thể quay lại thực hiện các biện pháp cưỡng chế trên; biện pháp khấu trừ tiền lương hoặc thu nhập chỉ có thể áp dụng với cá nhân nợ thuế, khó áp dụng với DN nợ thuế. Đối với một số DN nhà nước đã giải thể, Hải quan tỉnh Quảng Ninh đã nhiều lần gửi công văn hoặc trực tiếp đến làm việc với các cơ quan liên quan nhưng do DN đã giải thể quá lâu (trên 20 năm) không thể xác minh được quyết định giải thể. Hơn nữa hiện nay tờ khai gốc đã bị thất lạc nên đơn vị không thể hoàn thiện hồ sơ đề nghị xoá nợ thuế.

(Bài 4: Cần có cơ chế xóa nợ thuế )