Hai hệ thống tạo bước ngoặt trong quản lý hải quan đường hàng không

	Hải quan bắt giữ 15 kg ma túy vận chuyển qua đường hàng không
	Nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển đại lý hải quan
	Sửa quy định quản lý đối với hàng hóa vận chuyển chịu sự giám sát hải quan

Thời gian thông quan mỗi lô hàng được giảm từ 3-6 giờ xuống trung bình dưới 10 phút. Ảnh: N.Linh

Hình thành Hệ thống CNTT đồng bộ, quản lý, giám sát tự động

Trong những năm qua, ngành Hải quan đã triển khai ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong toàn bộ quy trình thủ tục hải quan đối với hàng hóa XNK đường biển, đường bộ và đường sắt. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT đối với quy trình thủ tục hải quan đường hàng không trước tháng 9/2020 chưa được triển khai một cách tổng thể, đồng bộ.

Do đó, sự kết nối trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải quan với các doanh nghiệp kinh doanh cảng, các hãng hàng không và các tổ chức cá nhân XNK hàng hóa vẫn còn nhiều hạn chế, dẫn đến khó khăn cho việc theo dõi, quản lý hàng hóa XNK, thời gian lưu giữ hàng hóa lâu, chi phí lưu kho lớn. Phương thức quản lý dựa vào kiểm tra hồ sơ giấy và giám sát thủ công, khó đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan trong bối cảnh khối lượng công việc cần thực hiện ngày càng tăng, nguồn lực về con người của cơ quan Hải quan phải tinh giảm.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Nội Hoàng Quốc Quang cho biết, trước bối cảnh đó, thực hiện chủ trương của Chính phủ về thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2020 và Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020, Cục Hải quan Hà Nội đã chủ động nghiên cứu, đề xuất và đã được Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan giao triển khai thí điểm Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động tại Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài (tại Quyết định số 2061/QĐ-BTC ngày 13/10/2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính).

Trên cơ sở những kết quả đã đạt được sau hơn 2 năm triển khai thí điểm (từ tháng 10/2017), ngày 28/9/2020, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 1475/QĐ-BTC về việc triển khai chính thức Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý, giảm sát tự động hàng hóa nhập khẩu tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.

Hệ thống đi vào hoạt động chính thức làm thay đổi cơ bản phương thức quản lý giám sát hải quan tại sân bay quốc tế Nội Bài, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, đồng thời góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín của Hàng không Việt Nam và của Hải quan Việt Nam trên thế giới, là cơ sở để mở rộng triển khai tại các sân bay quốc tế trên toàn quốc.

Đến nay, sau hơn 2 năm triển khai chính thức (từ tháng 9/2020 đến tháng 10/2022), hệ thống đã đáp ứng được các mục tiêu và yêu cầu nghiệp vụ đặt ra với những kết quả nổi bật.

Theo đại diện Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, hệ thống đã đảm bảo công tác cải cách hiện đại hóa, ứng dụng CNTT trong thủ tục hải quan; nâng cao hiệu lực, hiệu quả cho hoạt động kiểm tra, quản lý giám sát của cơ quan Hải quan.

100% hãng hàng không đã gửi thông tin tới Cổng một cửa quốc gia, thực hiện thủ tục thông quan hơn 54.000 chuyến bay quốc tế trên hệ thống. Hệ thống quản lý, giám sát tự động đã kết nối toàn bộ các kho hàng không tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, giám sát trên 2,5 triệu lô hàng (bình quân mỗi ngày có trên 5.300 lô hàng được quản lý, giám sát thông qua hệ thống). Tỷ lệ xử lý của hệ thống đạt ổn định trên 99,5%. Qua đó, thời gian thông quan mỗi lô hàng được giảm từ 3 đến 6 giờ xuống trung bình dưới 10 phút.

Đặc biệt, thời gian cần thiết để giám sát đối với mỗi lô hàng nhập khẩu từ khi vào khu vực giám sát hải quan đến khi ra khỏi khu vực giám sát hải quan chỉ cần từ 5 đến 10 phút, không phụ thuộc vào lưu lượng phương tiện, hàng hóa nhập kho, xuất kho, tờ khai hải quan.

Hiện nay, hàng hóa đưa vào, đưa ra, lưu giữ tại 3 kho hàng không đều được kiểm soát chặt chẽ đảm bảo tất cả các lô hàng được theo dõi và quản lý tự động trên hệ thống giám sát tự động; thời gian thông quan hàng hóa, giải phóng hàng được rút ngắn nhiều so với trước đây.

Lợi ích ba bên

Việc triển khai chính thức Hệ thống mang lại hiệu quả và lợi ích to lớn cho cơ quan Hải quan và các hãng hàng không, doanh nghiệp và người dân. Phó Cục trưởng Hoàng Quốc Quang cho biết, hệ thống đã thay đổi phương thức quản lý của cơ quan Hải quan từ kiểm tra hồ sơ giấy, giám sát thủ công sang quản lý, kiểm tra hiện đại dựa trên hệ thống CNTT, kết nối thông tin giữa ba 3 khâu trước, trong thông quan và kiểm soát hàng hoá qua khu vực giám sát, đảm bảo quản lý, giám sát hàng hóa tự động từ khi đưa vào đến khi đưa ra khỏi kho hàng không nhanh chóng. Thông qua việc tiếp nhận, xử lý thông tin điện tử trước chuyến bay, hệ thống cho phép xác định sớm đối tượng trọng điểm để thực hiện áp dụng quản lý rủi ro, giám sát, soi chiếu hàng hoá, từ đó ngăn chặn, xử lý kịp thời các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia.

Đối với doanh nghiệp kinh doanh kho và hãng hàng không, hệ thống đảm bảo cho các doanh nghiệp kinh doanh kho bãi, hãng hàng không thực hiện kết nối trao đổi thông tin với cơ quan Hải quan bằng hình thức điện tử thay nộp hồ sơ giấy thủ công, giúp tiết kiệm được thời gian, chi phí, nhân lực, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Hệ thống một cửa quốc gia và Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động đảm bảo tiếp cận chuẩn mực theo thông lệ quốc tế về kết nối giữa cơ quan Hải quan với các doanh nghiệp ngành hàng không. Đồng thời, tăng cường tính chủ động trong việc thực hiện chế độ quản lý, thống kê, lưu giữ chứng từ, sổ sách, cung cấp thông tin, số liệu hàng hóa; đảm bảo doanh nghiệp kho có đầy đủ thông tin về tình trạng cấp phép thông quan đối với từng lô hàng, để cho hàng ra, vào kho theo đúng quy định của pháp luật, tránh rủi ro so với thực hiện trao đổi bằng thủ tục giấy.

Đặc biệt, đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động XNK, Hệ thống quản lý, giám sát hải quan tự động tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp trong hoạt động XNK, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu tiết kiệm được thời gian, chi phí đi lại, chi phí lưu kho bãi, nâng cao hiệu quả kinh tế. Tạo nên môi trường dịch vụ công trực tuyến, cho phép doanh nghiệp có thể tương tác với hệ thống mọi lúc, mọi nơi, nhanh chóng, chính xác. Minh bạch hóa quy trình thủ tục hải quan, giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp của doanh nghiệp XNK với hải quan trong việc xác nhận hàng hóa qua khu vực giám sát.