Lừa đảo mất tiền trong tài khoản ngân hàng, chứng khoán: Nhận diện "bẫy trực tuyến"

Những chiêu trò lừa đảo chiếm đoạt tiền trong tài khoản ngân hàng, chứng khoán ngày càng tinh vi, phức tạp. Ảnh: ST

Nở rộ các kiểu lừa đảo

Tháng 3/2024, anh H. (Thanh Xuân, Hà Nội) đến cơ quan Công an để kích hoạt tài khoản định danh điện tử mức độ 2 trên ứng dụng VneID. Tuy nhiên, sau khi đã kích hoạt thành công, mấy ngày sau anh H. lại nhận được cuộc điện thoại tự xưng là cán bộ Công an phường phụ trách thông báo kích hoạt tài khoản bị lỗi, yêu cầu kết nối Zalo để được hướng dẫn cài đặt lại để khắc phục. Thấy nghi ngờ về vấn đề này, anh H. đã ra làm việc trực tiếp tại trụ sở Công an phường nơi cư trú và được thông báo đây là hình thức lừa đảo mới để chiếm quyền sử dụng điện thoại, các cán bộ Công an tại đây cũng khuyến nghị anh H. không làm theo hướng dẫn cũng như cài đặt phần mềm lạ mà đối tượng cung cấp.

Không may mắn như anh H. nêu trên, hồi tháng 3/2024, ông C. tại Hà Nội cũng nhận được cuộc gọi của đối tượng tự xưng là cán bộ Công an để thông báo tài khoản VneID của ông bị lỗi kích hoạt lên mức 2. Ông C. đã sử dụng điện thoại để cài đặt ứng dụng có mã độc "dichvucong.apk" trên điện thoại, từ đó cho phép kẻ lừa đảo theo dõi, chiếm quyền quản lý, điều khiển mọi ứng dụng cũng như hoạt động trên máy điện thoại của ông C. Nhờ vậy, đối tượng đã thực hiện các hành vi bán cổ phiếu trên tài khoản chứng khoán, chuyển tiền sang tài khoản ngân hàng và rút tiền nhằm chiếm đoạt tài sản của nạn nhân.

Ngoài ra, thời gian gần đây, các đối tượng lừa đảo còn sử dụng chiêu trò thao túng tâm lý, khiến khách hàng mở tài khoản, huy động tiền để chuyển. Chẳng hạn, mới đây, một người phụ nữ tại Cần Thơ đã nhận được một cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ Công an, thông báo bà đang có lệnh bắt của Viện Kiểm sát liên quan đến một đường dây buôn ma túy ở TPHCM. Với chiêu thức thao túng tâm lý, vừa trấn an, vừa uy hiếp, nên dù còn nghi ngờ nhưng vì đối tượng đọc đúng thông tin cá nhân nên người này dần tin, liền huy động và vay mượn tiền gửi vào số tài khoản mới mở và làm theo chỉ dẫn của kẻ gian, dẫn đến mất hết hàng tỷ đồng trong tài khoản.

Cũng trong tháng 3 vừa qua, dư luận bất ngờ khi một chuyên gia tài chính - ngân hàng nổi tiếng là N.T.H lên tiếng chia sẻ về việc 500 triệu đồng trong tài khoản ngân hàng "bốc hơi". Theo thông tin từ ngân hàng, đây là một vụ việc có dấu hiệu lừa đảo tội phạm công nghệ cao, nên đã tố cáo ra cơ quan Công an để xác minh, điều tra.

Những vụ việc nêu trên không phải là mới nhưng vẫn xuất hiện nhiều nạn nhân mới.

Theo Liên minh Chống lừa đảo toàn cầu (GASA) và Dự án xã hội chống lừa đảo, có gần 16 tỷ USD của người Việt Nam bị lừa đảo qua mạng trong tổng số 53 tỷ USD toàn cầu. Việt Nam là vùng trũng nhận thức thông tin và sử dụng mạng. Thống kê của Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) trong 11 tháng của năm 2023 cho thấy có gần 16.000 phản ánh về các trường hợp lừa đảo trên mạng, trong đó, 91% liên quan đến giả mạo, lừa đảo trong lĩnh vực ngân hàng - tài chính.

Người dùng mạng xã hội tăng cường bảo mật

Thời gian qua, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng như các ngân hàng, công ty tài chính, công ty chứng khoán… đã liên tục đưa ra cảnh báo, khuyến nghị đến người dùng thông tin về những vụ việc, chiều thức lừa đảo.

Bộ Công an đã liệt kê 24 hình thức lừa đảo trực tuyến, từ những hình thức tinh vi nhất như lừa đảo bằng các video deepfake (hình ảnh, thông tin giả mạo, sai sự thật), đến giả danh cơ quan Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án, cán bộ Thuế gọi điện qua giao thức internet hăm dọa người bị hại, sau đó chiếm đoạt thông tin cá nhân và chiếm đoạt tài sản. Các chuyên gia công nghệ cho biết, ngoài những thủ đoạn lừa đảo như cuộc gọi video deepfake; giả danh cơ quan chức năng, lừa đảo "khóa SIM" vì chưa chuẩn hóa thuê bao; giả mạo biên lai chuyển tiền bán hàng giả hàng nhái trên sàn thương mại điện tử…, gần đây nở rộ hình thức lừa đảo chiếm quyền trợ năng (Accessibility) trên điện thoại sử dụng hệ điều hành Android.

Thậm chí, chuyên gia từ Tập đoàn Công nghệ Group-IB còn cho biết, tội phạm công nghệ liên tục biến đổi và cập nhật chiêu thức. Chẳng hạn, trước đây, GoldDigger là một mã độc chỉ lạm dụng tính năng Accessibility Service trên nền tảng Android, nhưng hiện đã có biến thể nguy hiểm hơn, tấn công trên cả nền tảng iOS của iPhone để thu thập và lọc thông tin cá nhân từ nạn nhân, cũng như dữ liệu sinh trắc học.

Vì thế, khuyến nghị được đưa ra là người dùng tuyệt đối không cài đặt/ tải trực tiếp bất kỳ ứng dụng nào từ đường link do bất kỳ ai gửi trên tin nhắn SMS, nội dung chat trên các nền tảng xã hội, ứng dụng nhắn tin; hoặc từ các trang web do các đối tượng cung cấp đường link. Nếu đã cài, hãy lập tức ngắt kết nối internet (3G, 4G, wifi..), bật điện thoại sang chế độ bay và lập tức liên hệ với tổ chức tín dụng… để khoá tài khoản tạm thời. Người dùng cũng không tin và thực hiện theo hoặc liên hệ với với các đối tượng quảng cáo trên mạng xã hội (Facebook, Zalo, Viber, Telegram...) về các giải pháp “nhanh” cho bất kỳ dịch vụ công nào. Khách hàng cũng không cung cấp các thông tin bảo mật, thông tin cá nhân lên mạng xã hội hay các đối tượng lạ mặt…