Doanh nghiệp ngành thép: Giữa ngã ba đường

Từ ngày 1-6-2014, nhà NK thép trong nước sẽ phải công bố tiêu chuẩn áp dụng đối với sản phẩm thép trong hợp đồng nhập khẩu. Ảnh: Trần Việt

Mất cân đối cung – cầu

Số liệu thống kê của Bộ Xây dựng cho thấy, trong tháng 1, do tiêu thụ chậm nên các DN thép chỉ sản xuất 319.975 tấn, giảm 29,14% so với tháng trước và giảm 5,26% so với cùng kỳ. Một số nhà máy thép đã nghỉ sản xuất để tiết kiệm chi phí. Tính đến ngày 31-1, lượng thép xây dựng tồn kho ở các DN lên tới 436.748 tấn, con số này khá cao so với dự định ban đầu. Tháng 2, tình hình chưa có gì thay đổi, các đơn vị ngành thép vẫn tiếp tục gặp khó, thậm chí đầu ra còn kém hơn tháng đầu năm.

Theo ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch Tập đoàn Hoa Sen, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, bất ổn của ngành thép đến từ nhiều nguyên nhân, trong đó, nguyên nhân chính là sản lượng thép vẫn ở mức cao, cộng lượng thép tồn kho lớn. Ngoài ra, do sức hút mạnh mẽ về lợi nhuận nên các dự án đầu tư ngành thép đã không tuân theo quy hoạch. Theo thống kê của Viện Gang thép Đông Nam Á (Seaisi), hiện Việt Nam vẫn là quốc gia có số lượng lớn nhất các dự án thép mới trong khu vực ASEAN. Với hơn 30 dự án sản xuất thép của các tập đoàn trong nước và thế giới khiến cạnh tranh giữa các DN ngày càng quyết liệt. Bên cạnh đó, ngành thép được xem là phát triển lệch khi thép xây dựng trong nước sản xuất được và đang dư thừa nhưng nhiều DN thương mại lại đang NK thép xây dựng đến từ Trung Quốc điều này khiến ngành thép lâm vào tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan”.

Mới đây, để ngăn chặn các sản phẩm giá rẻ kém chất lượng tràn lan trên thị trường và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn cho DN ngành thép, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 44/2013/TTLT-BCT-BKHCN. Theo đó, từ ngày 1-6-2014, nhà NK thép trong nước sẽ phải công bố tiêu chuẩn áp dụng đối với sản phẩm thép trong hợp đồng NK. Căn cứ trên các tiêu chuẩn được công bố, các lô hàng sẽ được thực hiện đánh giá phù hợp tiêu chuẩn trước khi NK. Đối với sản phẩm thép trong nước, căn cứ đặc thù của từng loại thép, Bộ Công Thương ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quá trình sản xuất. Tổ chức, cá nhân sản xuất thép trong nước có trách nhiệm áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia này. Việc chứng nhận hợp quy do tổ chức chứng nhận được chỉ định thực hiện.

Phải có chiến lược

Nhận định về thị trường thép trong năm 2014, ông Đỗ Duy Thái, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Thép Việt cho biết, tổng sản lượng tiêu thụ các sản phẩm về thép có thể tăng, nhưng thép xây dựng khó tăng, bởi sức phục hồi của thị trường bất động sản vẫn còn yếu. Các nhà máy sản xuất thép xây dựng hiện nay đa phần chỉ duy trì sản xuất, cầm cự qua thời gian khó.

Đối với Thép Pomina cũng không ngoại lệ. Sang năm 2014, Công ty dự kiến sẽ tiếp tục tổ chức lại hệ thống sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh XK. Tuy nhiên, những điều này cũng chỉ giúp Pomina bù đắp chi phí, đảm bảo không lỗ chứ chưa tính đến chuyện có lãi.

Trong thời điểm các DN khác loay hoay tìm đường tồn tại thì có những DN vẫn đạt lợi nhuận cao, phát triển bền vững, trong đó phải kể đến Tập đoàn Hoa Sen. Nhờ có chiến lược dự trữ nguồn nguyên liệu, đối phó với việc giá nguyên liệu biến động mạnh và những quyết định táo bạo trong đầu tư dây chuyền sản xuất (hiện chi phí sản xuất ngành mạ của Tập đoàn Hoa Sen là thấp nhất thế giới, chất lượng cao) nên Tập đoàn vẫn đạt lợi nhuận cao.

Ông Lê Phước Vũ cho biết, trong năm 2014, Tập đoàn Hoa Sen phấn đấu tăng tỷ trọng XK lên 40 – 50% tổng doanh thu; thành lập thêm từ 15 – 20 chi nhánh phân phối bán lẻ; phát triển thương hiệu thân thiện với người tiêu dùng. Bên cạnh đó, Tập đoàn Hoa Sen sẽ tái cơ cấu các công ty con nhằm chuyên môn hóa hoạt động theo chiến lược tập trung phát triển các ngành nghề kinh doanh cốt lõi của Tập đoàn trong thời gian tới là tôn – thép – nhựa. Đồng thời, thực hiện thanh lý tài sản là những dự án đầu tư dở dang không còn phù hợp với định hướng phát triển của tập đoàn như cảng biển, bất động sản để đảm bảo sự phát triển bền vững của Tập đoàn trong năm 2014.

Nhận định về DN ngành thép trong năm 2014, ông Lê Văn Tới, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, DN ngành thép muốn tiếp tục tồn tại cần cơ cấu lại ngành thép theo hướng tập trung sản xuất những mặt hàng trong nước còn thiếu, như thép tấm lá, thép chế tạo… thay vì ồ ạt sản xuất những mặt hàng đã vượt xa nhu cầu. Đây cũng là hướng phát triển ngành thép lâu dài. Bởi lẽ sự bảo hộ thép trong nước bằng chính sách thuế quan sẽ dần giảm bớt, đến khi hàng rào này chính thức được gỡ bỏ, nếu DN không đủ mạnh để cạnh tranh, đó là lúc ngành thép lâm vào tình cảnh khó khăn nhất.

Xuân Thảo