Có gì trong bức tranh quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách?

Số dư của 3 quỹ do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý chiếm 90,5% tổng số dư các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách.

Số thu của các quỹ giảm

Báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023 và dự kiến kế hoạch năm 2024 của quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước do Trung ương quản lý cho thấy, hiện nay, cả nước có 22 quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. 20 quỹ đã đi vào hoạt động, trong đó, có 9 quỹ quy mô vốn, nguồn thu và nhiệm vụ chi lớn; các quỹ còn lại quy mô nhỏ, phạm vi hoạt động hẹp. Tính đến đầu năm 2023, tổng số dư quỹ là 1,32 triệu tỷ đồng. Trong đó, chủ yếu là số dư của 3 quỹ do Bảo hiểm Xã hội Việt Nam quản lý gồm Quỹ bảo hiểm xã hội, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp và Quỹ bảo hiểm y tế (chiếm 90,5% tổng số dư); Quỹ tích lũy trả nợ (chiếm khoảng 8%); các quỹ còn lại chiếm tỷ trọng nhỏ dưới 2% như: Quỹ dịch vụ viễn thông công ích (chiếm 0,54%), Quỹ quốc gia về việc làm (chiếm 0,34%), Quỹ vắc-xin phòng Covid-19 (chiếm 0,23%), Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (chiếm 0,13%),...

Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023 cho thấy, tổng số thu của các quỹ ước 548,4 nghìn tỷ đồng, giảm 0,27%, tương đương giảm 1,5 nghìn tỷ đồng so với kế hoạch. Trong đó, kinh phí ngân sách nhà nước cấp và hỗ trợ cho các quỹ 48,4 nghìn tỷ đồng gồm Quỹ bảo hiểm xã hội (47,8 nghìn tỷ đồng), Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (252,5 tỷ đồng), Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia (100 tỷ đồng), Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch (201,3 tỷ đồng). Trong khi đó, tổng số chi của quỹ trong năm 2023 khoảng 279,8 nghìn tỷ đồng, tăng 0,7% tương đương tăng 3,2 nghìn tỷ đồng so với kế hoạch. Dự kiến số dư các quỹ cuối năm 2023 khoảng 1.425,9 nghìn tỷ đồng, tăng 7,5% (99,8 nghìn tỷ đồng) so cuối năm 2022, trong đó số dư của 3 quỹ do Bảo hiểm Xã hội Việt Nam quản lý chiếm 91,1% tổng số dư các quỹ.

Năm 2024, dự kiến tổng số thu các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách vào khoảng 585,7 nghìn tỷ đồng, tăng 3,7% (37,3 nghìn tỷ đồng) so với ước thực hiện năm 2023. Trong đó, nhu cầu cấp và hỗ trợ từ ngân sách nhà nước khoảng 49,3 nghìn tỷ đồng (chủ yếu chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội cho Quỹ bảo hiểm xã hội khoảng 48 nghìn tỷ đồng; bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa 400 tỷ đồng; Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia 300 tỷ đồng; Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia 132,7 tỷ đồng; Quỹ hỗ trợ nông dân 300 tỷ đồng; Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch 130,8 tỷ đồng). Tổng số chi của quỹ năm 2024 dự kiến 504 nghìn tỷ đồng, tăng 12,4% (55,5 nghìn tỷ đồng) so ước thực hiện năm 2023. Theo đó, số dư quỹ đến cuối năm 2024 khoảng 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 5,5% so cuối năm 2023.

Sẽ giải thể Quỹ vắc-xin phòng Covid-19, số dư Quỹ nộp NSTW

Về hoạt động của một số quỹ cụ thể, báo cáo cho thấy, là quỹ lớn nhất, chiếm tới hơn 80% số dư quỹ tài chính ngân sách, năm 2023, Quỹ bảo hiểm xã hội có tổng số thu đóng bảo hiểm xã hội theo chế độ đạt 369 nghìn tỷ đồng. Dự kiến đến hết năm 2023 có khoảng 18,755 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội, tăng 7,17% (1,255 triệu người) so với năm 2022. Số chi của Quỹ bảo hiểm xã hội năm 2023 gần 280 nghìn tỷ đồng. Chênh lệch thu – chi của các quỹ khoảng 89,5 nghìn tỷ đồng. Số dư các quỹ cuối năm 2023 xấp xỉ 1.167 nghìn tỷ đồng, tăng 8,3% so cuối năm 2022, trong đó chủ yếu được sử dụng để đầu tư vào trái phiếu chính phủ.

Đối với Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, tổng số thu bảo hiểm thất nghiệp cả năm ước khoảng 21,8 nghìn tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch. Dự kiến đến hết năm 2023 có khoảng 15,1 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp, đạt khoảng 32,6% lực lượng lao động trong độ tuổi. Năm 2023 tổng số chi bảo hiểm thất nghiệp ước khoảng 20,4 nghìn tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch. Chênh lệch thu - chi Quỹ năm 2023 ước khoảng 1,4 nghìn tỷ đồng. Số dư Quỹ cuối năm 2023 khoảng 60,8 nghìn tỷ đồng, tăng 2,4% (1,4 nghìn tỷ đồng) so với cuối năm 2022.

Về Quỹ bảo hiểm y tế, theo báo cáo của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, năm 2023, tổng số thu đóng bảo hiểm y tế theo chế độ ước đạt 122,3 nghìn tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch. Đến hết năm 2023, số đối tượng tham gia bảo hiểm y tế là 93,161 triệu người đạt tỷ lệ bao phủ 92,7% dân số tham gia bảo hiểm y tế (thấp hơn 0,5% so với chỉ tiêu giao tại Quyết định số 546/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ). Ước tính năm 2023 tổng số chi của Quỹ ước khoảng 114,5 nghìn tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch. Như vậy, chênh lệch thu - chi của Quỹ năm 2023 ước khoảng 7,8 nghìn tỷ đồng. Số dư Quỹ cuối năm 2023 khoảng 71,4 nghìn tỷ đồng, tăng 12,3% (7,8 nghìn tỷ đồng) so với cuối năm 2022.

Về Quỹ tích lũy trả nợ, báo cáo cho thấy nguồn thu của Quỹ từ thu hồi nợ từ các khoản vay về cho vay lại của Chính phủ (bao gồm gốc, lãi, lãi phạt và các khoản phí); thu dự phòng rủi ro đối với khoản cho vay lại; thu phí quản lý cho vay lại; thu phí bảo lãnh và lãi phạt chậm trả đối với khoản phí bảo lãnh; thu hồi các khoản vốn cho vay, tạm ứng từ Quỹ; thu từ nghiệp vụ cơ cấu lại nợ, danh mục nợ; thu lãi tiền gửi, cho vay, ủy thác quản lý vốn và đầu tư của Quỹ; các khoản thu hợp pháp khác. Quỹ sử dụng để chi trả nợ nước ngoài, phí của các khoản về cho vay lại; ứng vốn để trả nợ nước ngoài đối với các khoản vay về cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ; chi xử lý rủi ro; chi nghiệp vụ quản lý nợ công từ nguồn thu phí quản lý cho vay lại, phí bảo lãnh; quỹ được sử dụng vốn tạm thời nhàn rỗi để cho NSNN vay, đầu tư, mua trái phiếu Chính phủ. Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023, tổng số thu của Quỹ ước đạt khoảng 30 nghìn tỷ đồng, bằng 85% kế hoạch; tổng số chi Quỹ ước đạt 26,7 nghìn tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch; chênh lệch thu - chi năm 2023 là 3,2 nghìn tỷ đồng. Số dư Quỹ cuối năm 2023 khoảng 109,1 nghìn tỷ đồng, tăng 3% (3,2 nghìn tỷ đồng) so cuối năm 2022.

Đối với Quỹ vắc-xin phòng Covid-19, thực hiện rà soát, sắp xếp, đổi mới cơ chế hoạt động, nâng cao hiệu quả hoạt động các quỹ tài chính nhà nước, sau khi Bộ Y tế hoàn thành các thủ tục công bố phân loại dịch bệnh Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang bệnh truyền nhiễm nhóm B theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính sẽ triển khai các thủ tục quyết toán và trình Thủ tướng Chính phủ giải thể Quỹ vắc-xin phòng Covid-19, số dư Quỹ nộp ngân sách Trung ương để chi cho Chương trình tiêm chủng mở rộng theo quy định.