Sửa đổi quy định để công chức thuế chủ động, trách nhiệm hơn

TS. Phan Hoài Nam

Xin cho biết đánh giá của ông về những kết quả tích cực đã đạt được cũng như những hạn chế trong công tác hoàn thuế thời gian qua?

Trong thời gian qua, chúng ta đã chứng kiến những bước tiến tích cực trong công tác hoàn thuế. Điều này thể hiện qua việc tăng cường quản lý thuế, giảm thiểu tình trạng trốn thuế và tăng thu ngân sách nhà nước. Kết quả này là sự nỗ lực của cả hệ thống thuế và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng vẫn còn những trường hợp chậm hoàn thuế như phản ánh từ phía doanh nghiệp. Những trục trặc này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bao gồm thủ tục phức tạp, hệ thống quản lý chưa hoàn thiện hoặc sự chậm trễ từ các bên liên quan. Điều này đã gây ra nhiều bất lợi không chỉ cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của toàn bộ nền kinh tế do chi phí kinh doanh tăng lên và ảnh hưởng tiêu cực đến dòng tiền kinh doanh.

Để khắc phục những hạn chế này, chúng ta cần phải tiếp tục cải thiện quy trình hoàn thuế, đơn giản hóa thủ tục và tăng cường sự minh bạch trong quản lý thuế. Ngoài ra, việc tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp và cơ quan Thuế cũng là điều quan trọng để giải quyết các vấn đề liên quan đến hoàn thuế một cách hiệu quả và minh bạch.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn tới việc chậm hoàn thuế đến từ hồ sơ hoàn thuế mang nhiều yếu tố rủi ro về gian lận hoá đơn. Ông đánh giá như thế nào về nguyên nhân này?

Theo quan điểm của tôi, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới việc chậm hoàn thuế là do hồ sơ hoàn thuế chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro về gian lận hoá đơn. Điều này thể hiện qua việc một số doanh nghiệp kê khai hóa đơn đầu vào không hợp pháp hoặc vẫn còn tình trạng gian lận thuế GTGT thông qua các chiêu trò mua bán hóa đơn.

Tình trạng này không chỉ gây ra sự chậm trễ trong quá trình xác nhận và kiểm tra hồ sơ hoàn thuế mà còn ảnh hưởng đến sự minh bạch và công bằng trong hệ thống thuế. Bên cạnh đó, nó còn tạo ra một môi trường kinh doanh không lành mạnh và cạnh tranh không công bằng, ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn thu ngân sách nhà nước.

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần tăng cường sự giám sát và kiểm tra chặt chẽ đối với hoạt động kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực có nguy cơ cao về gian lận hoá đơn. Ngoài ra, việc áp dụng công nghệ thông tin và các biện pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo cũng có thể giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận hoá đơn một cách hiệu quả.

Tôi tin rằng, thông qua sự cộng tác chặt chẽ giữa cơ quan Thuế và cộng đồng doanh nghiệp, chúng ta có thể khắc phục được tình trạng chậm hoàn thuế, giúp doanh nghiệp quản lý dòng tiền tốt hơn và tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch và công bằng hơn.

Xin cho biết khuyến nghị của ông đối với cơ quan quản lý cũng như các doanh nghiệp trong việc triển khai các giải pháp để đẩy nhanh việc hoàn thuế nhưng vẫn đảm bảo không gây thất thoát ngân sách?

Đối với cơ quan quản lý, tôi cho rằng cần tăng cường sự minh bạch và sự đồng thuận với doanh nghiệp trong quá trình thu thuế và hoàn thuế. Điều này có thể đạt được thông qua việc cải thiện quy trình, đơn giản hóa thủ tục và sử dụng công nghệ để tối ưu hóa quản lý thuế. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng cần tăng cường giám sát và kiểm tra để ngăn chặn các hành vi gian lận hoá đơn một cách hiệu quả.

Các doanh nghiệp cần phải tuân thủ các chính sách thuế và cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ cho cơ quan Thuế. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần thực hiện các biện pháp tự kiểm tra và tự rà soát hồ sơ hoàn thuế để đảm bảo tính chính xác và hợp lệ của các thông tin kê khai.

Liên quan vấn đề hoàn thuế, hiện Luật Thuế GTGT đang được sửa đổi có đề xuất: “Công chức thuế chịu trách nhiệm hoàn thuế theo đúng chức trách, nhiệm vụ, tuân thủ quy định của pháp luật về thuế GTGT, pháp luật về quản lý thuế và trong phạm vi, hồ sơ, tài liệu của người nộp thuế cung cấp, văn bản thông tin của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cung cấp có liên quan đến giải quyết hồ sơ thuế”. Theo ông, đề xuất này nếu được luật hoá sẽ có tác động như thế nào đến công tác hoàn thuế trong thời gian tới?

Đề xuất sửa đổi Luật Thuế GTGT này đã làm rõ phạm vi trách nhiệm của công chức thuế trong quy trình hoàn thuế. Nội dung phần này tại Dự thảo hướng tới việc công chức thuế có thể không phải chịu trách nhiệm hình sự nếu thông tin không trung thực hoặc không chính xác, nhưng công chức thuế không thể biết hoặc không thuộc trách nhiệm phải biết về tính trung thực, chính xác của thông tin đó. Tôi cho rằng đây là một bước tiến trong việc cân bằng giữa trách nhiệm pháp lý và việc hỗ trợ công chức thuế thực hiện công việc một cách chuyên nghiệp, linh hoạt và hiệu quả hơn.

Nếu được luật hoá, quy định này có khả năng thay đổi cách tiếp cận của công chức thuế trong công tác hoàn thuế. Thay vì e ngại rủi ro, các công chức có thể chủ động thực hiện công việc với tinh thần trách nhiệm cao hơn, hướng đến việc cải cách thủ tục hành chính thuế và hỗ trợ tốt hơn cho doanh nghiệp. Việc giảm bớt và khắc phục tâm lý “không làm thì không sai” sẽ giúp tạo môi trường làm việc tích cực và thúc đẩy các sáng kiến từ các công chức thuế.

Tuy nhiên, cần phải đảm bảo rằng việc loại trừ trách nhiệm hình sự không dẫn đến việc giảm bớt sự cẩn trọng và tính minh bạch trong việc thực hiện công việc của công chức thuế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhu cầu tăng cường sự minh bạch và chống gian lận thuế ngày càng tăng lên. Do đó, việc thiết lập các cơ chế kiểm soát và giám sát chặt chẽ là cần thiết để đảm bảo rằng quy định này được thực thi một cách công bằng và hiệu quả.

Trân trọng cảm ơn ông!