Cơ cấu tổ chức bộ máy của Hải quan Trung Quốc

Hải quan Trung Quốc là một trong 3 lực lượng chuẩn về quân sự hoá tại Trung Quốc.

Hải quan Trung Quốc là cơ quan cấp bộ, chịu sự điều hành trực tiếp của Quốc Vụ Viện. Được thành lập vào năm 1950, trước đây Hải quan Trung Quốc là một cơ quan dưới bộ, tuy nhiên nhận thấy vai trò cũng như nhiệm vụ quan trọng của ngành Hải quan trong nền kinh tế quốc dân, năm 1980, Chính phủ Trung Quốc đã quyết định thành lập Bộ Hải quan và điều chuyển một Thứ trưởng Bộ Công an sang làm Bộ trưởng.

Khi được nâng cấp lên cấp bộ, Chính phủ Trung Quốc quy định Hải quan Trung Quốc hoạt động theo cơ chế hoạt động chuẩn quân sự và được phong hàm (hàm Hải quan) tương tự như lực lượng Quân đội và Công an.

Nhiệm vụ và chức năng chính của Hải quan Trung Quốc là: Tham gia xây dựng và thực hiện các quy định về Luật Hải quan, các chính sách thuế và thuế quan; Thống nhất các tiêu chuẩn thực thi, các quy định hải quan của toàn Trung Quốc; Thu thuế hải quan, thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ; Thu thập số liệu thống kê hải quan; Giám sát và kiểm soát các chuyến hàng ra vào cũng như các phương tiện chuyên chở; Ngăn chặn việc buôn lậu và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Hải quan Trung Quốc chia thành 3 cấp: Trung ương, khu vực và cơ sở. Hiện nay, Hải quan Trung Quốc có 42 Hải quan Cục; 1 phân Cao ủy; 2 văn phòng đại diện, (tại Thượng Hải và Tần Hoàng); 2 trường Cao đẳng hải quan.

Bộ máy của Cao ủy Hải quan Trung Quốc gồm 10 vụ, cục chức năng giúp việc cho Cao ủy: Văn phòng; Cục Thu thuế, (chịu trách nhiệm phân loại hàng hoá và thực thi các chính sách về thu thuế, giảm thuế và miễn thuế); Cục Thống kê, (chịu trách nhiệm thống kê tất cả các hàng hoá XNK, bao gồm giá trị và xuất xứ thương mại của hàng hoá); Cục Giám sát và Kiểm soát (chịu trách nhiệm giải quyết thủ tục hải quan cũng như giám sát và kiểm soát hàng hoá ra, vào và phương tiện vận chuyển); Cục Kiểm tra hải quan (chịu trách nhiệm quản lý việc làm thủ tục hải quan của các doanh nghiệp ngoại thương); Cục Điều tra chống buôn lậu, chịu trách nhiệm điều tra và xử lý các vụ buôn lậu và các hoạt động phi pháp khác; Vụ hợp tác quốc tế (có trách nhiệm trao đổi thông tin với cá tổ chức quốc tế)…

Ngoài ra còn có các đơn vị sự nghiệp như Báo, Trung tâm dữ liệu… Biên chế chính thức của Hải quan Trung Quốc là 48 nghìn người, kể cả số nhân viên hợp đồng tổng cộng là 60 nghìn người.

Điểm khác biệt lớn nhất của Hải quan Trung Quốc đối với những cơ quan Hải quan khác trên thế giới là cơ quan này có lực lượng cảnh sát chống buôn lậu rất hùng hậu với biên chế lên đến 9.000 người, chủ yếu được điều chuyển sang từ lực lượng Công an.

Hải quan Trung Quốc bắt giữ băng đĩa vi phạm bản quyền

Lực lượng cảnh sát chống buôn lậu này có thẩm quyền rất lớn trong công tác chống buôn lậu, cơ chế hoạt động tương tự như ngành Công an. Đây là lực lượng được Chính phủ Trung Quốc đánh giá rất cao. Lực lượng này chịu sự chỉ đạo của cả Hải quan và Bộ Công an.

Hải quan Trung Quốc bắt đầu tiến hành hiện đại hoá cơ quan Hải quan từ năm 1998 và hoàn thành năm 2003 chia làm 2 giai đoạn.

Giai đoạn 1: Cải cách chế độ thông quan, trong đó tập trung vào việc cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại. Ở giai đoạn này, Hải quan Trung Quốc chú trọng áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào các khâu nghiệp vụ, đưa CNTT vào thực tiễn. Bên cạnh đó, Hải quan Trung Quốc còn tập trung cải tiến quy trình nghiệp vụ sao cho thông thoáng nhưng vẫn đảm bảo công tác quản lý an ninh đất nước.

Giai đoạn 2: Thiết lập một cơ chế quản lý rủi to tiên tiến, thực hiện từ năm 2004 đến 2010, tập trung vào việc cải cách chế độ giám quản mậu dịch gia công và xây dựng đội ngũ chuẩn quân sự hoá.

Mục tiêu của Hải quan Trung Quốc là xây dựng cơ chế dài hạn về công tác thu/ quản lý thuế; hoàn thiện chế độ giám quản tại cửa khẩu; nâng cao năng lực công tác chống buôn lậu; xây dựng chế độ quản lý sau thông quan và doanh nghiệp tuân thủ pháp luật; hoàn thiện chế độ cảnh báo trước.

Giang Nam (theo tài liệu TCHQ)