Ngành cơ khí chế tạo Việt Nam trước cơ hội bứt phá

Các diễn giả trao đổi tại phiên thảo luận. Ảnh: T.D

Khẳng định vai trò trụ cột chiến lược

Đây là nhận định được các chuyên gia tại Diễn đàn công nghiệp chiến lược M-TALKS 2025 với chủ đề: “Cơ hội bứt phá chuỗi giá trị ngành cơ khí – chế tạo Việt Nam trong bối cảnh thuế quan và chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu” diễn ra ngày 24/7 tại TP. Hồ Chí Minh.

Ông Trần Hồng Quân, Giám đốc Thương mại, RX Tradex Vietnam cho biết, trong bối cảnh địa chính trị và công nghệ toàn cầu liên tục biến động, ngành cơ khí – chế tạo Việt Nam ngày càng khẳng định vai trò trụ cột chiến lược, đóng góp quan trọng cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Không chỉ là nền tảng cho nhiều ngành sản xuất, cơ khí – chế tạo còn là động lực tăng trưởng dài hạn, thúc đẩy thương mại, xuất khẩu và chuyển giao công nghệ. Hiện nay, khu vực chế biến – chế tạo đang tạo ra giá trị gia tăng lớn nhất trong cơ cấu công nghiệp và GDP.

Theo Tổng cục Thống kê, chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp sáu tháng đầu năm 2025 tăng 9,2% so với cùng kỳ. Trong đó ngành chế biến chế tạo tiếp tục dẫn đầu với tốc độ phục hồi mạnh mẽ, cùng làn sóng đầu tư máy móc và mở rộng xuất khẩu. Đặc biệt, lĩnh vực này thu hút hơn 12 tỷ USD vốn đầu tư trong 6 tháng đầu năm 2025, chiếm 55,6% tổng vốn đăng ký, cho thấy sức hút mạnh mẽ từ chuỗi giá trị sản xuất tại Việt Nam.

Song song đó, hàng loạt dự án đầu tư công quy mô lớn đang được triển khai mạnh mẽ trên khắp cả nước như dự án đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông, với tổng chiều dài hơn 2.063 km và tổng mức đầu dự kiến lên tới 310.000 tỷ đồng, đang trong giai đoạn hoàn thiện nhiều đoạn tuyến trọng điểm, kết nối từ Bắc vào Nam.

Đáng chú ý, dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành được đánh giá là một trong những dự án hạ tầng hàng không lớn nhất Đông Nam Á cũng đang được đẩy nhanh tiến độ, với mục tiêu hoàn thành giai đoạn trước cuối năm 2025.

Với công suất thiết kế 25 triệu hành khách mỗi năm, sân bay này được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm trung chuyển quan trọng ở khu vực phía Nam, gia tăng khả năng giao thương và năng lực logistics quốc gia. Những dự án này không chỉ nâng cấp hạ tầng kết nối liên vùng mà còn tạo cú huých lớn về nhu cầu thiết bị, máy móc, giải pháp gia công, tự động hóa và sản xuất chính xác.

Bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) phân tích, bên cạnh cơ hội là những thách thức ngày càng gia tăng. Cụ thể, mới đây Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất và là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam đã áp mức thuế 20% với một số mặt hàng, cùng mức 40% cho sản phẩm bị nghi ngờ trung chuyển từ nước thứ ba. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp đối mặt với chi phí tăng cao, áp lực minh bạch nguồn gốc và rủi ro mất đơn hàng.

Cùng lúc, các Hiệp định Thương mại Tự do mới (FTA) thế hệ mới ngày càng siết chặt tiêu chuẩn xuất xứ, chất lượng và quản trị bền vững.

Bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam chia sẻ về những cơ hội thách thức của ngành cơ khí - chế tạo.

Nâng tầm năng lực doanh nghiệp

Trước bối cảnh này, doanh nghiệp cơ khí – chế tạo Việt Nam không chỉ cần nâng cấp máy móc, mà còn phải chuẩn hóa toàn bộ quy trình sản xuất, minh bạch chuỗi cung ứng và nâng tầm năng lực quản trị theo chuẩn quốc tế.

Sự kiện M-TALKS 2025 là khởi điểm quan trọng cho chuỗi hoạt động chuyên sâu hướng tới Triển lãm quốc tế về máy công cụ và giải pháp gia công kim loại lần thứ 18 tại Việt Nam - METALEX Vietnam 2025 diễn ra từ ngày 01 – 03/10/2025 tại Trung tâm Hội chợ & Triển lãm Sài Gòn (SECC). Triển lãm quy tụ hơn 250 thương hiệu toàn cầu, trên 10 cụm gian hàng quốc tế và dự kiến thu hút trên 15.000 khách tham quan thương mại từ hơn 30 quốc gia.

Với thông điệp “Empowering Metalworking – Nâng tầm sức mạnh gia công cơ khí”, METALEX Vietnam 2025 không chỉ là sân chơi công nghệ mà còn là điểm chạm chiến lược để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực sản xuất và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển công nghiệp hỗ trợ TP. Hồ Chí Minh, sự kiện xúc tiến thương mại, hội chợ, triển lãm không chỉ là sân chơi công nghệ, mà còn là điểm chạm chiến lược để doanh nghiệp ngành cơ khí Việt bứt phá, nâng cao năng lực sản xuất và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Bởi trước làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng, chuyển dịch dòng vốn và gia tăng rào cản thương mại, thì nhiều doanh nghiệp Việt vẫn đang dừng lại ở vai trò gia công, chưa làm chủ công nghệ lõi hay phát triển thương hiệu riêng.