Cơ cấu dân số vàng: Thời cơ nhiều, thách thức không ít

	Nên tăng tuổi nghỉ hưu khi kết thúc thời kỳ dân số vàng?
	Già hóa dân số vừa là thách thức vừa là cơ hội cho phát triển kinh tế xã hội

Cầm "vàng" chớ để "vàng" rơi

Ngày 10/10, Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình tổ chức tập huấn cung cấp thông tin cho các phóng viên cơ quan thông tấn trung ương và Hà Nội về công tác dân số.

Việt Nam chưa tận dụng tốt lợi thế của cơ cấu "dân số vàng".

Tại sự kiện, ông Nguyễn Đình Cử, nguyên Viện trưởng Dân số và các vấn đề xã hội cho rằng, năm 1992, tỷ suất sinh của nước ta là 0,03, nếu giữ nguyên mức này, năm 2017 số trẻ em sinh ra là 93,7 x 0,03 = 2,811.

Thực tế năm 2017, số sinh khoảng 1,36 triệu, giảm 1,415 triệu ca sinh so với số giả định, tức là tăng được 1,415 triệu phụ nữ tham gia lao động do không phải góp phần tăng trưởng kinh tế.

Cũng trong năm 2017 Việt Nam có 93,7 triệu dân, nếu tỉ lệ người trong độ tuổi lao động như năm 1997, tức là 52,23% thì chỉ có 49 triệu người trong độ tuổi lao động. Thực tế là có hơn 63,7 triệu, tăng gần 15 triệu người hay hơn 30% so với số liệu giả định. Đây là dư lợi lớn của dân số vàng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. “

“Hơn nữa khoảng nửa dân số trong độ tuổi lao động dưới 34 tuổi, thuận lợi cho việc tiếp thu khoa học, kỹ thuật và linh hoạt trong chuyển đổi nghề”, ông Cử phân tích.

Song bên cạnh đó chuyên gia này cũng nhấn mạnh, cơ cấu dân số vàng mới chỉ là tỉ lệ dân số trong độ tuổi hoạt động kinh tế cao và số người trong độ tuổi hoạt động kinh tế lớn mang lại khả năng và cơ hội chứ chưa phải trực tiếp có ngay kết quả tăng trưởng kinh tế.

Cơ cấu “dân số vàng” cũng đặt ra không ít những khó khăn, thách thức cần giải quyết, như tốc độ tăng nhanh của số dân trong độ tuổi lao động sẽ có thể trở thành gánh nặng cho xã hội, nếu quốc gia có tỷ lệ thất nghiệp cao và năng suất lao động thấp.

Ở nước ta thời điểm này, lực lượng lao động đông về số lượng, nhưng chất lượng chưa cao, thiếu hụt nghiêm trọng lao động có tay nghề, kỹ năng quản lý còn bất cập.

Bên cạnh đó, tỷ lệ lao động trong nông nghiệp cao nhưng diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp do quá trình đô thị hóa và chuyển đổi mục đích sử dụng đất, dẫn đến gia tăng tình trạng thiếu việc làm cho thanh niên. Tỷ lệ thanh niên di cư tăng nhanh, nhưng các chính sách lao động, việc làm và các dịch vụ xã hội chưa được điều chỉnh kịp thời.

Làm chậm quá trình "già hóa" dân số

Do vậy theo các chuyên gia dân số, để nâng cao hiệu quả thời kỳ cơ cấu “dân số vàng” cần làm chậm quá trình “già hóa dân số”, tăng cơ hội việc làm, nhất là những việc làm tạo giá trị gia tăng, đa dạng hóa ngành nghề ở nông thôn; nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đào tạo theo nhu cầu thị trường lao động.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác thông tin và dự báo cung- cầu nhân lực từng nghề, ngành. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống các chính sách sử dụng lao động, lấy hiệu quả làm việc là tiêu chí ưu tiên hàng đầu trong sử dụng và đãi ngộ lao động.

Ngoài ra, cần ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong công tác đăng ký, quản lý và thống kê dân số, bảo đảm cung cấp chính xác, hiệu quả và kịp thời các số liệu cơ bản về dân số, phục vụ công tác nghiên cứu, phân tích, dự báo, triển khai chính sách trong bối cảnh xã hội biến đổi nhanh và đa dạng.

Để tận dụng cơ hội cơ cấu “dân số vàng” theo bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình, cần phải đảm bảo nhiều yếu tố như những người trong “độ tuổi hoạt động kinh tế” có khả năng làm việc; những người “có khả năng làm việc” phải có việc làm; những người có việc làm phải làm việc với năng suất, thu nhập cao.

Do đó, trong khoảng thời gian 20 năm tới, bà Lan cho rằng Việt Nam phải khẩn trương tận dụng cơ hội quý hiếm này để phát triển nhanh và bền vững đất nước. “Mỏ vàng không khai thác thì còn, cơ cấu dân số “vàng” không khai thác thì sẽ mất vào năm 2040”, bà Lan nhấn mạnh.

Còn theo đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, trên thế giới, việc phát huy những lợi thế của thời điểm “dân số vàng” là yếu tố có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế.

Do đó, chuyên gia này khuyến nghị, những người làm chính sách cần hiểu rõ mối tương quan giữa dân số và phát triển, điều này rất quan trọng và vai trò của Bộ Kế hoạch và đầu tư là rất lớn.

“Vậy nên các cơ quan quản lý của Việt Nam cần tăng cường cơ sở pháp lý và tính pháp quy về phạm vi, quy trình lồng ghép dân số trong hệ thống các ngành, lĩnh vực và các cấp. Đồng thời, nâng cao kiến thức, kỹ năng của cán bộ lãnh đạo, cán bộ thực hành việc lồng ghép dân số ở các ngành, các lĩnh vực và các cấp. Bên cạnh đó, thông tin dân số cũng rất quan trọng với các DN như thị trường, nguồn nhân lực…”, đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam nhấn mạnh.