Diện mạo mới của nông nghiệp Việt Nam

Từ thay đổi của những lão nông…

“Ai ơi bưng bát cơm đầy/

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần”.

Câu ca dao tự ngàn đời xưa không chỉ cho thấy nỗi cơ cực của những người nông dân trồng lúa mà còn thể hiện lòng biết ơn đối với những người nông dân chân lấm tay bùn. Nỗi “đắng cay” này không chỉ là sự vất vả một nắng hai sương trên đồng ruộng, mà còn là những rủi ro từ thiên tai, dịch bệnh và sự khó lường của thị trường.

Là nông dân gắn bó với cây lúa nhiều năm, ông Chín Vui (tên thật là Đoàn Văn Tài), Chủ tịch HĐQT HTX Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp Tấn Đạt - tỉnh Vĩnh Long hiểu rất rõ về nỗi khổ này. Nhưng thay vì chấp nhận “ngậm đắng nuốt cay” hay từ bỏ nghề trồng lúa, ông Chín Vui lại ngày đêm trăn trở, tìm cách thay đổi thực tế này.

Theo đó, từ năm 2010, ông Chín Vui bắt đầu tìm hiểu, nghiên cứu sản xuất lúa theo hướng hữu cơ. Sau không ít lần thất bại, đến năm 2014, ông Chín Vui mới đạt được thành công trong việc thử nghiệm trồng lúa hữu cơ và bắt đầu vận động thành lập hợp tác xã để mở rộng mô hình của mình. Ông Chín Vui cho biết, hiện nay HTX đã có hơn 100 thành viên, với diện tích sản xuất lên tới 100 hecta và sở hữu trong tay 4 tiêu chuẩn hữu cơ nghiêm ngặt hàng đầu của Mỹ, Nhật Bản, châu Âu và Canada. Nhờ đó, sản phẩm gạo của HTX được các DN thu mua để xuất khẩu tới nhiều thị trường.

Cũng giống ông Chín Vui, ông Lý Minh Hùng, Giám đốc HTX Thanh Bình (Đồng Nai) đã gắn bó với cây chuối hơn 2 thập kỷ và nếm trải đủ đắng, cay, mặn, ngọt. Không ít lần người trồng chuối rơi vào cảnh điêu đứng khi trái chuối phải đổ bỏ, làm thức ăn cho gia súc... Quyết tâm thay đổi thực tế này, ông Hùng tập hợp các nông dân góp vốn thành lập HTX Thanh Bình để sản xuất chuối hữu cơ và nông nghiệp tuần hoàn.

Ông Hùng cho biết, với định hướng đó, ngoài quả chuối tươi được xuất khẩu tới nhiều thị trường như châu Á, châu Âu, Trung Đông, hầu như mọi bộ phận của cây chuối tại HTX Thanh Bình đều được tận dụng. Thân cây chuối bỏ đi sau thu hoạch được sản xuất thành bẹ chuối sấy khô, xơ sợi chuối để sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; cùi buồng chuối được tận dụng để sản xuất chén, bát... Ngay cả những quả chuối có mẫu mã xấu bị loại ra cũng được đưa vào làm tinh bột chuối, chuối sấy… Đặc biệt, các sản phẩm được sản xuất từ phụ phẩm tận dụng này cũng đã được xuất khẩu thành công tới châu Âu.

… đến sáng tạo của người trẻ

Bên cạnh sự đổi mới từ những người nông dân nhiều năm gắn bó với đồng ruộng, ngành nông nghiệp còn ngày càng thu hút nhiều người trẻ gia nhập. Trong làn sóng người người rời quê lên thành phố lập nghiệp, vẫn có không ít bạn trẻ với tri thức và tình yêu với giá trị nông nghiệp bản địa cùng tư duy mới, cách làm sáng tạo đã tạo ra những sản phẩm nông sản chất lượng tốt, giá trị cao, được thị trường đón nhận tích cực.

Điển hình như câu chuyện của Công ty TNHH Hygie & Panacee. Dưới góc nhìn của dược sĩ Đoàn Thị Hồng Thắm (sinh năm 1979), nhà sáng lập của Hygie & Panacee, tía tô, gừng, sả, chanh, diếp cá… không chỉ là rau gia vị mà còn là dược liệu. Và vị dược sĩ này đã khai thác giá trị của những loại dược liệu theo cách rất đặc biệt, đó là làm dược trà. Hiện sản phẩm đã đạt chứng nhận FDA của Mỹ và đang ngày càng mở rộng doanh số trên hành trình chinh phục thị trường.

Thương hiệu Sokfarm của Công ty TNHH Trà Vinh Farm lại có hướng đi khác cũng rất đặc biệt. Thay vì thu hoạch dừa trái theo cách truyền thống, chàng trai Phạm Đình Ngãi (sinh năm 1989), Giám đốc Công ty TNHH Trà Vinh Farm đã nghiên cứu ra cách thu hoạch mật hoa dừa.

Tiếp đến là sản xuất ra nhiều sản phẩm từ những giọt mật này như đường hoa dừa, nước tương mật hoa dừa, giấm mật hoa dừa… Không chỉ giành quán quân tại cuộc thi Khởi nghiệp xanh năm 2020, Sokfarm còn nhận được nhiều giải thưởng quốc tế như: Giải thưởng ASEAN Business Awards 2022 hạng mục “Doanh nghiệp phát triển bao trùm”, Top 30 DN tạo tác động xã hội khôi phục sau Covid-19 trong dự án ISEE-Covid thuộc UNDP năm 2023, giải Ba cuộc thi Quốc tế Sáng tạo kinh doanh xã hội 2024 tại Canada…

Còn đối với nhóm bạn trẻ Đỗ Đăng Khoa, Đỗ Mạnh Quân và Lê Na ở Đồng Tháp, xơ mướp không phải đồ bỏ đi hoặc chỉ có thể làm giẻ rửa bát mà có thể tạo ra rất nhiều sản phẩm có giá trị. Thương hiệu Mr. Mướp của nhóm bạn trẻ này đã biến hóa xơ mướp thành bông tắm, miếng rửa mặt, túi xách, đồ trang trí, miếng lót giày, đồ chơi cho thú cưng…

Cái hay của các bạn trẻ này là sản phẩm luôn bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại nên nhanh chóng được thị trường đón nhận. CEO của Sokfarm Phạm Đình Ngãi cho biết, bên cạnh việc phát triển được sản phẩm tốt, phù hợp với xu thế tiêu dùng xanh, đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững, đội ngũ Sokfarm cũng rất kiên trì tham gia các hội chợ quốc tế để tiếp cận khách hàng. Nhờ đó, dù còn khá non trẻ, nhưng sản phẩm của Sokfarm đã xuất khẩu chính ngạch tới nhiều thị trường khó tính hàng đầu thế giới như Mỹ, Đức, Hà Lan, Nhật Bản, Úc…

Tương tự, theo chia sẻ của chàng trai Đỗ Đăng Khoa, cũng đã lên kệ của hệ thống siêu thị AEON Nhật Bản và có thị trường xuất khẩu ổn định từ các đối tác Nhật và Hàn Quốc, Mỹ, EU… Ngoài ra, còn có nhiều dự án khác cũng đã lan tỏa thành công các sản phẩm từ nông sản Việt tới nhiều thị trường quốc tế như bánh tráng Tân Nhiên, cháo bột cá lóc Cà Mèn, bột rau Thiên Nhiệt Việt…

Không chỉ làm tốt sản phẩm của mình, mới đây, các doanh nông trẻ còn cùng nhau tập hợp lại để thành lập Câu lạc bộ Doanh nông xanh ba miền nhằm xây dựng một mạng lưới kết nối chặt chẽ giữa DN, nông dân, nhà đầu tư và các tổ chức nghiên cứu trên cả ba miền để tạo ra các mô hình kinh doanh nông nghiệp hiệu quả. Từ đây, các mô hình thành công sẽ ngày càng lan tỏa để tạo động lực mạnh mẽ cho ngành nông nghiệp Việt Nam phát triển toàn diện, bền vững và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu.