Chuyến công du định hình vai trò của Trung Quốc tại Trung Đông

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hội kiến Quốc vương Saudi Arabia Salman bin Abdulaziz Al Saud.

Trên thực tế, 3 quốc gia mà ông Tập Cận Bình viếng thăm trong chuyến công du tới Trung Đông lần này đều có ảnh hưởng lớn trong khu vực. Do đó, hoàn toàn dễ hiểu khi trọng tâm của chuyến công du sẽ là việc nắm bắt các cơ hội về kinh tế, thúc đẩy hòa bình và ổn định của khu vực, chống khủng bố và ngoại giao nhân dân.

Ngay tại chặng dừng chân đầu tiên, Trung Quốc và Saudi Arabia đã nhất trí nâng cấp quan hệ song phương lên đối tác chiến lược toàn diện, ký một loạt dự án và văn kiện hợp tác vì sự phát triển các mối quan hệ song phương. Việc nâng cấp quan hệ ngoại giao sẽ giúp hai nước làm sâu sắc hơn lòng tin chiến lược, giúp đạt thành tựu lớn hơn trong hợp tác cùng có lợi, tạo điều kiện và mở rộng việc chia sẻ lợi ích trong các vấn đề khu vực và quốc tế. Hiện Saudi Arabia là đối tác kinh tế lớn nhất của Trung Quốc trong khu vực, với trao đổi thương mại song phương hàng năm đạt gần 70 tỷ USD.

Trong chuyến thăm mang tính lịch sử, nhân dịp hai nước hướng tới 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Trung Quốc và Ai Cập cũng sẽ bàn thảo một kế hoạch toàn diện vì sự hợp tác trong tương lai, ký kết một loạt văn kiện hợp tác và lễ khánh thành giai đoạn hai của Khu vực Hợp tác Thương mại và Kinh tế Kênh đào Suez Trung Quốc - Ai Cập. Tại đây, Chủ tịch Tập Cận Bình dự kiến sẽ có bài phát biểu tại trụ sở Liên đoàn Arab, trình bày những đề xuất mới trong việc củng cố mối quan hệ thực dụng giữa Trung Quốc và các quốc gia Trung Đông. Thống kê cho thấy trong thập kỷ vừa qua, thương mại Trung Quốc với Trung Đông đã tăng trưởng từ 20 tỷ USD lên tới 230 tỷ USD. Con số này được kỳ vọng sẽ đạt 500 tỷ USD vào năm 2020.

Không phải ngẫu nhiên, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chọn Iran là điểm đến trong chuyến công du Trung Đông lần này. Ông sẽ sẽ là người đứng đầu Nhà nước Trung Quốc đầu tiên tới thăm Iran kể từ sau chuyến thăm của cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân vào năm 2002 và là vị lãnh đạo đầu tiên trên thế giới đến thăm Tehran sau khi Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA) chính thức có hiệu lực. Chuyến thăm này được coi là một "thông điệp" nhắc nhở với Iran rằng Trung Quốc là một người bạn "chung thủy" trong lúc khó khăn khi nước này đối mặt với các lệnh trừng phạt quốc tế và cũng là một tín hiệu gửi đến các nước còn lại trên thế giới rằng Trung Quốc đã sẵn sàng trong cuộc đua giành lợi ích từ các thỏa thuận với Iran. Trong chuyến thăm này, hai bên cũng sẽ ký hàng loạt thỏa thuận hợp tác về công nghiệp, dầu khí và đầu tư.

Ngoài định hình về mặt kinh tế với 3 nước Trung Đông, Chủ tịch Tập Cận Bình và các nhà lãnh đạo Trung Đông cũng sẽ trao đổi quan điểm sâu rộng về các vấn đề quan trọng trong khu vực và quốc tế nhằm thúc đẩy hòa bình và ổn định trong khu vực và trên thế giới. Hiện Trung Quốc vẫn luôn duy trì một lập trường đúng mực và cân bằng trong việc thúc đẩy hòa bình và ổn định ở Trung Đông và vẫn duy trì liên lạc toàn diện với các nước Trung Đông để hỗ trợ nỗ lực làm giảm căng thẳng trong khu vực. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã thể hiện được vai trò của mình trong việc hóa giải các vấn đề nhạy cảm ở khu vực Trung Đông cũng như việc giải quyết vấn đề hạt nhân Iran, vấn đề Nam Sudan và cuộc khủng hoảng Yemen. Do đó, chuyến thăm này càng trở nên có ý nghĩa hơn trong bối cảnh căng thẳng giữa Iran và Saudi Arabia đang leo thang liên quan đến việc Riyadh hành quyết giáo sĩ Hồi giáo dòng Shi’ite Nimr al-Nimr và Trung Quốc đã tích lũy được những kinh nghiêm ngoại giao và chính trị để giải quyết các căng thẳng tại Trung Đông.

Là một trong số ít quốc gia trên thế giới cùng lúc duy trì được các mối quan hệ tốt với cả Iran, Saudi Arabi, Thổ Nhĩ Kỳ và Israel, chắc chắn, chuyến công du phản ánh sự ưu tiên Trung Đông trong chính sách ngoại giao của Trung Quốc sẽ giúp Bắc Kinh củng cố lại vai trò của mình ở Trung Đông và định hướng cho tương lai phát triển của mối quan hệ Trung Quốc-Trung Đông.