Cần có chiến lược thu hút FDI thế hệ mới

GS. TS Hoàng Văn Cường

Dự kiến sẽ có nhiều đoàn làm việc của các doanh nghiệp, nhà đầu tư lớn nước ngoài vào Việt Nam, theo ông, điều này có ý nghĩa như thế nào trong phát triển kinh tế nước ta?

Mới đây, hơn 200 doanh nghiệp hàng đầu Hàn Quốc đã đến Việt Nam. Hiện thị phần đầu tư của Hàn Quốc vào Việt Nam đang được đánh giá là cao nhất trong các nhà đầu tư nước ngoài. Nguyên nhân nhờ vào sự thích ứng giữa hoạt động sản xuất và quản trị của Hàn Quốc với nguồn nhân lực, môi trường đầu tư, thị trường của Việt Nam. Đây cũng là cơ sở để các nhà đầu tư Hàn Quốc đưa dòng vốn tới Việt Nam.

Hiện nay, việc thu hút FDI vào Việt Nam không chỉ để giải quyết vấn đề việc làm mà Việt Nam đang thay đổi dần mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tạo ra giá trị gia tăng cao. Vì thế, điều này đòi hỏi phải thu hút đầu tư nước ngoài thế hệ mới và chuyển giao công nghệ, từ đó tạo thành sự phát triển bền vững cho các doanh nghiệp trong nước.

n Chúng ta đã nói nhiều về sự thay đổi tư duy trong thu hút FDI, vấn đề này cần được nhìn nhận thế nào trong bối cảnh hiện nay, thưa ông?

Như tôi đã nói ở trên, trước đây, nước ta cần vốn và đang dư thừa lao động nên mong muốn có nhiều nhà đầu tư vào cung ứng vốn, đồng thời sử dụng lao động. Nhưng trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Việt Nam, việc thu hút FDI phải hướng đến chuyển giao công nghệ, tạo ra sự liên kết và chuỗi giá trị. Tất nhiên, chúng ta không thể “ngay lập tức” tái cấu trúc mà phải thông qua nhà đầu tư nước ngoài.

Nên để thực hiện mục tiêu trên thì các nhà đầu tư nước ngoài đóng vai trò là những doanh nghiệp hỗ trợ cho doanh nghiệp trong nước, lan tỏa và tạo thành chuỗi giá trị. Điều này cần có những doanh nghiệp FDI sản xuất khâu cốt lõi, công nghệ cao thì mới có thể đưa doanh nghiệp trong nước trở thành “vệ tinh”, sản xuất các khâu phụ trợ và chuyển giao dần công nghệ sang cho doanh nghiệp trong nước.

Ngoài ra, tiêu chuẩn để thu hút FDI trước đây của Việt Nam khá đơn giản, nhưng với yêu cầu về thu hút FDI thế hệ mới thì phải có những nhà đầu tư đáp ứng các điều kiện như trên. Nếu doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam nhưng không chỉ ra được phương án sản xuất cái gì, các doanh nghiệp trong nước sẽ liên kết như thế nào thì sẽ không đạt tiêu chuẩn và cũng không phải là tiêu chí để chúng ta thu hút đầu tư.

Từ những vấn đề trên, ông có những đề xuất gì để tăng hiệu quả thu hút FDI?

Chúng ta đã có chiến lược thu hút FDI thế hệ mới. Qua tổng kết thu hút FDI giai đoạn cũ thì nhận thấy, Việt Nam chỉ đứng vai trò làm gia công, nên có nguy cơ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”. Hơn nữa, nhiều đánh giá cho rằng Việt Nam có năng suất lao động thấp. Tuy nhiên, năng suất lao động của Việt Nam thấp không phải do người Việt Nam thiếu chăm chỉ, không có kỹ năng lao động cao, mà điều cơ bản là Việt Nam đang nằm ở khâu sản xuất gia công có giá trị thấp cho doanh nghiệp nước ngoài.

Chính vì vậy, vấn đề quan trọng hiện nay khi chọn nhà đầu tư nước ngoài là không cần quá chú trọng đến câu chuyện “đại bàng” hay “chim sẻ”. Chiến lược thu hút FDI thế hệ mới với tiêu chí hàng đầu là công nghệ. Doanh nghiệp FDI nào có công nghệ cốt lõi, có khả năng tạo ra sự liên kết, lan toả cho các doanh nghiệp trong nước thì sẽ là tiêu chí để được lựa chọn.

Hơn nữa, Việt Nam cũng không thể “ngồi chờ” nhà đầu tư nước ngoài tìm đến, mà cần chủ động hơn. Chúng ta cần những nhà đầu tư có khả năng đáp ứng được yêu cầu công nghệ và có thể chuyển giao cho doanh nghiệp trong nước, đây phải là những doanh nghiệp trụ cột, cốt lõi… nên chúng ta phải chủ động mời gọi, tìm kiếm. Nếu chỉ biết “chờ đợi” doanh nghiệp FDI tự tìm đến thì có thể gặp được doanh nghiệp tốt, nhưng cũng có thể thu hút “nhầm”.

Xin cảm ơn ông!