Xuất khẩu nông sản bứt tốc, mở rộng thị trường

Khách tham quan khu gian hàng trong nước tại Hội chợ Nông nghiệp Quốc tế AgroViet 2024, diễn ra từ ngày 20 đến 23/11 tại Hà Nội.

Tăng trưởng tích cực

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tất cả nhóm ngành đều ghi nhận tăng trưởng: nông sản đạt 11,6 tỷ USD (+11,7%), lâm sản 5,56 tỷ USD (+11,2%), thủy sản 3,09 tỷ USD (+13,7%), sản phẩm chăn nuôi 178 triệu USD (+16,8%), đầu vào sản xuất 722 triệu USD (+20%).

6 mặt hàng vượt mốc 1 tỷ USD, trong đó cà phê (3,78 tỷ USD, tăng 51,1%) và gỗ (5,2 tỷ USD, tăng 5,8%).

Tuy vậy, xuất khẩu gạo và rau quả lại giảm mạnh, lần lượt 14,3% và 14,2%, phản ánh những rủi ro hiện hữu từ thời tiết bất lợi, chất lượng sản phẩm chưa đồng đều và áp lực từ các tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Xuất khẩu sang Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, xuất khẩu sang Trung Quốc đã giảm 1,1% trong khi toàn khu vực châu Á giảm 1,3%, phản ánh sự lệ thuộc và nguy cơ mất cân đối khi có biến động chính sách. Trong khi đó, châu Âu (+37,7%) và châu Phi (+78,4%) nổi lên như các thị trường thay thế đầy tiềm năng, mở ra cơ hội đa dạng hóa.

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu toàn ngành tăng mạnh 16,6%, lên 15,97 tỷ USD khiến thặng dư thương mại nông sản giảm còn 5,18 tỷ USD. Riêng chi phí đầu vào cho chăn nuôi và thủy sản tăng lần lượt 27,8% và 29%, làm gia tăng áp lực lên lợi nhuận và sức cạnh tranh.

Ngành nông nghiệp và môi trường đang đứng trước nguy cơ phát triển thiếu kiểm soát, tiêu biểu là sầu riêng – diện tích trồng vượt quy hoạch, chất lượng không đồng đều, phụ thuộc lớn vào Trung Quốc.

Ông Trần Gia Long – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính cho biết: “Dù giá nhiều mặt hàng tăng mạnh, ngành cần tập trung phát triển bền vững, cơ cấu lại sản xuất và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để giữ chất lượng, tăng giá trị”. Thực tế, mức tăng trưởng đáng kể của các mặt hàng như cà phê tăng, hạt tiêu, cao su trong thời gian qua cho thấy tiềm năng lớn nếu có chiến lược đầu tư bài bản vào khâu chế biến và hoàn thiện chuỗi cung ứng.

Đa dạng hóa thị trường

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang thúc đẩy các giải pháp chiến lược như: đa dạng hóa thị trường, tập trung ưu tiên thị trường châu Âu, châu Phi và Trung Đông để giảm phụ thuộc Trung Quốc; nâng cao chất lượng giống, quy trình sản xuất, đặc biệt với các ngành đang sụt giảm như gạo, rau quả; ứng dụng công nghệ số, xây dựng cơ sở dữ liệu và truy xuất nguồn gốc nhằm đáp ứng yêu cầu từ EU, Hoa Kỳ; đẩy mạnh truyền thông thương hiệu nông sản Việt Nam, tập trung vào các thị trường mới nổi; phát triển logistics hiện đại, giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh tại các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản.

Với lĩnh vực thủy sản, xuất khẩu tôm đạt 1,24 tỷ USD (+28,4%) là điểm sáng. Tuy nhiên, các rào cản kỹ thuật mới từ thị trường Trung Quốc và châu Âu yêu cầu tăng cường kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm.

Ngành lâm sản tuy đạt kim ngạch cao nhưng đang chững lại (+5,8%), đòi hỏi phải chuyển hướng sang sản xuất xanh, đạt chứng nhận môi trường – xã hội, và mở rộng thị trường Halal hoặc châu Phi.

Tại Hội nghị giao ban quý I/2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm tháng 4 và quý II/2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy yêu cầu toàn ngành tăng cường, chủ động và linh hoạt trước các biến động quốc tế, đặt mục tiêu tăng trưởng GDP ngành đạt ≥4%, kim ngạch xuất khẩu nông – lâm – thủy sản đạt tối thiểu 65 tỷ USD, phấn đấu 70 tỷ USD.

“Truyền thông phải đi trước một bước, xây dựng hình ảnh nông sản Việt Nam chất lượng – đáng tin cậy – sẵn sàng chinh phục thị trường mới” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh.