Bài toán kinh tế của tân Tổng thống Indonesia

Ngành khai thác nickel khiến các địa phương Indonesia đối mặt với suy thoái môi trường nghiêm trọng.

So với một thập kỷ trước, thời điểm ông Joko Widodo (Jokowi) trở thành Tổng thống Indonesia, tân Tổng thống Prabowo hiện thừa hưởng một nền kinh tế nặng về các ngành công nghiệp khai thác, tiêu thụ nhiều than hơn và phụ thuộc nhiều vào thương mại với Trung Quốc hơn bao giờ hết.

Một trong những di sản lớn của cựu Tổng thống Jokowi để lại là sự mở rộng nhanh chóng của ngành công nghiệp hạ nguồn nickel.

Bắt đầu từ năm 2020 với lệnh cấm xuất khẩu nickel thô, ông Jokowi đã buộc các nhà đầu tư nước ngoài muốn tiếp cận nguồn nickel dồi dào của Indonesia phải đổ tiền vào ngành công nghiệp luyện kim non trẻ trong nước. Hầu hết các nhà đầu tư này đến từ Trung Quốc.

Chính sách đó về cơ bản được coi là thành công về mặt kinh tế đối với Indonesia, khi đóng góp đáng kể vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của những địa phương trên khắp vành đai nickel trong Indonesia, tạo ra việc làm mới và thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu.

Tuy nhiên, tại nhiều khu vực luyện nickel, thiệt hại về môi trường là không thể đảo ngược. Trong khi đó, hầu hết công việc đòi hỏi tay nghề cao hơn đều do lao động nhập cư đảm nhiệm. Tình trạng suy thoái môi trường tăng mạnh, nhiều cư dân dựa vào nông nghiệp và ngư nghiệp ngày càng khó khăn để kiếm sống.

Theo báo Jakarta Post, để cải cách, Chính phủ mới của tân Tổng thống Prabowo cần phải chuyển hướng sang phát triển bền vững, ưu tiên các cách thức tạo ra nhiều nguồn thu nhà nước hơn từ lĩnh vực này.

Cụ thể, Indonesia có thể đưa ra các yêu cầu thoái vốn nghiêm ngặt đối với các công ty nước ngoài trong khai thác thượng nguồn, đồng thời đánh thuế phù hợp vào lĩnh vực này và yêu cầu các chương trình trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR) hiệu quả trong tương lai.

Doanh thu mới có thể được tái đầu tư vào cơ sở hạ tầng, dịch vụ tại địa phương, giúp đẩy mạnh phát triển khu vực, nâng cao tay nghề, đời sống của người dân.

Với tốc độ hiện tại, nickel của Indonesia sẽ cạn kiệt trong hai thập kỷ tới. Do đó, việc phục hồi môi trường sẽ mang đến cơ hội để phát triển và sử dụng các nguồn lực địa phương, tạo ra nguồn thu nhập mới, mang tính xây dựng.

Cuối cùng, Chính phủ có thể tìm ra cách thu hút nhiều nhà đầu tư đa dạng hơn vào ngành này và tạo ra nhiều không gian hơn cho các công ty cam kết khai thác theo tiêu chuẩn cao, đáp ứng nhu cầu quốc tế ngày càng tăng và lâu dài về khoáng sản quan trọng "xanh".

Indonesia có thể học hỏi từ các tập đoàn đang mở rộng đầu tư khai thác quốc tế sang những nơi như Australia có chỉ số ESG (Môi trường- Xã hội - Quản trị) cao.

Dù không có cải cách nào trong số này là dễ dàng và những nỗ lực giảm sử dụng than sẽ kéo dài nhiều thập kỷ, song mục tiêu tối đa hóa lợi ích kinh tế của ngành khai thác nickel, giảm thiểu tác hại môi trường sẽ đòi hỏi những quyết tâm chính trị của chính quyền của Tổng thống Prabowo.