 |
| Thời gian tới, Bộ Công Thương xác định sẽ duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Ảnh: Hà Phương |
Chi phí sản xuất cao hơn 20%
Mới đây, Bộ Công Thương đã có báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực Công Thương tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIV, trong đó phân tích khá rõ câu chuyện ô tô Việt kém cạnh tranh với xe ngoại nhập, nhất là từ khu vực ASEAN.
Bộ Công Thương đánh giá: Nhìn chung tỷ lệ nội địa hóa đối với xe thương mại trong nước cơ bản đáp ứng các mục tiêu đề ra tại Chiến lược, Quy hoạch phát triển ngành ô tô, tuy nhiên đối với ô tô con, tỷ lệ nội địa hóa lại rất thấp.
Cụ thể, các chủng loại xe tải nhẹ dưới 7 tấn, xe khách từ 25 chỗ ngồi trở lên, xe chuyên dụng sản xuất trong nước đã đạt tỷ lệ nội địa hóa cao, đạt mục tiêu đề ra, đáp ứng cơ bản thị trường nội địa (tỷ lệ nội địa hóa đạt từ 45-55%, vượt chỉ tiêu so với quy hoạch ngành ô tô đề ra).
Tuy nhiên, tỷ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi (ô tô con) mới đạt bình quân khoảng 7-10% trong khi mục tiêu đề ra là phải đạt 30 - 40% vào năm 2020, trong đó, Thaco đạt 15-18%, Toyota Việt Nam đạt 37% đối với riêng dòng xe Innova. Thực tế này cho thấy mục tiêu đề ra tại Quy hoạch ngành ô tô chắc chắn sẽ không đạt được.
Các sản phẩm đã được nội địa hóa, mang hàm lượng công nghệ thấp gồm săm, lốp ô tô, ghế ngồi, gương, kính, bộ dây điện, ắc-quy, sản phẩm nhựa…
Bộ Công Thương nêu rõ, hàng năm, Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 2 - 3,5 tỷ USD các linh kiện, phụ tùng phục vụ cho sản xuất lắp ráp và sửa chữa ô tô, chủ yếu là các nhóm sản phẩm công nghiệp hỗ trợ (CNHT) có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng cao. Do đó, tỷ lệ nội địa hóa trong ngành ô tô của Việt Nam thấp hơn so với các quốc gia đi trước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia (trung bình 65 – 70%).
Bên cạnh đó, các linh kiện, phụ tùng để sản xuất, lắp ráp ô tô phải nhập khẩu từ nước ngoài phải chịu thêm các chi phí đóng gói, vận chuyển, lưu kho, bảo hiểm… làm ảnh hưởng đến giá thành của xe sản xuất, lắp ráp trong nước.
"Điều này là một trong những nguyên nhân trực tiếp khiến chi phí sản xuất ô tô tại Việt Nam cao hơn từ 10-20% so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Malaysia. Vì vậy, ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có năng lực cạnh tranh kém hơn (đặc biệt về giá thành) so với ô tô nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN", Bộ Công Thương nhận định.
Công nghiệp hỗ trợ ô tô rất yếu kém
Tại sao tỷ lệ nội địa hóa trong ngành ô tô lại đì đẹt như vậy? Trả lời cho câu hỏi này, Bộ Công Thương phân tích: Các chính sách, chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô trong thời gian dài trước đây còn duy ý chí, chưa phù hợp với quy luật của thị trường; đề ra những mục tiêu tỷ lệ nội địa hóa quá cao so với dung lượng thị trường của ngành.
Cùng với đó, quy mô thị trường ô tô Việt Nam còn quá nhỏ (thấp nhất trong 5 nước có ngành công nghiệp ô tô tại ASEAN). Sản lượng ô tô từ 9 chỗ trở xuống lắp ráp trong nước mới chỉ đạt khoảng 200.000 xe/năm. Con số này lại chia cho hàng chục mẫu xe khác nhau. Vì vậy, hầu hết các mẫu xe đều có sản lượng thấp, rất khó khăn cho việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.
Đáng chú ý, theo Bộ Công Thương, năng lực doanh nghiệp CNHT ngành ô tô trong nước còn rất yếu kém, không đáp ứng được các yêu cầu khắt khe về cung ứng linh phụ kiện của các hãng ô tô toàn cầu có trụ sở lắp ráp tại Việt Nam.
Mặt khác, tập quán kinh doanh của các doanh nghiệp toàn cầu ngành ô tô thường sử dụng các doanh nghiệp đã từng cung ứng sản phẩm CNHT trong chuỗi sản xuất của họ hoặc các doanh nghiệp cùng quốc tịch, ít tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc tham gia chuỗi giá trị.
Một yếu tố không thể không kể đến là Việt Nam chưa chủ động được các nguyên vật liệu đầu vào cơ bản phục vụ sản xuất linh phụ kiện cho ngành ô tô. Khoảng 80 - 90% nguyên liệu chính phục vụ sản xuất linh kiện như thép hợp kim, hợp kim nhôm, hạt nhựa, cao su kỹ thuật cao... hiện vẫn phải nhập khẩu.
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương xác định sẽ duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước; gia tăng sản lượng sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, tập trung vào một số dòng xe chiến lược để tạo thị trường cho CNHT ngành ô tô phát triển; bảo vệ thị trường cho CNHT ngành ô tô bằng các hàng rào kỹ thuật, thuế quan phù hợp cam kết quốc tế và thực trạng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.
Bên cạnh đó, điều chỉnh chính sách về thuế tiêu thụ đặc biệt theo hướng miễn giảm cho tỷ lệ giá trị nội địa đối với ô tô sản xuất trong nước nhằm khuyến khích các doanh nghiệp gia tăng nội địa hóa; miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất sản phẩm CNHT ngành ô tô...
Thanh Nguyễn
