Triển khai kiểm tra “Một cửa, một điểm dừng”: Hướng tới thực hiện chính thức

Cán bộ Hải quan Lao Bảo - Đen Sa Vẳn phối hợp kiểm tra hàng hóa XNK (Ảnh do Chi cục Hải quan CK Lao Bảo cung cấp)

Theo số liệu mới cập nhật của Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo, Cục Hải quan Quảng Trị, từ 30-6-2005 đến hết 31-12-2013, đơn vị đã làm thủ tục cho 33.262 bộ tờ khai XNK. Tổng trọng lượng hàng hóa được thông quan là 3,8 triệu tấn, kim ngạch đạt trên 2,1 tỷ USD.

Đã có 488.862 lượt phương tiện và 2,657 triệu lượt hành khách XNC qua cửa khẩu. Trong số này, Chi cục đã làm thủ tục qua khu vực kiểm tra chung cho 7.286 bộ tờ khai (chiếm 3,2%), với kim ngạch hàng hóa XNK đạt 165,5 triệu USD (chiếm 7,7%).

Ông Đinh Ngọc Thanh, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo cho biết, mặc dù số lượng tờ khai, kim ngạch hàng hóa XNK thực hiện qua mô hình kiểm tra SWI/SSI chiếm tỷ trọng chưa cao, nhưng việc làm này đã làm thay đổi cơ bản phương thức quản lý của cơ quan quản lý nhà nước.

Khi cơ quan Hải quan (tại cặp cửa khẩu Lao Bảo và Đen Sa Vẳn) thực hiện kiểm tra chung, DN tiết kiệm được thời gian, chí phí. Đơn cử như đối với một lô hàng XNK bất kỳ, khi làm thủ tục qua khu vực kiểm tra chung sẽ rút ngắn xuống còn 1 lần kiểm tra, thay vì thực hiện 2 lần kiểm tra tại cửa khẩu xuất và cửa khẩu nhập. Nhờ đó, cơ quan Hải quan minh bạch hóa quan hệ XNK giữa Hải quan và DN, cũng như các chính sách về quản lý hoạt động XNK, XNC giữa hai nước Việt-Lào.

Hơn nữa, thực hiện mô hình kiểm tra SWI/SSI, cơ sở hạ tầng tại khu vực cửa khẩu cũng từng bước được nâng cấp, bổ sung các trang thiết bị kiểm tra. Bên cạnh đó, mối quan hệ giữa cơ quan Hải quan và các cơ quan chức năng tại cặp cửa khẩu Lao Bảo - Đen Sa Vẳn có điều kiện phối hợp khăng khít hơn trong quản lý hoạt động XNK, XNC, góp phần tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống Việt-Lào.

Bên cạnh những mặt tích cực như trên, qua triển khai Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo cũng chỉ ra những bất cập về cơ sở pháp lý và cơ sở vật chất trang thiết bị. Đó là một số quy định pháp luật về hải quan, XNC, kiểm dịch… của hai nước còn có sự khác biệt. Thiếu các văn bản pháp lý thỏa thuận ở cấp Chính phủ và cấp ngành giữa hai nước về triển khai Bước 4 mô hình kiểm tra SWI/SSI.

Đồng thời, các cơ quan chức năng tại cửa khẩu chưa xây dựng được quy trình phối hợp trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan SWI/SSI (chưa phân công cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp)... hai bên chưa xác định ưu tiên đầu tư xây dựng, trang bị hạng mục công trình, trang thiết bị, phương tiện phục vụ triển khai thủ tục.

Trong khi đó, cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được yêu cầu kiểm tra SWI/SSI như thiếu phòng làm việc cho lực lượng chức năng hai nước sang kiểm tra chung; chưa có phòng xét nghiệm phục vụ kiểm dịch, y tế, động thực vật; chưa kết nối mạng thông tin giữa cơ quan chức năng hai nước tại cửa khẩu, diện tích kiểm tra chung chật hẹp...

Cần thúc đẩy mạnh mẽ

Ngày 15-2, tại TP. Đông Hà (Quảng Trị) đã diễn ra Hội nghị giữa hai nước Việt Nam và Lào về thúc đẩy triển khai mô hình kiểm tra SWI/SSI tại cửa khẩu quốc tế Lao Bảo (tỉnh Quảng Trị) - Đen Sa Vẳn (tỉnh Sa-van-na-khẹt). Hội nghị đánh giá cao tỉnh Quảng Trị và tỉnh Sa-van-na-khẹt đã tăng cường hợp tác và chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng của hai nước để thúc đẩy tháo gỡ vướng mắc. Trong đó có việc đầu tư cải thiện cơ sở hạ tầng cửa khẩu, bố trí trang thiết bị kỹ thuật cho việc kiểm tra chung nhằm thực hiện mô hình kiểm tra SWI/SSI.

Hội nghị cũng thống nhất đề ra phương hướng, biện pháp thúc đẩy việc áp dụng mô hình kiểm tra SWI/SSI. Đó là, hai bên sẽ chính thức triển khai mô hình kiểm tra SWI/SSI từ 1-1-2015. Theo đó, đề nghị Chính phủ hai nước chỉ đạo các bộ, ngành và cơ quan chức năng (Hải quan, XNC, Kiểm dịch y tế, thực phẩm và dược phẩm, động thức vật…) sớm trao đổi, thống nhất và báo cáo Chính phủ mỗi nước về xây dựng, ban hành quy định cho phép cán bộ chức năng sang khu vực kiểm tra chung mỗi nước để thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, trao đổi để ký các Bản ghi nhớ (MOU) về kiểm tra chung; sớm thỏa thuận về triển khai Bước 4 của mô hình kiểm tra SWI/SSI (trước tháng 12-2014).

Bên cạnh đó, kiến nghị Chính phủ của mỗi nước về kế hoạch tổng thể nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và phương tiện kỹ thuật đảm bảo cho việc triển khai mô hình kiểm tra SWI/SSI. Đó là, cung cấp đủ phòng làm việc cho cán bộ chức năng của mỗi nước sang tiến hành kiểm tra chung (trước tiên kiến nghị 2 tỉnh: Quảng Trị và Sa-va-na-khẹt trao đổi, thống nhất về bố trí thêm phòng làm việc tạm). Hơn nữa, nâng cấp, mở rộng bãi kiểm tra hàng hóa, bãi đỗ xe hàng hóa, kho lưu giữ hàng hóa, điểm kiểm tra chung mỗi nước để đáp ứng lưu lượng phương tiện, hàng hóa và người qua lại ngày càng tăng.

Quang Hùng