Tổng thống Mỹ B.Obama ở chặng cuối nhiệm kỳ

Tổng thống Barack Obama được cho là sẽ gặp khó khăn trong nốt nhiệm kỳ còn lại.

Hiện Tổng thống Obama đang ở vào tình thế không thuận lợi: Đảng Cộng hòa chiếm đa số ở cả Hạ viện và Thượng viện. Tuy nhiên, ngay sau khi kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ được công bố, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mitch McConnell, người sẽ đảm nhiệm chức Chủ tịch Thượng viện, đã lên tiếng trấn an rằng hai bên có nghĩa vụ phải cùng nhau làm việc và ông không muốn lao vào một cuộc “xung đột triền miên” với đảng Dân chủ. Ngoài ra, Chủ tịch Hạ viện cũng là người của đảng Cộng hòa John Boehner nhắc nhở Tổng thống Obama nên đưa ra các quyết định phản ánh quan điểm của cả hai đảng trong hai năm cuối nhiệm kỳ của mình.

Thế nhưng, theo giới phân tích, có rất ít các vấn đề đạt được sự đồng thuận của cả hai đảng. Nhà sử học Douglas Brinkley, giảng dạy tại trường Đại học Rice ở Houston bang Texas (Mỹ) nhận định rằng trong hai năm còn lại, Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ sẽ hầu như không thể đạt được đồng thuận trong những vấn đề quan trọng. Mặt khác, tương quan lực lượng mới này không thể ngăn cản ông Obama hành động. Theo chuyên gia Brinkley, Tổng thống Obama có thể mở rộng quyền hành pháp, điều hành qua các sắc lệnh. Các Tổng thống Mỹ thường hay dè dặt sử dụng quyền này trong nhiệm kỳ đầu, kể cả trong sáu năm đầu tiên, bởi vì họ luôn luôn hy vọng đạt được sự đồng thuận với Quốc hội.

Vấn đề nhập cư, một vấn đề nhạy cảm và mang tính biểu tượng sẽ nhanh chóng cho thấy rõ quan hệ căng thẳng giữa Nhà Trắng và các nghị sĩ ở Thượng viện và Hạ viện. Sau khi trì hoãn một lần, ông Obama đã tuyên bố là từ nay đến cuối năm sẽ có quyết định về vấn đề này, vì không thể tiếp tục ngồi chờ ý kiến Quốc hội. Sắc lệnh của Tổng thống sẽ cho phép hợp thức hóa quy chế định cư cho một bộ phận trong số 11 triệu dân nhập cư, vốn sinh sống và làm ăn từ lâu nay tại Mỹ, nhưng luôn bị đe dọa trục xuất.

Trong lĩnh vực đối ngoại, cho đến hết nhiệm kỳ Tổng thống, ông Obama sẽ phải bận tâm với hai vấn đề lớn: Cuộc khủng hoảng ở Ukraine và sự phát triển của lực lượng thánh chiến Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Iraq và Syria. Tuy nhiên, ông vẫn có hy vọng đạt được kết quả cụ thể trong ba vấn đề quan trọng khác, trước khi rời Nhà Trắng: Thỏa thuận về hạt nhân với Iran, Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) (bao gồm 12 nước, không có Trung Quốc) và một thỏa thuận trên phạm vi thế giới đối phó với hiện tượng biến đổi khí hậu, vào cuối năm 2015, nhân Hội nghị tại Paris.

Trong mỗi vấn đề này, Tổng thống Obama sẽ phải vất vả tìm kiếm sự đồng thuận của Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát và điều này có thể thúc đẩy nguyên thủ Mỹ bỏ qua Quốc hội và ban bố sắc lệnh. Ví dụ, việc phê chuẩn thỏa thuận về khí hậu đòi hỏi phải có sự chấp thuận của 2/3 số Thượng nghị sĩ. Đây là điều bất khả thi trong hoàn cảnh hiện nay và chính quyền Obama có thể sẽ sử dụng một thủ tục pháp lý khác để vượt qua rào cản này. Chính vì thế, nhà sử học Brinkley cho rằng trong chính sách đối nội hoặc đối ngoại, không nên vội vã sớm tổng kết nhiệm kỳ của ông Obama, vì “ông còn hai năm để thể hiện dấu ấn của mình”.