Tăng thuế Tiêu thụ đặc biệt: Chuyển đổi sang hệ thống thuế hỗn hợp là hướng đi đúng đắn
![]() |
Hội thảo “Thuế tiêu thụ đặc biệt - Hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách Nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh” tổ chức vào tháng 8/2022 tại Hà Nội. |
Đây cũng được xem là hướng đi phù hợp với xu hướng chung trên thế giới. Nhiều nước cũng đã dịch chuyển từ cơ cấu thuế theo tỷ lệ phần trăm sang cơ cấu hỗn hợp trước khi tiến tới thuế tuyệt đối, đặc biệt là đều ủng hộ việc tăng thuế từng bước, không tăng đột ngột và có lộ trình tăng dài hạn, minh bạch.
Kiểm soát thuốc lá nhập lậu và thuốc lá giả
Chính phủ đã có những chiến lược, mục tiêu tổng thể và kế hoạch đặt ra đối với ngành thuốc lá, được quy định tại Quyết định 508/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 23/4/2022 về “Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030” và Quyết định 2439/QĐ-BTC ngày 22/11/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành “Kế hoạch cải cách hệ thống thuế đến năm 2025, cũng như cam kết của Việt Nam” thông qua Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Nguyên tắc cơ bản của thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá là xây dựng giá và các biện pháp đánh thuế nhằm giảm tiêu thụ thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Đồng thời, trong số các nước tham gia, trong đó có Việt Nam cũng được khuyến nghị thực hiện Điều 6 của Công ước khung.
Đó là, triển khai hệ thống thuế đơn giản và hiệu quả nhất phù hợp nhu cầu về tài chính và sức khỏe cộng đồng. Ngoài ra, xem xét thực hiện hệ thống thuế tuyệt đối hoặc hỗn hợp với một mức sàn tối thiểu, vì các hệ thống thuế này có nhiều ưu điểm hơn so với hệ thống thuế tương đối đơn thuần.
Chiến lược cải cách thuế TTĐB giai đoạn 2021-2030, Quyết định 508 và Quyết định 2439 nêu rõ: Xây dựng lộ trình điều chỉnh tăng thuế đối với các mặt hàng thuốc lá, bia, rượu, ôtô… để điều tiết tiêu dùng và thực hiện các cam kết quốc tế; nghiên cứu áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và thuế suất tuyệt đối đối với một số hàng hóa, dịch vụ chịu thuế.
Song song đó, trong “Chiến lược tổng thể ngành thuốc lá Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn năm 2020”, Chính phủ cũng yêu cầu kiểm soát thuốc lá nhập lậu và thuốc lá giả. Cụ thể, tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc vận chuyển, mua bán thuốc lá nhập lậu, hỗ trợ kinh phí từ ngân sách và đóng góp của các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá để ngăn chặn, đẩy lùi thuốc lá nhập lậu và hỗ trợ trang bị phương tiện, nhân lực cho lực lượng chống buôn lậu.
Có thể thấy, hệ thống thuế mới ngoài việc phải hỗ trợ để đạt các mục tiêu về ngân sách và sức khỏe còn cần phải làm sao cân bằng giữa mục tiêu giảm khối lượng tiêu thụ với các vấn đề kiểm soát thuốc lá nhập lậu và thuốc lá giả; cân đối với việc giảm thiểu các tác động tiêu cực về mặt xã hội mà chính sách mới có thể gây ra như nguy cơ người lao động trong ngành thuốc lá mất việc làm.
Lộ trình tính thuế TTĐB
Theo bà Đinh Thị Quỳnh Vân, Tổng Giám đốc Công ty Kiểm toán và Tư vấn PwC Việt Nam, trong 3 phương thức đánh thuế TTĐB, hiện trên thế giới, số quốc gia chọn đánh thuế tuyệt đối nhiều nhất (66 quốc gia), tiếp đến là thuế hỗn hợp (61 quốc gia) và thuế theo tỷ lệ phần trăm (47 quốc gia) xét tại thời điểm năm 2018.
Theo PwC, khi sửa đổi thuế TTĐB đối với thuốc lá, việc nghiên cứu thông lệ quốc tế và kinh nghiệm thực tiễn từ một số quốc gia là điều cần thiết để chính sách mới khi được ban hành có thể hài hòa được nhiều mục tiêu lớn.
Số liệu năm 2021 từ WHO cũng chỉ ra, các quốc gia có xu hướng chuyển sang áp dụng cơ cấu thuế TTĐB theo thuế tuyệt đối hoặc hỗn hợp (tăng 22,5% từ 102 quốc gia năm 2008 lên 125 quốc gia năm 2018, chiếm 69% số nước trong thống kê). Trong khi đó, số nước áp dụng cơ cấu thuế theo tỷ lệ phần trăm đơn thuần giảm 25% trong giai đoạn trên (từ 55 quốc gia xuống 41 quốc gia).
Theo WHO, thiết kế chính sách thuế thuốc lá cần ưu tiên tính đơn giản và cơ cấu thuế tuyệt đối đơn bậc là cơ cấu thuế tốt nhất vì nó có thể dễ dàng điều chỉnh thường xuyên theo lạm phát và tăng trưởng thu nhập. Đơn giản hóa cơ cấu thuế TTĐB đối với thuốc lá sẽ tạo thuận lợi cho công tác quản lý thuế, giảm cơ hội tránh và trốn thuế, nâng cao nguồn thu và có tác động lớn hơn đến việc giảm sử dụng thuốc lá.
Trong tương lai, WHO đề xuất các quốc gia hiện đang áp dụng thuế theo tỷ lệ phần trăm như Việt Nam, đầu tiên, nên bắt đầu chuyển sang hệ thống hỗn hợp bằng cách thêm cấu phần thuế tuyệt đối hoặc đưa ra mức thuế TTĐB tối thiểu. Còn các quốc gia đang áp dụng hệ thống hỗn hợp nên xem xét việc tăng cấu phần thuế tuyệt đối chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng thuế TTĐB trước khi chuyển sang một hệ thống thuế tuyệt đối thuần túy.
Theo đánh giá của PwC Việt Nam, một cơ cấu thuế hiệu quả là cơ cấu có khả năng cân bằng các mục tiêu sức khỏe và tạo ra nguồn thu thuế bền vững đồng thời kiểm soát được việc tiêu dùng thuốc lá bất hợp pháp.
Trên cơ sở phân tích chính sách thuế TTĐB hiện hành của Việt Nam, các mục tiêu của Chính phủ và trên cơ sở tham khảo chính sách thuế của một số quốc gia điển hình, báo cáo của PwC Việt Nam cho rằng đã nêu một số phương án cải cách cơ cấu thuế TTĐB cùng với lộ trình thực hiện trong thời gian ngắn hạn và định hướng dài hạn. trong đó phương án 1 là chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp sau đó tăng dần thành phần tuyệt đối và giảm dần thành phần tương đối. Trong tương lai, khi phù hợp sẽ chuyển sang hệ thống thuế tuyệt đối đơn bậc. Còn phương án 2 là chuyển sang hệ thống thuế tuyệt đối đa bậc (4 bậc), sau đó thu hẹp dần số bậc để trở thành hệ thống tuyệt đối đơn bậc.
Mỗi phương án nêu trên đều có những ưu và nhược điểm riêng, nhưng nhìn chung, PwC Việt Nam cho rằng phương án 1 là phương án hợp lý hơn cho Việt Nam, phù hợp với định hướng cải cách của Bộ Tài chính.
Trong bối cảnh của Việt Nam hiện nay, bà Đinh Thị Quỳnh Vân đề xuất, cần tăng thuế có lộ trình, minh bạch, mức tăng nên cao hơn tỷ lệ lạm phát. Đặc biệt, tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá cần được thực hiện từng bước, với mức độ vừa phải; kế hoạch tăng thuế TTĐB cần phải có lộ trình hợp lý và có tính định hướng dài hạn nhằm đạt được một cách hài hòa mục tiêu Chính phủ đặt ra về hạn chế tiêu dùng, nhưng cũng giúp đảm bảo sự ổn định trong thu ngân sách nhà nước, hạn chế sự gia tăng đột biến của thuốc lá lậu, từ đó hỗ trợ chuyển đổi ngành thuốc lá chuyển đổi sang cơ cấu sản phẩm có chất lượng tốt hơn, ít độc hại hơn.
Tại Hội thảo “Thuế tiêu thụ đặc biệt - Hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách Nhà nước và phát triển sản xuất kinh doanh” tổ chức vào tháng 8/2022 tại Hà Nội, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) đã đề xuất phương án sửa đổi theo lộ trình hai năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp - tương đối và tuyệt đối, bên cạnh thuế suất 75% có thể tăng thêm mức thuế tuyệt đối từ 1.000 đồng/bao. Tiếp đến sẽ nâng dần theo lộ trình 2 năm tiếp theo nâng từ 1.000 đồng/bao lên 1.500 đồng/bao và sẽ điều chỉnh tăng lên 2.000 đồng/bao từ năm thứ 5. |
Tin liên quan

Những lưu ý mới về sử dụng tem điện tử rượu, thuốc lá
16:19 | 16/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Nhiều điểm mới về sử dụng tem điện tử rượu và thuốc lá
09:53 | 12/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Tăng thuế thuốc lá không phải là sự lựa chọn mà là đòi hỏi cấp thiết
10:36 | 12/06/2025 Đối thoại

Lập hóa đơn không đúng thời điểm có thể bị phạt tới 100 triệu đồng
09:58 | 19/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Thuế giá trị gia tăng cát vệ sinh cho mèo
15:25 | 18/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Kê khai, nộp thuế thay cho nhà thầu đối với dịch vụ theo hợp đồng
13:13 | 18/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Trung tâm tài chính quốc tế tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam tăng trưởng hai con số
16:04 | 16/06/2025 Diễn đàn

Tích hợp phần mềm bán hàng, lập và nộp tờ khai ngay trên phần mềm HĐĐT từ máy tính tiền
08:00 | 14/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Xem xét miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất không thuộc trách nhiệm cơ quan thuế
15:15 | 13/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế
14:42 | 11/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Thuế hàng tạm nhập tái xuất để thử nghiệm, nghiên cứu phát triển sản phẩm
09:06 | 11/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Mã số HS mặt hàng thủy, hải sản có vỏ
15:10 | 10/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Phân loại đối với mặt hàng cuộn khăn lau từ vải không dệt
09:42 | 10/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Hướng dẫn xuất hóa đơn cho đại lý thương mại
16:19 | 09/06/2025 Chính sách thuế, hải quan

Cần sớm áp thuế đối với đồ uống có đường
16:11 | 09/06/2025 Diễn đàn

Xác định mức phạt trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp
16:06 | 09/06/2025 Chính sách thuế, hải quan
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới

Lập hóa đơn không đúng thời điểm có thể bị phạt tới 100 triệu đồng

Hải quan Nội Bài phát hiện 690 tờ tiền mệnh giá 10.000 Yên Nhật cất giấu trong vali hành lý xách tay

Chi cục Hải quan khu vực V quản lý hải quan 2 tỉnh: Bắc Ninh, Thái Nguyên mới

Bất động sản vào chu kỳ hồi phục

Viettel High Tech ghi dấu ấn sáng tạo công nghệ lưỡng dụng

(INFOGRAPHICS): Điểm nhấn trong công tác thu ngân sách 5 tháng đầu năm
10:24 | 18/06/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS) Một số lưu ý đối với hộ kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai
05:31 | 17/06/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): 2 sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất do Hải quan khu vực XV quản lý
09:05 | 14/06/2025 Infographics

(INFOGRAPHICS): Ứng dụng hóa đơn điện tử với nhiều tính năng hỗ trợ người nộp thuế
00:00 | 12/06/2025 Infographics

(LONGFORM): Phân cấp, phân quyền để nâng cao hiệu quả quản lý thuế
10:29 | 09/06/2025 Megastory/Longform

Lập hóa đơn không đúng thời điểm có thể bị phạt tới 100 triệu đồng

Chi cục Hải quan khu vực V quản lý hải quan 2 tỉnh: Bắc Ninh, Thái Nguyên mới

TP Hồ Chí Minh: có 49.031 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền

Đảng bộ Chi cục Hải quan khu vực II đề ra 11 mục tiêu phát triển trong nhiệm kỳ mới

Ngành Hải quan đặt mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính

Kê khai, nộp thuế thay cho nhà thầu đối với dịch vụ theo hợp đồng

Viettel High Tech ghi dấu ấn sáng tạo công nghệ lưỡng dụng

Ra mắt logo Báo Nhân Dân trên máy bay của Vietnam Airlines nhân 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

COSCO Shipping Lines Vietnam: Góp phần định hình nền tảng Logistics 4.0 tại Việt Nam

Sản phẩm vay vốn tín chấp dựa trên dữ liệu của BIZ MBBank được đánh giá 5 sao

Petrovietnam lần đầu tiên lọt Bảng xếp hạng doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á

Hơn 12.000 người tham gia giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn

Giải pháp tối ưu hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu sang Hoa Kỳ

Cần có "tấm khiên" bảo vệ ngành đường Việt Nam

Trung Quốc không còn là “bệ đỡ” xuất khẩu rau quả Việt?

Hạt tiêu Việt đã thu về gần 700 triệu USD nhờ giá xuất khẩu tăng

Nguyên liệu, linh kiện, máy móc chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu hàng nhập khẩu

Sau sáp nhập, địa phương này có quy mô xuất nhập khẩu lớn nhất cả nước

Cá nhân bán lại hàng săn sale vẫn phải đăng ký thuế và xuất hóa đơn

Thương mại điện tử Hậu Giang: Khởi động từ lớp học thực chiến

Trà Vinh: Nâng cao năng lực quản lý và phát triển thương mại điện tử

Sàn thương mại điện tử áp phí hạ tầng - tiểu thương bỏ sàn, người dùng hủy đơn

Bộ Y tế cảnh báo quảng cáo sai lệch thực phẩm bảo vệ sức khỏe

Luật mới chặn chiêu trò “lập lờ” trong quảng cáo thương mại điện tử

Xác lập chiến lược đầu tư mới sau giai đoạn thị trường bất động sản điều chỉnh

Chung cư - loại hình bất động sản được quan tâm nhiều nhất tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh

Thị trường bất động sản phía Nam chuyển mình sau giai đoạn trầm lắng

Dự án nhà ở xã hội Rice City Long Châu có giá lên tới 26 - 27 triệu đồng/m2

TP. Hồ Chí Minh gỡ vướng mắc, tăng nguồn cung nhà ở
