Rủi ro tiềm ẩn trong các phương tiện vận tải tạm nhập tái xuất

Công chức Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hoa Lư kiểm soát phương tiện vận tải qua lại cửa khẩu. Ảnh: N.H

Nhiều rủi ro

Theo báo cáo của Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hoa Lư, trong 6 tháng đầu năm 2023, đơn vị đã làm thủ tục cho trên 50.200 lượt PTVT tạm nhập tái xuất và trên 12.600 lượt tạm xuất tái nhập.

Các PTVT tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập qua cửa khẩu chủ yếu là phương tiện vận tải tuyến Lào – Campuchia - Việt Nam; PTVT phi thương mại của các doanh nghiệp, cá nhân Campuchia có giấy phép liên vận; PTVT của cá nhân, tổ chức vào khu vực biên giới để giao nhận hàng. Ngoài ra còn có phương tiện của cá nhân, cơ quan, tổ chức ở khu vực biên giới thường xuyên qua lại cửa khẩu biên giới do nhu cầu sinh hoạt hàng ngày; PTVT quá cảnh.

Ông Hồ Văn Ánh, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hoa Lư cho biết, số lượng lớn PTVT tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập qua các cửa khẩu tiềm ẩn rủi ro cao trong việc vận chuyển, buôn bán hàng cấm, hàng hạn chế nhập khẩu (thuốc lá điếu, pháo, đường ...), hàng nhập khẩu không khai báo hải quan, cất giấu, vận chuyển ma túy trên phương tiện (cabin, lốp xe,...)

Trong khi đó, Chi cục hiện chỉ có 16 biên chế, phụ trách quản lý nhà nước về Hải quan tại cửa khẩu quốc tế Hoa Lư và lối mở Lộc Tấn, địa bàn quản lý rộng và phức tạp. Chi cục quản lý 5 địa điểm tập kết, 1 kho ngoại quan và 1 cửa hàng miễn thuế và rất nhiều kho bãi của các doanh nghiệp tại khu vực cửa khẩu. Do đó, lực lượng công chức Hải quan thực hiện kiểm tra, giám sát tại cửa khẩu ít. Thêm vào đó, thiết bị giám sát chưa đáp ứng đủ nhu cầu, trong khi các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại ngày càng tinh vi, liều lĩnh hơn.

Đặc biệt, ông Ánh chỉ ra rằng, giá bán các loại xe sang tại Campuchia rẻ hơn Việt Nam, nên có nguy cơ các đối tượng lợi dụng quy định về tạm nhập tái xuất để đưa phương tiện sang Việt Nam rồi bỏ trốn, thay đổi số khung, số máy, dùng biển số giả để lưu thông tại Việt Nam.

Quy định hiện hành cho phép PTVT được tạm nhập trong thời hạn quy định. Tuy nhiên theo ông Ánh, khi chủ phương tiện cố ý sai phạm, việc truy tìm, đốc thúc đối với các loại phương tiện quá hạn chưa tái xuất gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt đa phần các phương tiện tạm nhập do người nước ngoài điều khiển vào Việt Nam, bỏ xe lại và xuất cảnh người không về.

Riêng các PTVT tạm xuất tái nhập có ít rủi ro hơn do chủ yếu là phương tiện cơ quan, doanh nghiệp Việt Nam sang Campuchia làm việc và định kỳ quay trở lại Việt. Vi phạm chủ yếu chỉ là tạm nhập PTVT quá thời hạn, đa phần do nguyên nhân bất khả kháng như giải quyết công việc, xe hỏng, ...

Công tác xử lý vi phạm gặp khó khăn

Ông Ánh cho biết, thời gian qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hoa Lư đã tiến hành rà soát hồ sơ, rà soát, thu thập thông tin về phương tiện, người điều khiển phương tiện tồn đọng chưa tái xuất. Qua đó đã tiến hành thanh khoản trên hệ thống đối với 28 PTVT đủ cơ sở thanh khoản. Các doanh nghiệp đã tiến hành tái xuất 7 phương tiện loại xe sang.

Hiện vẫn còn 1 xe loại xe con, chủ phương tiện đang tiến hành các bước thủ tục để tái xuất, trường hợp hồ sơ phù hợp thì chi cục sẽ thực hiện thanh khoản theo quy định. Bên cạnh đó, còn 1 xe 45 chỗ qua nắm bắt thông tin thì hiện đang hư hỏng nặng, Chi cục đang tiến hành các bước thủ tục để đốc thúc chủ phương tiện đưa phương tiện lên tái xuất. Trường hợp chủ phương tiện cố ý chây ỳ, Chi cục sẽ báo cáo Cục Hải quan Bình Phước để tiến hành các bước xử lý, cưỡng chế theo quy định.

Thời gian qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hoa Lư luôn duy trì quan hệ hợp tác, xây dựng quan hệ đoàn kết, hữu nghị với phía nước bạn nhằm gìn giữ an ninh chính trị khu vực quản lý, tạo điều kiện cho giao lưu thương mại, xuất nhập khẩu hàng hóa và xuất nhập cảnh cho khách du lịch, cư dân biên giới. Định kỳ hai bên tiến hành gặp gỡ, trao đổi thông tin về tình hình tại cửa khẩu, thông báo chính sách thủ tục về hàng hóa, hành lý xuất khẩu, nhập khẩu, phối hợp tổ chức tuyên truyền cho cư dân hai bên nắm rõ chính sách mặt hàng xuất khẩu, nhập khẩu...

Tuy nhiên, theo ông Ánh, việc xử lý đối với PTVT tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập quá thời hạn hiện gặp một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, chế tài xử lý đối với các loại phương tiện quá hạn chỉ là xử phạt vi phạm hành chính, nên nhiều trường hợp chủ phương tiện chấp nhận chịu phạt để kéo dài thời gian lưu trú tại Việt Nam. Đồng thời, chưa có chế tài xử phạt đối với PTVT qua khu vực cửa khẩu Campuchia để giao nhận hàng quá thời hạn quy định tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung tại Nghị định 59/2018/NĐ-CP).

Bên cạnh đó, phần mềm quản lý tờ khai PTVT đã được triển khai từ rất lâu (năm 2011), đến thời điểm hiện tại chưa được nâng cấp nên không đáp ứng được yêu cầu quản lý theo các quy định mới và thực tiễn. Ngoài ra, chưa có phần mềm quản lý PTVT qua lại khu vực cửa khẩu để giao nhận hàng theo quy định tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung tại 59/2018/NĐ-CP).

Do đó, ông Ánh kiến nghị Tổng cục Hải quan nâng cấp, bổ sung đầy đủ chức năng trên hệ thống quản lý PTVT cho phù hợp thực tiễn; đồng thời kiến nghị bổ sung thêm biên chế cho Chi cục, đảm bảo đủ người để thực hiện hiện nhiệm vụ được giao ngày càng tăng.