Quốc hội thông qua Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992

Hiến pháp sửa đổi đã phát huy dân chủ, đại đoàn kết toàn dân

Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu trả lời báo chí sáng 28-11.

Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu: Như trong báo cáo của Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp trình Quốc hội đã khẳng định, bản Hiến pháp sửa đổi lần này đã thể chế hóa được cương lĩnh của chúng ta, phát huy được dân chủ, đại đoàn kết toàn dân, đề cao được quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và phân định rõ được nhiệm vụ của cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Một trong những điểm đổi mới nhất của Hiến pháp sửa đổi là những quy định về quyền con người. Ông có ý kiến gì phân tích rõ hơn về điều này?

Trước đây Hiến pháp 1992 nói về nghĩa vụ cơ bản của công dân nhưng Hiến pháp sửa đổi thì đưa chương 5 - “quyền con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân” lên sau chương chế độ chính trị, đặt ở chương 2 của bản Hiến pháp, riêng bố cục cũng thể hiện tầm quan trọng vị trí của quyền con người.

Thứ hai là tên chương cũng có sự thay đổi, trước là “quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân” còn bây giờ là “quyền con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân” để khẳng định Nhà nước cam kết bảo vệ, tôn trọng quyền con người, quyền công dân cũng như theo công ước quốc tế mà nước ta là thành viên. Đây cũng là thành quả của hơn 30 năm đổi mới, phát triển của đất nước chúng ta.

Trong chương có nhiều điều khoản làm rõ quyền con người, quyền công dân, nghĩa vụ trách nhiệm của Nhà nước. Với quy định trường hợp nào hạn chế quyền con người và quyền công dân phải do Hiến pháp luật định vì những lý do rất cụ thể và được quy định rõ trong Hiến pháp sửa đổi.

Sự đồng thuận của ĐB Quốc hội khi biểu quyết với tỷ lệ tán thành cao bản dự thảo Hiến pháp sửa đổi đã nói lên điều gì, thưa ông?

Cả bản Hiến pháp sửa đổi là một sự làm việc công phu nghiêm túc, phát huy trí tuệ của toàn quân, toàn dân và có thể nói đây là ý kiến của nhân dân, ĐB Quốc hội. Do đó tỷ lệ phiếu đã phản ánh sự đồng thuận về những quy định của Hiến pháp sửa đổi.

Hiện nay yêu cầu về đổi mới thể chế kinh tế đặt ra là một vấn đề cấp bách. Vậy Hiến pháp sửa đổi có quy định như thế nào về vấn đề này?

Tại Điều 51 của Hiến pháp sửa đổi khẳng định, mục tiêu của nền kinh tế nước ta là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, các thành phần kinh tế bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, được đối xử bình đẳng trước pháp luật.

Điểm thứ hai là trong chương về kinh tế có nói rõ các thành phần kinh tế đều được Nhà nước bảo hộ và không quốc hữu hóa tài sản hợp pháp của các nhà đầu tư, của các nhà sản xuất, kinh doanh. Theo tôi, đây là thông điệp quan trọng.

Thứ ba là Hiến pháp sửa đổi đã khẳng định quyền sở hữu hợp pháp của các thành phần kinh tế, của các chủ thể kinh tế đều được Nhà nước tôn trọng, bảo đảm. Đây là quyền thiêng liêng của họ

Với tư cách là Phó Chủ tịch Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, ông còn băn khoăn gì vì về những điểm chưa được đưa vào Hiến pháp sửa đổi, ví dụ như quy định về Hội đồng Hiến pháp đã từng được đưa vào dự thảo nhưng lại đưa ra?

Chúng ta đang triển khai chủ trương lớn là kiểm soát quyền lực mà chúng ta đã đưa vào bản Hiến pháp lần này ở Điều 2 nói rằng, Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp kiểm soát giữa các cơ quan hành pháp, lập pháp, tư pháp để bảm đảm quyền lực của nhân dân một cách nghiêm chỉnh, hiệu lực, hiệu quả.

Với cơ chế kiểm soát quyền lực thì không đưa Hội đồng Hiến pháp vào ngay Hiến pháp sửa đổi nhưng tại các chương điều khác của Hiến pháp sửa đổi cũng đã thể hiện trên tinh thần đó.

Ví dụ như quy định quyền lập pháp thuộc về Quốc hội, quyền hành pháp thuộc về Chính phủ, quyền tư pháp thuộc về các cơ quan xét xử là toà án và trong các chương đó quy định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cơ quan. Sự phân công đó cũng là tạo điều kiện cho kiểm soát quyền lực.

Thứ hai là theo đề nghị của ĐB Quốc hội và cử tri cần ghi rõ vào Chương hiệu lực Hiến pháp một điều khoản về trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, cơ quan Nhà nước trong việc bảo vệ đảm bảo tính nghiêm minh của Hiến pháp theo tư tưởng của Nhà nước pháp quyền. Đấy là điều thể hiện tinh thần kiểm soát quyền lực.

Còn hiện nay với cơ chế bảo hiến và đây là một vấn đề mới, còn nhiều ý kiến khác nhau nên trong quá trình thảo luận vẫn có ý kiến chưa tán thành, do đó theo nguyên tắc từ đầu là vấn đề nào chưa có đồng thuận cao, chưa có thực tiễn kiểm nghiệm mặc dù biết đó là một phương tiện cần thiết thì chúng ta vẫn phải tiếp tục nghiên cứu.

Xin cảm ơn Phó Chủ tịch Quốc hội!

An Tư (ghi)