Những câu hỏi chờ được trả lời tại Việt Nam

Kỳ vọng lớn đặt ra cho hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần hai

Cuộc gặp lần đầu tiên giữa lãnh đạo của Mỹ và Triều Tiên đã để lại nhiều thắc mắc về phi hạt nhân hóa đằng sau cam kết “hành động hướng tới sự phi hạt nhân hóa hoàn toàn Bán đảo Triều Tiên”. Kể từ đó vẫn chưa có sự tiến triển nào diễn ra. Shin Gi-wook, Giám đốc Chương trình Triều Tiên tại Đại học Standford, nhận định: “Sự mập mờ và khó hiểu của thuật ngữ phi hạt nhân hóa chỉ làm trầm trọng thêm sự hoài nghi về những bổn phận của cả Mỹ và Triều Tiên đối với phi hạt nhân hóa”.

Tháng trước, Đặc phái viên của Mỹ tại Triều Tiên Stephen Biegun thừa nhận Bình Nhưỡng và Washington đã không đạt được sự nhất trí chung về khái niệm “phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên”. Trong khi Mỹ tiếp tục yêu cầu Triều Tiên từ bỏ kho vũ khí hạt nhân hoàn toàn và có kiểm chứng, Bình Nhưỡng có cái nhìn rộng hơn về phi hạt nhân hóa, bao gồm chấm dứt các trừng phạt và các mối đe dọa của Mỹ trong khu vực.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã sử dụng cả “củ cà rốt và cây gậy” để theo đuổi phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên khi tán dương tiềm năng của Triều Tiên là một “cỗ máy kinh tế vĩ đại”, nhưng lại cho biết các lệnh trừng phạt nghiêm khắc sẽ vẫn duy trì cho đến khi Bình Nhưỡng thực hiện một bước đi “có ý nghĩa”. Trong khi đó, Bình Nhưỡng nhấn mạnh rằng họ đã làm như vậy: Đã không thử tên lửa đạn đạo và vũ khí hạt nhân trong hơn một năm, và phá hủy lối vào cơ sở thử nghiệm hạt nhân quan trọng.

Trong bài diễn văn mừng Năm mới 2019, ông Kim Jong-un nhấn mạnh rằng Mỹ phải đáp lại điều này với “những biện pháp đáng tin cậy và những hành động thực tế tương ứng”. Trong bối cảnh đó, tại cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới ở Hà Nội, hai bên cần có được ít nhất một bước tiến hướng tới phi hạt nhân hóa.

Theo Kim Yong-hyun của Đại học Dongguk, kịch bản tốt nhất sẽ là ông Trump và ông Kimp có thể nhất trí một đường lối cho tiến trình phi hạt nhân hóa. Washington có thể hứa hẹn những sự đảm bảo an ninh dưới hình thức của một tuyên bố chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953 – vốn đã hoàn tất bằng một thỏa thuận đình chiến thay vì một hiệp ước hòa bình toàn diện – hoặc mở ra các văn phòng liên lạc. Triều Tiên có thể chấp nhận “các biện pháp hữu hình, tượng trưng” như là đóng cửa khu phức hợp hạt nhân Yongbyon hoặc giải giáp tên lửa đạn đạo liên lục địa. Trung tâm hạt nhân Yongbyon, chiếc nôi của quyền lực quân sự và là niềm tự hào quốc gia, đang trở thành một “lá bài” quan trọng trong các cuộc đàm phán Mỹ - Triều.

Trong cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ ba với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in ở Bình Nhưỡng hồi tháng 9/2018, ông Kim Jong-un đã đề xuất đóng cửa trung tâm hạt nhân này nếu Washington đưa ra “những biện pháp tương xứng”, có thể gồm cả việc giảm nhẹ cấm vận và đảm bảo an toàn cho chế độ Bình Nhưỡng.

Vũ khí hạt nhân Triều Tiên rõ ràng là sự thay đổi gây bất ổn nhất đối với chính trị khu vực trong suốt một khoảng thời gian dài. Nhưng điều đáng chú ý là vẫn còn vô số vấn đề khác tồn tại giữa Mỹ và Triều.

Và điều lý tưởng nhất là một số trong những vấn đề này sẽ được đề cập tại cuộc gặp Trump-Kim tới, như vấn đề tên lửa, bệ phóng tên lửa, vũ khí hóa học, hay vấn đề công dân Nhật Bản bị bắt cóc trong những năm 1970 và 1980… Danh sách những vấn đề nêu trên đã minh họa những khoảng trống chiến lược mà Mỹ và Triều Tiên sẽ phải đối mặt trong cuộc gặp tới. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Washington và Bình Nhưỡng không thể đạt một thỏa thuận quan trọng.