Lợi bất cập hại từ đòn thuế của ông Donald Trump?

Ông Trump gây chấn động khi công bố kế hoạch áp thuế đối với Mexico, Canada và Trung Quốc, với mục tiêu ngừng tình trạng di cư bất hợp pháp và nạn buôn bán ma túy.

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump chỉ trích làn sóng di cư bất hợp pháp, mặc dù các con số bắt giữ tại biên giới đang ở mức thấp nhất trong 4 năm qua. Ông công bố mức thuế 25% đối với mọi sản phẩm nhập khẩu từ Mexico và Canada và 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, đồng thời nhấn mạnh đây sẽ là một trong những sắc lệnh đầu tiên khi ông lên nắm quyền. Ông Trump cho biết thuế quan này sẽ kéo dài "cho đến khi tình trạng ma túy, đặc biệt là

fentanyl và cuộc xâm lược của những người nhập cư bất hợp pháp kết thúc". Ông còn cam kết rằng chính sách này sẽ tạo ra nhiều việc làm trong ngành sản xuất, thu hẹp thâm hụt ngân sách, giảm giá thực phẩm và hỗ trợ chính phủ trong việc trợ cấp chăm sóc trẻ em.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế lại tỏ ra hoài nghi về tính hiệu quả của chính sách thuế quan này. Các chuyên gia từ High Frequency Economics, Carl B. Weinberg và Rubeela Farooqi, cảnh báo thuế quan có thể gây tác động tiêu cực đến các ngành năng lượng, ô tô và thực phẩm. Họ nhấn mạnh rằng việc áp thuế mà không có các nguồn thay thế sẵn có sẽ đẩy giá hàng hóa nhập khẩu lên cao, làm tăng chi phí sinh hoạt của các hộ gia đình. Theo họ, những tuyên bố của ông Trump không phải là cam kết thực thi chính sách thương mại mới, mà chỉ là một chiêu bài để thúc đẩy thay đổi về biên giới và thương mại với các quốc gia như Canada, Mexico và Trung Quốc.

Mặc dù Phó Tổng thống Kamala Harris đã chỉ trích các mối đe dọa thuế quan của ông Trump trong chiến dịch tranh cử, chính quyền Biden-Harris hiện nay vẫn giữ nguyên các mức thuế mà chính quyền Trump đã áp đặt đối với 360 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc, đồng thời tăng thuế 100% đối với xe điện từ quốc gia này. Sự thay đổi này phản ánh xu hướng chống lại thương mại tự do toàn cầu, bắt nguồn từ lo ngại về việc mất việc làm trong ngành sản xuất Mỹ, chủ yếu do sự phát triển của thương mại tự do và sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Ông Trump khẳng định thuế quan sẽ do các quốc gia nước ngoài chi trả, nhưng thực tế, chính các công ty Mỹ và nhà nhập khẩu sẽ phải chịu gánh nặng này, và chi phí thường được "chuyển" cho người tiêu dùng thông qua giá cả cao hơn. Các nhà kinh tế cho rằng chính người tiêu dùng là đối tượng phải chịu thiệt hại chính từ thuế quan. Ngoài ra, các quốc gia nước ngoài cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực, bởi giá hàng hóa của họ sẽ tăng và khó bán hơn ở Mỹ.

Thuế quan, mặc dù có thể bảo vệ ngành sản xuất trong nước và trừng phạt các quốc gia không tuân thủ các nguyên tắc thương mại công bằng, nhưng lại làm tăng chi phí cho các công ty và người tiêu dùng phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Hơn nữa, các nước khác có thể sẽ trả đũa bằng cách áp thuế đối với sản phẩm của Mỹ. Liên minh châu Âu (EU) đã phản đối thuế thép và nhôm của ông Trump bằng cách áp thuế đối với các sản phẩm Mỹ, từ rượu bourbon đến xe mô tô Harley-Davidson. Trung Quốc cũng đáp trả bằng cách tăng thuế đối với đậu nành và thịt lợn, gây thiệt hại cho người nông dân Mỹ.

Một nghiên cứu từ Viện Công nghệ Massachusetts, Đại học Zurich, Harvard và Ngân hàng thế giới cho thấy các mức thuế của ông Trump không tạo ra việc làm mới như kỳ vọng, đặc biệt ở những khu vực chịu ảnh hưởng mạnh nhất. Ví dụ, số lượng việc làm tại các nhà máy thép của Mỹ gần như không thay đổi dù thuế thép được áp dụng từ năm 2018, trong khi Walmart đã tạo ra 1,6 triệu việc làm mới. Các mức thuế trả đũa của Trung Quốc và các quốc gia khác cũng gây thiệt hại cho nông dân Mỹ, mặc dù ông Trump đã bù đắp phần nào thiệt hại này bằng các khoản trợ cấp.