Kỳ vọng tăng tốc cải thiện môi trường kinh doanh

	Nâng cấp môi trường kinh doanh theo hướng minh bạch, ổn định, dễ dự đoán
	Kỳ vọng Chính phủ đẩy mạnh hơn nữa cải thiện môi trường kinh doanh
	Thủ tướng yêu cầu cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phục hồi sau dịch

Doanh nghiệp luôn kỳ vọng việc cải cách môi trường kinh doanh sẽ quyết liệt, triệt để hơn. Ảnh: H.Dịu

Cải cách đã liên tục

Liên tục trong 8 năm, mỗi năm Chính phủ đã ban hành một Nghị quyết về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia (Nghị quyết 19/NQ-CP các năm 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 và Nghị quyết 02/NQ-CP năm 2019, 2020, 2021), tập trung vào các vấn đề về cải thiện chỉ số môi trường kinh doanh, kiểm tra chuyên ngành, điều kiện kinh doanh, chuyển đổi số và hệ sinh thái khởi nghiệp. Kết quả thực hiện các Nghị quyết này đã giúp môi trường kinh doanh của Việt Nam được cải thiện. So với giai đoạn 2011-2015, hiện Việt Nam đã tăng 20 bậc trên Bảng xếp hạng về Môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới (WB) lên vị trí thứ 70; tăng 10 bậc trên Bảng xếp hạng về Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của IMF.

Với cộng đồng doanh nghiệp, kết quả cải thiện môi trường kinh doanh đã được thể hiện rất rõ nét. Theo báo cáo Chương trình cải cách môi trường kinh doanh Việt Nam: Góc nhìn từ Doanh nghiệp do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện mới công bố, việc cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp được thực hiện mạnh mẽ. Trong đó, đăng ký thành lập doanh nghiệp luôn là một trong những thủ tục hành chính được các doanh nghiệp Việt Nam đánh giá cao. Thời gian để doanh nghiệp làm các thủ tục giảm một nửa trong 6 năm qua. Thời gian làm thủ tục đăng ký thành lập doanh nghiệp giảm từ 12 ngày xuống còn 6 ngày và thời gian làm thủ tục đăng ký lại doanh nghiệp giảm từ 7 ngày xuống còn 3,5 ngày.

Kê khai và nộp thuế cũng là một trong những vấn đề nhận được nhiều đánh giá cao từ doanh nghiệp. Đặc biệt, với việc thanh tra thuế, kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, thời gian trung bình một doanh nghiệp phải bỏ ra để tiếp cơ quan Thuế trong năm 2020 là 8 giờ, mức này thấp hơn rất nhiều so với mức 19,5 giờ trong năm 2019. Xuất nhập khẩu hàng hoá cũng là một trong những lĩnh vực có sự cải thiện đáng kể trong nhiều năm qua, chủ yếu nhờ vào việc ứng dụng công nghệ thông tin, ứng dụng quản lý rủi ro, liên thông thủ tục hành chính và cắt giảm, minh bạch hoá kiểm tra chuyên ngành.

Nâng cấp độ cải cách

Báo cáo của VCCI nhận định, bối cảnh dịch bệnh Covid-19 và năm cuối nhiệm kỳ đã khiến các biện pháp cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp trong năm 2020 có phần chậm lại.

Theo các chuyên gia, môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều trở ngại với doanh nghiệp như: các điều kiện kinh doanh bất cập ở cấp luật; điều kiện kinh doanh chồng chéo, không cần thiết, không minh bạch hoặc can thiệp sâu vào quyền tự quyết của doanh nghiệp; hoạt động kiểm tra chuyên ngành chuyển biến chậm; cơ chế một cửa chưa thực sự hiệu quả khi doanh nghiệp vẫn phải nộp kèm bản giấy, thiếu kết nối giữa các bộ ngành, hệ thống công nghệ thông tin bị nghẽn…

Chia sẻ về chính sách không hợp lý, đại diện Công ty TNHH Sam Ran cho hay, trước đây theo quy định tại Thông tư 03/2020/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ, mặt hàng thép nguyên liệu không phải giám định. Tuy nhiên vào đầu năm 2021, khi nhập khẩu thép nguyên liệu về, theo quy định tại Quyết định 3115/QĐ-BKHCN, doanh nghiệp phải làm thủ tục mời cơ quan giám định xuống để kiểm tra mác thép. Nhưng pháp luật lại không có tiêu chuẩn quốc gia nào cho mặt hàng này nên Trung tâm giám định yêu cầu doanh nghiệp xuất trình tiêu chuẩn của phía nước ngoài và giám định xem có phù hợp với tiêu chuẩn đó không. Vị này cho rằng, đây là một việc làm vừa bất hợp lý, vừa gây tốn kém cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp còn phản ánh, các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng có mức độ cải thiện chưa như kỳ vọng. Các thủ tục khó khăn nhất gồm đất đai, giải phóng mặt bằng, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quyết định chủ trương đầu tư… Chi phí không chính thức vẫn là vấn đề lớn nhất. Thậm chí, với những thủ tục liên quan đến đất đai, khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải là thời hạn giải quyết hồ sơ lâu hơn so với quy định, cán bộ không hướng dẫn đầy đủ… Khảo sát của VCCI cho biết, nhiều doanh nghiệp đã phải huỷ bỏ kế hoạch sản xuất kinh doanh do những vướng mắc này.

Nói về lĩnh vực tòa án, Luật sư Nguyễn Nguyễn Thế Truyền, Giám đốc Công ty Luật Thiên Thanh cho hay, vẫn còn độ vênh trong chuyển đổi số khi thực hiện thủ tục hành chính tại tòa giữa cơ quan Trung ương với địa phương. Hay liên quan đến vấn đề giải quyết tranh chấp, hiện việc giải quyết một vụ án thương mại theo Luật Tố tụng lên tới 400 ngày là đã quá dài, nhưng mới đây, Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án lại quy định thêm thủ tục, doanh nghiệp phải nộp đơn sang trung tâm hòa giải tại tòa, nghĩa là thêm 2 tháng để giải quyết. Ông Truyền cho rằng, quy định này đi ngược lại chủ trương rút ngắn thời gian trong cải cách môi trường kinh doanh…

Có thể thấy, những vướng mắc và khó khăn của doanh nghiệp về môi trường kinh doanh còn rất nhiều, khiến dư địa cải cách còn rất lớn. Do đó, các doanh nghiệp và chuyên gia cho rằng, cải cách môi trường kinh doanh Việt Nam thời gian tới phải nâng cấp lên, không chỉ tháo gỡ rào cản nữa mà cần phải tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, tăng cường kỷ luật thị trường, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mang đến sự ổn định và dễ dự đoán của chính sách.