Khó khăn, vướng mắc trong huy động, phân bổ nguồn lực phòng chống dịch

	Địa phương kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, bổ sung nguồn lực hỗ trợ
	Điều chỉnh, bổ sung một số chế độ, chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19
	Thủ tướng: Huy động mọi nguồn lực phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội

Lực lượng quân đội chuẩn bị cơ sở vật chất cho việc cách ly, chữa trị bệnh nhân Covid-19 những ngày cao điểm chống dịch năm 2021. Ảnh: Trà Hương

Huy động gần 145 nghìn tỷ đồng cho công tác phòng, chống dịch

Về huy động và sử dụng nguồn lực cho công tác phòng chống dịch Covid-19, Bộ Tài chính cho biết, đã chủ động đề xuất các giải pháp về điều hành chi ngân sách cũng như huy động nguồn lực để đảm bảo cho công tác phòng, chống dịch. Trong năm 2021, đã huy động được gần 145 nghìn tỷ đồng cho công tác phòng, chống dịch, trong đó, có 125.450 tỷ đồng nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) (ngân sách Trung ương bố trí 46.997 tỷ đồng, trong đó bố trí trực tiếp cho phòng chống dịch là 42.877 tỷ đồng; ngân sách địa phương là 82.573 tỷ đồng). Cùng với đó, huy động đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp, người dân trong và ngoài nước là 19.247 tỷ đồng (gồm 8.803 tỷ đồng đóng góp vào Quỹ vắc xin phòng chống dịch Covid-19 và 10.444 tỷ đồng huy động thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp).

Bên cạnh đó, các quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp và người dân trong và ngoài nước đã viện trợ, tài trợ, đóng góp và hỗ trợ nhiều trang thiết bị, vật tư y tế, kít test xét nghiệm,... đặc biệt là vắc xin phòng Covid-19. Theo báo cáo của Bộ Y tế, đến hết ngày 28/12/2021 đã tiếp nhận từ các nguồn viện trợ, tài trợ là 95,1 triệu liều vắc xin với tổng trị giá khoảng trên 12-13 nghìn tỷ đồng. Ngoài ra, Bộ Tài chính đã xuất cấp 141,97 nghìn tấn gạo dự trữ quốc gia theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để hỗ trợ cho người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 tại 33 địa phương. Qua đó, về cơ bản đã đáp ứng đầy đủ, kịp thời nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch; hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân gặp khó khăn.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, trong tổ chức thực hiện huy động, phân bổ nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Theo đó, kinh phí giải ngân cho công tác mua vật tư, trang thiết bị y tế còn chậm trong khi nguồn lực phòng, chống dịch còn hạn chế. Còn xảy ra một số sai phạm trong công tác đấu thầu mua sắm phòng, chống dịch. Một số địa phương còn gặp nhiều khó khăn trong công tác đảm bảo nguồn kinh phí cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, chưa đáp ứng, hỗ trợ kịp thời nhu cầu của người dân và các cơ sở y tế. Đồng thời, chưa có cơ chế huy động thêm các nguồn lực cho phòng, chống dịch như huy động các cơ sở y tế tư nhân tham gia, chính sách xã hội hóa nguồn lực. Bên cạnh đó, việc phân định nguồn lực của trung ương và địa phương chưa thực sự rõ ràng, đơn cử như, đối với việc mua vắc xin phòng Covid-19, hiện nay đang mua từ nguồn ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương chưa hoàn trả phần kinh phí ngân sách trung ương đã chi mua vắc xin.

Khó khăn trong sử dụng, thanh toán các nguồn lực

Theo Bộ Y tế, trong quá trình tổ chức triển khai các hoạt động phòng, chống dịch Covid-19, ngành y tế đã gặp khá nhiều khó khăn trong trong sử dụng, thanh toán, quyết toán các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch. Đơn cử, về cơ chế mua sắm thuốc, vật tư y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch, Bộ Y tế chỉ ra, dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, tại một số thời điểm, nguồn cung một số vật tư, trang thiết bị có khó khăn; giá hàng hóa tăng cao nên các địa phương rất khó khăn khi mua sắm vì không có giá tham khảo phù hợp, rất dễ bị quy kết là tiêu cực, tham nhũng.

Về sử dụng, thanh toán, quyết toán kinh phí phòng, chống dịch Covid-19, cụ thể là thanh toán hoàn trả các chi phí phục vụ công tác phòng, chống dịch mà cơ sở y tế đã sử dụng từ nguồn tài chính của đơn vị, Bộ Y tế cho hay, để đáp ứng yêu cầu của hoạt động phòng, chống dịch, ngay sau khi thành lập cơ sở thu dung, điều trị Covid-19, các đơn vị chủ quản của các cơ sở này đã phải tạm ứng kinh phí từ nguồn thu của đơn vị để chi trả chi phí mua thuốc, vật tư y tế... phục vụ cho hoạt động phòng, chống dịch.

Tuy nhiên, sau khi các đơn vị chủ quản của các cơ sở thu dung điều trị Covid- 19 được Nhà nước cấp kinh phí thì Kho bạc Nhà nước lại không thể chuyển dự toán từ ngân sách sang tài khoản tiền gửi (để trả nợ nguồn thu trước đây đã vay mua thuốc, vật tư...) của các đơn vị do theo quy định của Luật NSNN thì phải chi trả cho đối tượng thụ hưởng (là các Công ty cung cấp hàng nhưng bệnh viện đã sử dụng nguồn thu của bệnh viện để trả cho các công ty theo các hợp đồng mua sắm chung của bệnh viện từ trước).

Với bất cập này, Bộ Y tế, Chính phủ đã báo cáo và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ký ban hành Nghị quyết số 12/2021/UBTVQH15, trong đó có quy định “NSNN thanh toán hoàn trả các chi phí phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 theo phân công của cơ quan có thẩm quyền thuộc phạm vi thanh toán theo quy định từ nguồn NSNN mà cơ sở y tế công lập đã sử dụng từ nguồn tài chính của đơn vị (không bao gồm nguồn tài trợ, viện trợ)”.

Theo ông Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, việc thực hiện cơ chế, chính sách hỗ trợ công tác phòng chống dịch Covid-19 đôi khi còn chưa thống nhất, đồng bộ giữa các địa phương; áp dụng văn bản đôi khi còn chưa đúng với văn bản của cấp trên hoặc còn tình trạng quy định không đúng với văn bản của cấp trên gây khó khăn cho quá trình thực hiện. Việc tổ chức thực hiện một số chính sách hiệu quả chưa cao; tỷ lệ giải ngân thấp do giai đoạn đầu áp dụng nhiều điều kiện, tiêu chuẩn còn quá cao, quy trình, thủ tục còn nhiều, thiếu linh hoạt; thông tin hướng dẫn chưa kịp thời dẫn đến các cá nhân, tổ chức thụ hưởng chính sách khó tiếp cận chính sách, chưa phù hợp với nhu cầu của đối tượng thụ hưởng

Theo đó, ông Ngô Trung Thành đề xuất khẩn trương rà soát một cách tổng thể các quy định có liên quan đến công tác phòng, chống dịch bệnh nói chung, đặc biệt là các quy định liên quan đến các lĩnh vực; hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực cho phòng, chống dịch, đẩy mạnh việc xã hội hóa, kết hợp công - tư trong công tác phòng, chống dịch; xác định cụ thể lộ trình, kế hoạch sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh, nghị quyết, các văn bản pháp luật có liên quan để bảo đảm tính thống nhất, kịp thời, phù hợp với thực tiễn, hiệu lực, hiệu quả.