Kế hoạch vốn nước ngoài: Xin điều chỉnh là thể hiện những tồn tại trong quản lý

Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển phát biểu tại buổi họp. Ảnh: quochoi.vn

Hết 5 tháng, 14 đơn vị chưa giải ngân

Ngay trong tờ trình của Chính phủ về việc điều chỉnh kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016 do Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương trình bày tại buổi họp cũng nêu vấn đề: Hiện nay số vốn giải ngân quá chênh lệch, Chính phủ đang giao các bộ, ngành trung ương và địa phương rà soát xác định chính xác khả năng thực hiện và giải ngân của từng dự án trong năm 2016, nên Chính phủ chưa có căn cứ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều hòa kế hoạch vốn nước ngoài giữa các bộ, ngành trung ương, địa phương.

Theo báo cáo của Chính phủ, kết quả giải ngân vốn nước ngoài 5 tháng đầu năm có sự chênh lệch rất lớn giữa các bộ, ngành trung ương và địa phương. Một số bộ, ngành trung ương và địa phương đã giải ngân cơ bản hết kế hoạch, nhưng cũng còn nhiều bộ, ngành trung ương và địa phương giải ngân rất thấp, thậm chí chưa giải ngân.

Tổng số kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016 là 50.000 tỷ đồng. Lũy kế từ đầu năm đến hết tháng 5 năm 2016 mới giải ngân được 17.297,746 tỷ đồng, đạt 36,1% kế hoạch vốn đã giao. Bên cạnh một số ít đơn vị (8 địa phương) giải ngân cao, còn lại khá nhiều đơn vị đạt tỷ lệ giải ngân thấp hoặc hoàn toàn chưa giải ngân kế hoạch vốn năm 2016. Có thể nêu ra như: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường, tỉnh Quảng Ninh, Hưng Yên, Vĩnh Phúc… trong danh sách 5 bộ, ngành trung ương và 11 địa phương giải ngân dưới 10% kế hoạch. Ngoài ra còn có 5 bộ, ngành trung ương và 9 địa phương khác hoàn toàn chưa giải ngân kế hoạch.

Theo báo cáo, nhu cầu bổ sung kế hoạch vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài năm 2016 của các bộ, ngành trung ương và địa phương tính đến hết ngày 30-6-2016 có 37 bộ, ngành trung ương và địa phương đề nghị bổ sung 23.416,765 tỷ đồng cho 125 dự án.

Giải trình cho nguyên nhân giải ngân vốn chậm, Thứ trưởng Nguyễn Thế Phương cho biết, có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chủ yếu là do có sự khác biệt trong công tác đấu thầu giữa các thủ tục trong nước và nhà tài trợ, giải phóng mặt bằng còn chậm, năng lực ban quản lý một số dự án còn hạn chế, vốn đối ứng không đáp ứng đủ nhu cầu, không được giải ngân vốn nước ngoài theo tiến độ thực hiện, công tác xây dựng kế hoạch vốn nước ngoài chưa được các bộ, ngành trung ương và địa phương thực sự quan tâm....

Địa phương không có nhu cầu vẫn được giao vốn

Đồng tình với nhận định về thực trạng giải ngân vốn những tháng đầu năm của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội nhận định thêm tình hình, đó là một số bộ, ngành, địa phương mới nhận được kế hoạch giao dự toán nhưng đến tháng 7 Chính phủ đã đề nghị thu hồi. Điều này cho thấy, trong nhiều năm qua, công tác quản lý, sử dụng vốn nước ngoài còn nhiều bất cập. Việc Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh kế hoạch vốn một lần nữa khẳng định những tồn tại, hạn chế trong việc xây dựng dự toán, đề xuất danh mục, phân bổ, sử dụng nguồn vốn nước ngoài hiện nay.

Nêu quan điểm về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển khá gay gắt: “Quốc hội khóa 13 đã có đề xuất giám sát việc giải ngân vốn ODA, minh chứng là hiện nay 638,5 tỷ đồng vẫn chưa phân giao, có 3 địa phương không có nhu cầu mà vẫn phân giao, 3 bộ chưa hoàn thành thủ tục mà vẫn ghi vốn, có bộ có ghi kế hoạch nhưng có bộ chưa ghi, có tình trạng sử dụng vốn ODA chưa cao, rất phức tạp… Khi các nhà đầu tư cho ta vay đều đưa ra quy định ngặt nghèo, về lãi suất, về đấu thầu, về vốn…, vậy quản lý ODA thời gian tới phải như thế nào, đây là vấn đề lớn nhưng báo cáo của Chính phủ không rõ lắm, đề nghị Chính phủ rà soát thêm, có thể phải trình ra Quốc hội xem xét thì mới đưa việc quản lý ODA đi vào nề nếp được” – ông Phùng Quốc Hiển nói.

Tiếp tục yêu cầu đại diện của Chính phủ giải trình để làm rõ vấn đề, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đặt câu hỏi: “Tại sao chưa đủ căn cứ mà anh lại trình ra Quốc hội để đề nghị Quốc hội phân bổ?”.

Thứ trưởng Nguyễn Thế Phương trả lời “Khi đấy chúng tôi hy vọng…”, Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển ngắt lời và đề nghị ngay: “Chúng ta phải làm theo luật, trong luật không có đoạn nào là hy vọng, phải có đầy đủ thủ tục mới đưa vào dự toán, trong này có cái chưa đủ thủ tục thậm chí phân bổ cho những cái chưa có nhu cầu”.

Phát biểu tại buổi họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đồng tình với đa số ý kiến của ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội là, hiện nay chưa đủ cơ sở để Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc điều chỉnh kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016. Việc này cần thực hiện đúng Luật Ngân sách Nhà nước và các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ lập lại trật tự, kỷ cương và thực hiện nghiêm việc quản lý sử dụng các nguồn vốn ngân sách Nhà nước trong đó có vốn nước ngoài.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ giải trình rõ lý do dự án Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định đầu tư từ tháng 5-2014 nhưng không được đưa vào dự toán năm 2016 trình Quốc hội quyết định, nay lại đề nghị bổ sung.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ giải trình rõ nguyên nhân 3 địa phương (Bắc Ninh, Đồng Nai, Khánh Hòa) không có nhu cầu mà vẫn được bố trí vốn cũng như việc Bộ Tư pháp chưa được giao kế hoạch vốn. Ngoài ra, đối với một số bộ, ngành, địa phương có khối lượng hoàn thành khá cao so với kế hoạch nhưng chưa giải ngân hoặc giải ngân thấp, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ đôn đốc các đơn vị giải ngân đúng tiến độ và chỉ điều chuyển vốn đối với những đơn vị không có khả năng thực hiện, tránh để nợ đọng xây dựng cơ bản.