Hoàn thiện chính sách thuế liên quan đến tài sản số

Cập nhật thông tin về bức tranh tài sản số, ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam cho biết, theo báo cáo của tổ chức Chainalysis chuyên về phân tích thị trường, năm 2022, dòng tài sản số vào thị trường Việt Nam khoảng 100 tỷ USD. Con số này đến năm 2023 là 120 tỷ USD. Trong 2 năm 2021, 2022, Việt Nam luôn nằm trong top 3 toàn cầu về người dân sở hữu tài sản số (21% dân số Việt Nam có sở hữu tài sản số), chỉ sau UAE và Hoa Kỳ.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam-VCCI) chia sẻ, nhiều quốc gia trong khu vực đã ban hành chính sách, tạo ra hành lang pháp lý nhằm thúc đẩy dòng tài sản này đóng góp và mang giá trị tích cực cho nền kinh tế. Còn ở Việt Nam, mặc dù tài sản số hay tiền ảo trên thực tiễn đã rất phát triển, nhưng về mặt pháp lý dường như chưa có khung khổ pháp lý cho loại tài sản này. Do đó, dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đang được hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét, thông qua lần đầu tiên đã đưa ra khái niệm về tài sản số.

Ngoài việc cần thúc đẩy nhanh việc xây dựng khung khổ pháp lý cho tài sản số, theo ông Đậu Anh Tuấn, hiện nay có nhiều giao dịch liên quan đến tài sản số và về nguyên tắc, các giao dịch này cũng như giao dịch của các hàng hóa khác nên phải nộp thuế. Khi thực tiễn đã chứng minh đây là một nhu cầu lớn, diễn ra tương đối phổ biến thì cần sớm có hành lang, căn cứ để thực hiện việc thu các sắc thuế như GTGT, TNCN, TNDN.

Chia sẻ tại toạ đàm, ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí (Bộ Tài chính) phân tích, thời gian qua, chúng ta chưa có khung pháp lý liên quan đến tài sản số nhưng các giao dịch về tài sản số vẫn diễn ra thông qua sàn giao dịch nước ngoài và cá nhân. Vì vậy, cần thiết phải có khung pháp lý liên quan đến tài sản số. Trong đó, phải xác định và làm rõ định nghĩa tài sản số là gì cũng như vị trí pháp lý của tài sản số. Nếu thừa nhận và quản lý tài sản số như tài sản thì đòi hỏi không chỉ sự tham gia của Bộ Tài chính mà của rất nhiều bộ, ngành có liên quan.

Theo ông Trương Bá Tuấn, thực chất hiện nay hệ thống pháp luật thuế Việt Nam đã có các sắc thuế để điều chỉnh đầy đủ các hoạt động liên quan đến việc giao dịch, chuyển nhượng tài sản. Ví dụ Luật Thuế TNCN quy định nguyên tắc chung là đối tượng, cá nhân cư trú có nghĩa vụ nộp thuế đối với thu nhập phát sinh ở Việt Nam và ngoài Việt Nam. Đồng thời luật cũng đưa ra quy định rõ ràng về các khoản thu nhập chịu thuế. Tương tự, Luật Thuế GTGT cũng có các quy định về giao dịch các tài sản. Như vậy, trong trường hợp tài sản số được đưa vào Luật Công nghiệp công nghệ số thì hoàn toàn có căn cứ để thực hiện thu thuế dựa trên pháp luật thuế hiện nay.

Đại diện Bộ Tài chính khẳng định, trường hợp dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua, trong phạm vi và chức năng của mình, Bộ Tài chính sẽ triển khai thực hiện các vấn đề liên quan, bao gồm cả hoàn thiện chính sách về thuế. Ông Trương Bá Tuấn cũng đề xuất, cần có khái niệm “tài sản số” thống nhất để phân loại đúng, vì mỗi tài sản số có thể phục vụ cho mục tiêu khác nhau, từ đó mới có căn cứ thực hiện việc thu thuế. Bên cạnh đó, cũng cần hoàn thiện các pháp luật có liên quan để bao quát được các hoạt động liên quan đến tài sản số.

Chia sẻ thông tin từ kinh nghiệm nước ngoài, ông Phan Đức Trung cho biết, năm 2023 Hiệp hội Blockchain Nhật Bản đã đệ trình một khuyến nghị về thuế, chuẩn bị cho việc cải cách chính sách thuế sẽ được thực hiện vào năm 2025, với mức thuế thu nhập trong hoạt động về tài sản số nằm ở mức 5-45%.

Ngoài ra, chính sách của một số quốc gia còn chú ý đánh vào dòng thuế phát sinh tại quốc gia đó và khuyến khích các dòng thuế về chuyển dịch tài sản. Việc đệ trình, quan sát một chính sách mới trong thời gian khá dài và chính sách được xây dựng thận trọng từ cách xác định rõ ràng từng khái niệm có thể là kinh nghiệm tốt để tham khảo trong quá trình xây dựng khung khổ pháp lý cho tài sản số tại Việt Nam.

Ở một góc độ khác, ông Đậu Anh Tuấn kiến nghị, bên cạnh việc có điều khoản về tài sản số trong Luật Công nghiệp công nghệ số, còn cần có chiến lược bài bản, phân công trách nhiệm, nghĩa vụ… của các bộ, ban, ngành trong việc quản lý và thúc đẩy sự lớn mạnh của loại tài sản này chứ không phải riêng Bộ Tài chính. Ở dự thảo luật hiện tại, dường như Bộ Tài chính được coi là đầu mối, trong khi cần tới vai trò của Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Tư pháp và nhiều cơ quan liên quan nữa thì mới khai thác được tất cả tài nguyên từ tài sản số.

Tại toạ đàm, các chuyên gia, khách mời cũng thảo luận về những vấn đề khác liên quan đến tài sản số như bảo vệ, xác lập quyền sở hữu, vấn đề phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, an ninh và bảo mật…

Minh Huệ