 |
| TS. Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam. |
Ông đánh giá như thế nào về những chính sách dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tại các FTA mà Việt Nam đã, đang và sẽ triển khai thực thi?
Hiện Việt Nam đã ký kết và triển khai thực thi 15 FTA, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới, tiêu chuẩn cao như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện Khu vực (RCEP). Trong các FTA này, các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng đã được chú trọng và dành ra những điều khoản, cam kết riêng. Vì thế, việc thực thi các cam kết này giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa kỳ vọng có được môi trường kinh doanh phù hợp hơn, tận dụng tốt cơ hội cho hội nhập.
Hơn nữa, nhiều cam kết tại FTA đã phù hợp với quy định pháp luật và chính sách của Việt Nam nên việc triển khai sẽ tương đối dễ dàng và thuận lợi. Chẳng hạn, về vấn đề trợ cấp và hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, Việt Nam đã có nhiều chính sách về hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp này về chi phí đào tạo, nghiên cứu, pháp lý, tiếp thị, xúc tiến thương mại… Các hỗ trợ này đều phù hợp với các quy định và cam kết tại FTA, nên sẽ đáp ứng được yêu cầu về hỗ trợ công tác hội nhập cho khối doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cùng với đó, nhiều quy định liên quan đến sở hữu trí tuệ, hợp tác quốc tế, thương mại, hải quan và tạo thuận lợi thương mại… cũng đã cơ bản tương thích giữa quy định của pháp luật Việt Nam với các cam kết tại FTA.
Nhưng để đáp ứng được các chính sách này, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đang gặp những trở ngại nào, thưa ông?
Cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chiếm tới 96% số doanh nghiệp ở Việt Nam nhưng quy mô, năng lực cạnh tranh vẫn còn yếu. Vì thế, việc đáp ứng các chính sách dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong các FTA còn rất khó khăn. Hơn nữa, sự hiểu biết về luật pháp, việc nắm bắt thông tin hội nhập kinh tế quốc tế, thông tin về các FTA cũng là hạn chế của nhiều doanh nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa nếu chưa được trang bị đầy đủ thì khó có thể tận dụng hết cơ hội và tác động mà FTA mang lại. Ngoài ra, thách thức lớn nhất hiện tại của doanh nghiệp Việt là khả năng hợp tác với nhau để khai thác tốt thị trường.
| Bà Hoàng Ngọc Oanh, Chuyên gia tư vấn, Dự án USAID LinkSME: Tiếp tục cải cách Trong lĩnh vực hải quan và tạo thuận lợi thương mại, các FTA (trong đó có EVFTA) đưa ra các cam kết về đơn giản hóa thủ tục hải quan nhằm tạo thuận lợi cho các chủ thể kinh tế, trong đó có doanh nghiệp nhỏ và vừa. Vì thế pháp luật hải quan và liên quan (thuế xuất nhập khẩu, kiểm tra chuyên ngành…) của Việt Nam trong thời gian qua liên tục được sửa đổi, bổ sung theo định hướng chung này. Chính phủ Việt Nam đã và đang triển khai nhiều đợt rà soát, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan, xuất nhập khẩu, đặc biệt là trong Chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước giai đoạn 2011-2020 và Chương trình cho giai đoạn 2021-2030 sắp tới. Tuy nhiên, một số thủ tục xuất nhập khẩu vẫn còn hạn chế với doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên Việt Nam cần tiếp tục các hoạt động cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan và tạo thuận lợi thương mại theo hướng đơn giản, minh bạch, ổn định, hiệu quả, qua đó tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, giảm chi phí tuân thủ và có thể dự liệu trước cho hoạt động kinh doanh của mình. |
Đáng lưu ý, dù các cam kết tại FTA dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa có sự phù hợp cao nhất đi chăng nữa thì vẫn còn rất nhiều “hàng rào” như rào cản về kiểm dịch động thực vật, chống bán phá giá, sở hữu trí tuệ… nên các doanh nghiệp nhỏ và vừa rất khó để đảm bảo tính tuân thủ.
Theo ông, các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cần thay đổi và những hỗ trợ gì để tận dụng cơ hội từ các cam kết tại FTA?
Với những khó khăn từ đại dịch, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp nhỏ và vừa nói riêng phải khai thác triệt để thị trường từ các FTA và phải hành động trong thời gian sớm nhất có thể. Các doanh nghiệp cũng cần chủ động hơn trong hội nhập quốc tế, trên tinh thần phát huy tính tự cường để vượt qua thách thức, qua đó góp phần thực hiện chuyển đổi môi trường kinh doanh, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế và coi đây là cơ hội lớn để huy động vốn đầu tư, kết hợp với việc lồng ghép mục tiêu phát triển bền vững vào chiến lược sản xuất kinh doanh, giúp doanh nghiệp trở nên hấp dẫn hơn.
Ngoài ra, doanh nghiệp ở quy mô nhỏ và vừa thì phải tăng cường hợp tác, bằng mọi cách phải tham gia vào chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng không nên quá vội vàng, mà phải nghiên cứu kỹ các quy định, chuẩn bị cặn kẽ các nguồn lực, quan tâm đến quy tắc xuất xứ, lao động, an toàn, môi trường, văn hóa tiêu dùng… để sản phẩm chất lượng, không gây tổn hại đến uy tín, thương hiệu. Các doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị và đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, vì số hóa là một trong những nền tảng quan trọng để đáp ứng diễn biến của thị trường trong nước và quốc tế.
Về chính sách, Nhà nước cần tạo cơ chế thông thoáng mọi mặt để hút dòng vốn đầu tư, điều chỉnh bổ sung các quy định pháp luật theo hướng nâng quyền sở hữu, nắm giữ, sử dụng và định đoạt tài sản của cá nhân, doanh nghiệp cao hơn. Đặc biệt, các cơ quan quản lý cần tiếp tục thực hiện tốt các chính sách tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như các quy định, chính sách về hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19. Với các FTA, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần được chú trọng nhiều hơn nữa. Trong đó, với các cam kết liên quan đến doanh nghiệp nhỏ và vừa cần phải có những hoạt động hỗ trợ tuyên truyền riêng, thông tin phải cụ thể và chuyên sâu hơn.
Về phía Bộ Công Thương và Bộ Tài chính, tôi đề xuất 2 Bộ nên nghiên cứu xây dựng chương trình hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ được tiếp cận nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao năng lực chuyển đổi số. Vì đây là những vấn đề là doanh nghiệp nhỏ và vừa đang thực sự yếu.
Xin cảm ơn ông!
Hương Dịu (thực hiện)
