Hiểu rõ "khẩu vị" để linh hoạt điều kiện cho vay

Doanh nghiệp đề nghị ngân hàng linh hoạt điều kiện cho vay để tăng khả năng tiếp cận vốn. Ảnh: ST

Việc liên tục giảm lãi vay được đánh giá là nỗ lực lớn để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn kiến nghị cần linh hoạt điều kiện vay để tăng khả năng tiếp cận vốn, nhất là trong giai đoạn cao điểm những tháng cuối năm.

Để đáp ứng nhu cầu vốn cho các doanh nghiệp trong những tháng cuối năm, nhiều ngân hàng đã điều chỉnh giảm lãi suất huy động, kéo theo giảm lãi suất cho vay cũng như đưa ra nhiều chương trình ưu đãi vay vốn dành cho doanh nghiệp tại nhiều lĩnh vực. Hiện lãi suất cho vay bình quân đã về ngưỡng 8%/năm, tức là giảm 3% so với cuối năm 2022.

Tuy nhiên, dù lãi suất đã giảm nhưng việc cho vay vẫn không dễ. Minh chứng là tín dụng đến cuối tháng 8 vẫn tăng trưởng ì ạch 5,33% so với cuối năm 2022, trong khi cùng kỳ năm 2022 tăng 9,87%. Đại diện nhiều doanh nghiệp cho hay, lãi suất giảm nhưng điều kiện cho vay vẫn khó khăn, ngân hàng thường yêu cầu doanh nghiệp phải có tài sản thế chấp trong khi phần lớn doanh nghiệp khó khăn trong việc tiếp cận vốn là những doanh nghiệp mới thành lập, có quy mô nhỏ, năng lực tài chính, trình độ quản trị hạn chế và hiện chưa đủ khả năng trả hết các khoản nợ đã được cơ cấu lại, nợ đến hạn.

Nguyên nhân của tình trạng này chủ yếu do bối cảnh kinh tế khó khăn, doanh nghiệp thiếu đơn hàng để sản xuất khiến hiệu quả kinh doanh suy giảm. Trong khi đó, phía ngân hàng không thể tự ý hạ tiêu chuẩn, giảm các quy định, điều kiện cho vay để đảm bảo an toàn hệ thống.

Về vấn đề này, đại diện không ít ngân hàng cho biết, dù rất muốn cho vay nhưng ngân hàng cũng đành “lắc đầu” khi không thể đủ dữ liệu, hồ sơ vay vốn từ các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ông Đinh Ngọc Dũng, Phó Giám đốc phụ trách khối khách hàng doanh nghiệp, Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB) cho hay, doanh nghiệp nhỏ và vừa được đánh giá có khả năng phát sinh rủi ro cao do thường hoạt động đơn lẻ, chưa đưa ra được phương án kinh doanh khả thi. Thậm chí, vị này còn chia sẻ, nhiều doanh nghiệp thường duy trì 2 hệ thống báo cáo tài chính, sổ sách kế toán, nên ngân hàng đánh giá độ tin cậy thấp, lại thiếu tài sản đảm bảo nên khó tiếp cận nguồn vốn.

Chính từ những khó khăn ở cả hai phía, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho rằng, việc giảm lãi suất không phải là vấn đề cốt lõi mà cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn về vốn cho các doanh nghiệp.

Về phía doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp bày tỏ mong muốn cắt giảm điều kiện vay vốn và tăng tối đa tỷ lệ vay tín chấp. Hiện tỷ lệ vay tín chấp chỉ chiếm 15-20% số lượng vay vốn trong khi doanh nghiệp mong muốn nâng tỷ lệ này lên 35%. Ngoài ra, ngân hàng có thể giảm bớt đến 50% điều kiện cho vay, chỉ giữ lại những điều kiện cho vay cơ bản.

Tương tự, chuyên gia kinh tế TS Nguyễn Minh Phong đề xuất, ngân hàng nên xem xét điều chỉnh, gia tăng thêm các khoản vay phụ thuộc các điều kiện thị trường, cho vay dựa vào hợp đồng tiêu thụ, hợp đồng liên kết, những dự án mà có triển vọng dòng tiền trong bối cảnh sức mua còn yếu.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cũng kiến nghị giải quyết vấn đề về thị trường đầu ra, thúc đẩy xuất khẩu, tăng tổng cầu… bằng các chính sách kích cầu tiêu dùng trong nước và tìm kiếm đơn hàng xuất khẩu. Đại diện Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho rằng, hiện thị trường xuất khẩu thủy sản đang có những tín hiệu hồi phục nên đề xuất rà soát và có cơ chế tín dụng phù hợp với các hộ nuôi trồng, doanh nghiệp nhỏ; đơn giản thủ tục cho vay phù hợp với thực tế ngành thủy sản và tiếp tục có cơ chế giảm lãi suất…

Theo đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam, nhu cầu của thị trường hàng dệt may chưa thể "một sớm một chiều" tăng lên được, nhưng nhìn về lâu dài có rất nhiều cơ hội kinh doanh và nhu cầu vốn rất lớn, nhất là trong "chuyển đổi xanh" để đáp ứng yêu cầu từ các thị trường nhập khẩu. Do đó, vị này đề xuất cần có chính sách hỗ trợ về vốn cho doanh nghiệp dệt may đầu tư chuyển đổi công nghệ.

Về phía ngân hàng, trong hội nghị giải pháp nâng cao hiệu quả tiếp cận vốn tín dụng của doanh nghiệp với Chính phủ hồi đầu tháng 9/2023, các ngân hàng cho biết có thể chấp nhận rủi ro hơn trong hoạt động cho vay, nhưng phải thu hồi được vốn và các dự án phải có cơ sở pháp lý chắc chắn…

Như vậy, trong bối cảnh các cơ chế liên quan đến tín dụng đã rộng mở thì các ngân hàng có thể trao đổi với doanh nghiệp để hiểu rõ "khẩu vị", đồng thời tư vấn cho doanh nghiệp cách làm để tìm tiếng nói chung. Thực tế là nhiều ngân hàng đã “khôn ngoan” khi thực hiện chia phân khúc khách hàng để thuận lợi đưa ra những chính sách và ưu đãi hợp lý. Ông Nguyễn Hoàng Linh, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) chia sẻ, chiến lược bán hàng theo phân khúc khi dựa trên nghiên cứu, số liệu và kinh nghiệm, ngân hàng có thể tìm được điểm ưu tiên và dễ dàng điều chỉnh các điều kiện, chính sách khi cần thiết.