Góp ý dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 trong lĩnh vực tài chính- ngân sách

Nhiều ý kiến quý báu được nêu lên tại buổi Tọa đàm (Ảnh:T.Th)

Vụ Pháp chế cho biết, sau một thời gian tổ chức lấy ý kiến trong toàn ngành Tài chính, đã có trên 190 ý kiến tham gia vào 89 Điều của dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992. Qua tổng kết cho thấy, ngoài các ý kiến tham gia vào các quy định có nội dung liên quan đến tài chính, các ý kiến còn tập trung đóng góp vào một số quy định khác có liên quan trong dự thảo.

Trong Hiến pháp năm 1992, quy định liên quan trực tiếp đến lĩnh vực NSNN là Điều 84 và Điều 120. Tại Điều 84, Hiến pháp 1992 quy định nhiệm vu, quyền hạn của Quốc hội trong việc quyết định chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; quyết định dự toán NSNN và phân bổ NSNN cấp trung ương, phê chuẩn quyết toán NSNN; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế.

Tại Điều 120, Hiến pháp quy định nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND trong việc ban hành Nghị quyết của NĐND về các kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội và NSNN ở địa phương.

Bộ Tài chính cho rằng, những quy định trên tuy đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, nhưng pháp luật về NSNN còn chưa rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, HĐND và UBND các cấp, quyền hạn và trách nhiệm của các bộ, ngành trung ương trong quản lý NSNN. Pháp luật NSNN hiện nay mới chỉ quy định căn cứ xây dựng dự toán NSNN hàng năm mà chưa xây dựng kế hoạch tài chính và chi tiêu trung hạn; không quy định về cơ chế điều hòa nguồn thu trong trường hợp ngân sách có biến động trong thời kỳ ổn định ngân sách.

Theo Bộ Tài chính, vấn đề này nên quy định lại thành: “Quốc hội quyết định chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; quyết định dự toán chi ngân sách Trung ương; phân bổ ngân sách Trung ương, phê chuẩn quyết toán chi ngân sách Trung ương; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế”.

Bởi vì, theo kinh nghiệm quốc tế, trong hệ thống NSNN của phần lớn các nước trên thế giới, các cấp ngân sách không lồng ghép với nhau, ngân sách từng cấp do Quốc hội và Hội đồng nhân dân cấp đó quy định. Với mô hình không lồng ghép, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp ngân sách được quy định rõ ràng hơn, đơn giản hóa được các thủ tục trong công tác lập, chấp hành và quyết toán NSNN, mỗi cấp ngân sách có thời gian và điều kiện để xem xét kỹ lương ngân sách cấp mình, tăng tính công khai, minh bạch của NSNN.

Tại buổi tọa đàm nhiều nhà quản lý, chuyên gia kinh tế như nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Tá; Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính- Ngân sách của Quốc hội Bùi Đức Thụ; TS. Đặng Văn Thanh, Hội Kế toán và kiểm toán Việt Nam… đã nêu nhiều ý kiến đóng góp cho bản dự thảo Hiến pháp sửa đổi, tập trung vào những điều khoản quy định về tài chính- ngân sách. Có ý kiến cho rằng, Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn quyết định chính sách tài chính quốc gia và quyết định chính sách tiền tệ nhà nước; quyết định NSNN là thẩm quyền của Quốc hội chứ không chỉ quyết định ngân sách Trung ương; để đảm bảo phân cấp, phân quyền trong quản lý tài chính và NSNN, Hiến pháp chế định việc phân bổ ngân sách Trung ương thuộc thẩm quyền của Quốc hội, việc phân bổ ngân sách địa phương thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân các cấp.

Có ý kiến cho rằng, ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương là có phân cấp, tôn trọng quyền quyết định, do đó quản lý theo nguyên tắc thống nhất là phù hợp. Ngoài ra, nên chăng bổ sung một điều khoản có tư tưởng bao trùm như là một tuyên ngôn đó là: Nhân dân có quyền giám sát và quản lý NSNN. Bên cạnh đó, phải nhấn mạnh nhiệm vụ chấp ngành NSNN, Chính phủ phải có trách nhiệm giải trình về nhiệm vụ chấp hành quản lý ngân sách…

Đây là một trong những chuỗi hoạt động nằm trong kế hoạch của Bộ Tài chính tổ chức triển khai lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.

T.Th