Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 đã đủ điều kiện thông qua

Viện trưởng Đinh Xuân Thảo.

Xây dựng chính quyền địa phương phù hợp hoàn cảnh

Theo Viện trưởng Đinh Xuân Thảo, trong quá trình thảo luận vẫn còn một số vấn đề có ý kiến khác nhau, trong đó có lĩnh vực kinh tế và tổ chức bộ máy tại chương về chính quyền địa phương. Điểm còn ý kiến khác nhau là mô hình chính quyền địa phương trong dự thảo Hiến pháp sửa đổi quy định như thế nào để đảm bảo phù hợp với thực tiễn trong giai đoạn mới. Vấn đề này sẽ được xử lý theo hướng mở.

Cụ thể, dự thảo Hiến pháp năm 1992 sửa đổi quy định, xây dựng chính quyền địa phương phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng nơi, từng đơn vị hành chính lãnh thổ. Nếu đơn vị hành chính lãnh thổ là một đặc khu về hành chính kinh tế đặc biệt hay hải đảo thì có thể tổ chức chính quyền hai cấp không nhất thiết phải là ba cấp, như vậy là có những nơi không nhất thiết phải có đầy đủ cả hội đồng nhân dân (HĐND) và ủy ban nhân dân (UBND). Vấn đề này sẽ được cụ thể hóa bằng Luật Chính quyền địa phương và khi xây dựng Luật Chính quyền địa phương sẽ phải đưa ra các tiêu chí cụ thể.

Liên quan tới việc thực hiện Nghị quyết 26 của Quốc hội thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND cấp quận, huyện, phường và tác động của Nghị quyết tới quy định tại chương về chính quyền địa phương trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, ông Đinh Xuân Thảo cho rằng, đã gọi là thí điểm thì có thể theo hướng đó hoặc không theo hướng đó. Nếu thí điểm thấy đúng sẽ trở thành phổ biến, được ghi nhận, còn nếu không thuận thì thôi.

“Trong quá trình làm thí điểm, chúng tôi có nghiên cứu và khảo sát, lấy ý kiến của cả những nơi thí điểm và không thí điểm. Qua khảo sát cho thấy, ý kiến đồng thuận theo hướng không tổ chức HĐND quận, huyện, phường có tỷ lệ khoảng trên 40% và ý kiến giữ nguyên như hiện tại cũng chỉ trên 40% thôi. Điều đó thấy rằng tiêu chí, ranh giới để khẳng định hiệu quả hoạt động của HĐND tại địa phương là chưa rõ ràng”.

Ông Thảo cho biết, vấn đề mà ĐB Quốc hội quan tâm là quyền lực tác động tới chủ quyền nhân dân, mà Hiến pháp sửa đổi lần này đề cao vai trò chủ quyền nhân dân, quyền lực nhân dân thuộc về nhân dân, nhân dân là chủ sở hữu cao nhất, duy nhất quyền lực Nhà nước, là chủ thể để xây dựng Hiến pháp. Người dân thực hiện quyền lực đó bằng cách dân chủ trực tiếp, dân chủ gián tiếp.

Về việc tổ chức HĐND, ĐB Quốc hội yêu cầu đã gọi là chính quyền thì phải đầy đủ, nơi nào có UBND phải có HĐND. Tuy nhiên, quan điểm của tôi và cũng qua các nghiên cứu cho rằng, phải hiểu cho đúng, chính quyền địa phương không có nghĩa là bằng HĐND và UBND. Chúng ta có thể có một mô hình ở đó không có HĐND, cũng không phải có UBND, mà có cơ quan hành chính chịu trách nhiệm quản lý.

Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo

Đối với vấn đề kinh tế, ông Đinh Xuân Thảo cho biết, điểm mới của dự thảo là nhập chương kinh tế trước đây ở Chương 2 với Chương 3 thành một chương. Trước đây, chương kinh tế quy định rất dài, nhiều điều, cụ thể. Theo ông Thảo, kinh tế là lĩnh vực luôn luôn vận động, nếu quy định càng cụ thể bao nhiêu càng nhanh lạc hậu bấy nhiêu. Do đó, để đảm bảo tính ổn định của Hiến pháp sửa đổi lần này, qua nghiên cứu cũng như học hỏi kinh nghiệm của các nước trên thế giới, phần kinh tế được quy định mang tính phổ quát.

Thay vì như Hiến pháp năm 1980 và Hiến pháp năm 1992 quy định cụ thể các thành phần kinh tế, dự thảo Hiến pháp sửa đổi năm 2013 quy định chung mô hình kinh tế Việt Nam là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo.

Xác lập kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Ảnh internet.

Liên quan đến cụm từ “kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo”, cũng có nhiều ý kiến cho rằng không nên ghi vào dự thảo. Ông Thảo chia sẻ: Qua nghiên cứu và tổ chức nhiều hội thảo với sự tham gia của nhiều chuyên gia nước ngoài, cá nhân ông cho rằng, có quy định hay không quy định thì về bản chất ở bất cứ một Nhà nước nào, trong quan hệ giữa Nhà nước và thị trường, vai trò của Nhà nước là hết sức quan trọng. Đặc biệt, kinh tế Nhà nước luôn luôn giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế của một đất nước.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là hiểu sao cho đúng. Nội hàm kinh tế Nhà nước trong Hiến pháp không đồng nghĩa với doanh nghiệp Nhà nước. Doanh nghiệp Nhà nước chỉ là một bộ phận, còn kinh tế Nhà nước ở đây bao gồm rộng hơn, từ chính sách cho đến nguồn lực của quốc gia.

Trong văn kiện Đại hội XI, đặc biệt Nghị quyết của Hội nghị Trung ương 2 khi cho chủ trương về việc nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp, cũng đã xác định rõ kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tập thể cùng với kinh tế Nhà nước ngày càng trở thành nền tảng của nền kinh tế, kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế. Kể cả kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài cũng được xác định có vị trí nhất định, có nghĩa chủ trương của Đảng đã xác định vị trí của từng thành phần kinh tế.

Hồ Huệ