Dự án nhiệt điện hàng chục nghìn tỷ đồng “delay”: Cần cơ chế đặc thù?

	Nhiều nước giảm mạnh dự án nhiệt điện than, Việt Nam thì sao?
	Dự án Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng được cấp bảo lãnh Chính phủ
	Dự án Nhiệt điện Sông Hậu 1 đội vốn 10.500 tỷ đồng
	Nam Định đón dự án nhiệt điện "khủng" vốn hơn 2 tỷ USD

Dự kiến dự án NMNĐ Thái Bình 2 sẽ hoàn thành tổ máy 1 vào tháng 6/2020 và tổ máy 2 vào tháng 10/2020 Ảnh: Nguyễn Thanh.

“Đói" vốn

NMNĐ Thái Bình 2 (Thái Bình) và Dự án NMNĐ Sông Hậu 1 (Hậu Giang) là 2 dự án đang ở tình trạng chậm tiến độ khá điển hình của PVN. Dự án NMNĐ Thái Bình 2 có tổng mức đầu tư (điều chỉnh lần 2) hơn 41 nghìn tỷ đồng, đến nay tiến độ tổng thể đạt hơn 84%. Trong đó, hầu hết các hạng mục xây dựng chính của dự án đều đã hoàn thành cơ bản và đang vào giai đoạn hoàn thiện. Theo tiến độ dự kiến, dự án sẽ hoàn thành tổ máy 1 vào tháng 6/2020 và tổ máy 2 vào tháng 10/2020.

Nguyên nhân chậm tiến độ được chỉ ra là bởi nhà thầu Tổng công ty CP Xây lắp dầu khí Việt Nam (PVC) trong quá trình triển khai dự án có một số sai phạm đã và đang được các cơ quan chức năng xem xét, xử lý. Cụ thể, việc sử dụng số tiền sai mục đích hơn 1.100 tỷ đồng dẫn đến nhiều hệ lụy cả về chi phí, tiến độ, pháp lý ảnh hưởng đến nguồn lực trong triển khai dự án. Hồ sơ, thủ tục pháp lý của dự án còn một số vấn đề không đảm bảo nên có rất nhiều việc hoàn thành nhưng không thể thanh/quyết toán, trong đó có cả yếu tố tâm lý của những cán bộ được cử đến để “giải cứu” dự án này. Ngoài ra, do tiến độ dự án bị kéo dài, nên có nhiều khó khăn và rủi ro phát sinh như máy móc thiết bị hết thời hạn bảo hành, không vay thêm được vốn

“Nếu không vận hành được thì chưa biết lấy nguồn nào để thay thế 1.200MW công suất của dự án trước nguy cơ thiếu điện của cả nước sau năm 2020. Cùng với đó, nếu dự án không vận hành thì mọi chi phí đầu tư không thu hồi được, không có nguồn nào để trả nợ vay dự án. Do đó, cần cơ chế đặc thù để giải quyết nguồn vốn cho nhà máy này sớm đi vào vận hành”, ông Đinh Văn Sơn-Thành viên Hội đồng thành viên PVN nói.

Cũng rơi vào hoành cảnh khó khăn, chậm tiến độ là dự án NMNĐ Sông Hậu 1. Dự án có tổng mức đầu tư sau thuế là hơn 43 nghìn tỷ đồng. Tổng tiến độ lũy kế của dự án đạt khoảng 74%, chậm khoảng 24,7 tháng về thời gian so với tiến độ theo Hợp đồng tổng thầu (EPC) đã ký. Dự kiến, dự án NMNĐ Sông Hậu 1 sẽ hoàn thành tổ máy số 1 vào tháng 5/2021; thời gian hoàn thành tổ máy số 2 vào ngày tháng 9/2021.

PVN nêu rõ: Hiện nay, dự án đang được Chính phủ áp dụng cơ chế đặc thù, cho phép thực hiện theo hình thức hợp đồng điều chỉnh giá cho phần xây dựng, lắp đặt, gia công chế tạo theo Quyết định số 2414/QĐ-TTg ngày 11/12/2013 về việc điều chỉnh danh mục tiến độ, một số dự án điện và quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để đầu tư các công trình điện cấp bách trong giai đoạn 2013-2020. Tuy nhiên, do tính chất và đặc thù công việc của dự án, phương án điều chỉnh giá Hợp đồng EPC chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể của cơ quan có thẩm quyền. Cùng với đó, cả chủ đầu tư và tổng thầu chưa có kinh nghiệm thực hiện hợp đồng EPC theo hình thức điều chỉnh giá nên các bên gặp nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. Điều này dẫn đến công tác thanh toán chưa đáp ứng theo tiến độ thi công, ảnh hưởng đến dòng tiền thanh toán cho tổng thầu, các nhà thầu phụ để triển khai công việc…

Chưa xác định nổi tiến độ khả thi

Dù cũng rơi vào cảnh chậm tiến độ, song dự án NMNĐ Long Phú 1 (Sóc Trăng) của PVN thậm chí có phần còn bi đát hơn 2 dự án kể trên khi chưa xác định nổi tiến độ khả thi.

Dự án NMNĐ Long Phú 1 có quy mô công suất 1.200MW, với vốn đầu tư hơn 29,5 nghìn tỷ đồng. Kế hoạch ban đầu, tổ máy số 1 sẽ hoàn thành vào cuối năm 2018 (sau 45 tháng triển khai); tổ máy số 2 sẽ hoàn thành vào ngày đầu năm 2019 (sau 49 tháng triển khai). Tuy nhiên, tính đến nay dự án đã chậm tiến độ, hiện mới hoàn thành 77,56% so với kế hoạch.

Về nguyên nhân chậm tiến độ, ông Nguyễn Doãn Toàn-Trưởng ban Quản lý dự án NMNĐ Long Phú 1 cho hay: Chủ yếu là do nhà thầu Power Machines (PM-Nga) bị Chính phủ Mỹ áp đặt lệnh cấm vận trực tiếp đối từ 26/1/2018. Từ thời điểm PM bị cấm vận, công tác mua sắm hàng hóa, thiết bị NK và thu xếp vốn cho dự án thuộc phạm vi công việc của PM gần như không có tiến triển cụ thể. Đến nay, dự án vẫn chưa xác định được tiến độ khả thi do nhà thầu PM hiện không tiếp tục thực hiện được Hợp đồng EPC (Hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình) do ảnh hưởng của cấm vận. Việc dừng thi công trong thời gian dài tiềm ẩn nguy cơ cao có thể dẫn đến sự cố, mất an toàn cho công trình; gây hư hỏng, ăn mòn vật tư, thiết bị của dự án.

Cũng phải nói thêm rằng: Tổng mức đầu tư dự án được lập từ năm 2010 nên ở thời điểm hiện tại không còn phù hợp, nên không đủ nguồn tài chính để thanh toán cho nhà thầu. Hiện nay, PVN đã trình tổng mức đầu tư điều chỉnh của dự án để Bộ Công Thương tiến hành thẩm định. Tuy nhiên, công tác thẩm định của các bộ, ngành diễn ra chậm, ảnh hưởng đến việc triển khai dự án. Cùng với đó, công tác thi công, thanh toán của dự án gặp khó khăn do các ngân hàng nước ngoài, cũng như các ngân hàng thương mại của Việt Nam từ chối thực hiện các giao dịch tài chính liên quan đến nhà thầu PM…

Về hướng giải quyết khó khăn, vướng mắc của các dự án NMNĐ kể trên, hiện nay PVN đã kiến nghị lên Chính phủ và các bộ, ngành chức năng những giải pháp tháo gỡ. Cụ thể, đối với dự án NMNĐ Thái Bình 2, PVN kiến nghị Chính phủ trong khi nguồn vốn vay bổ sung chưa thu xếp được thì chấp thuận chủ trương cho PVN được dùng nguồn vốn chủ sở hữu giải ngân cho dự án với điều kiện không vượt tổng mức đầu tư điều chỉnh; khi thu xếp được nguồn vốn vay bổ sung sẽ hoàn trả lại phần vốn chủ sở hữu sử dụng vượt tỷ lệ. Hiện, giá trị giải ngân của dự án đạt khoảng 32,9 nghìn tỷ đồng. Nếu không được giải quyết kịp thời thì dự án tiếp tục chậm tiến độ.

Đối với Dự án NMNĐ Long Phú 1, PVN kiến nghị Chính phủ xem xét thành lập tổ công tác đặc biệt do Bộ Công Thương và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì, thành viên là lãnh đạo các bộ, ngành liên quan về Dự án NMNĐ Long Phú 1 để chỉ đạo, hướng dẫn và hỗ trợ PVN giải quyết các khó khăn, vướng mắc của dự án. Đặc biệt, PVN kiến nghị Chính phủ cho phép PVN sử dụng vốn chủ sở hữu vượt 30% giá trị tổng mức đầu tư dự kiến điều chỉnh để tiếp tục triển khai các hạng mục đang thi công dở dang của dự án đến các điểm dừng kỹ thuật và thực hiện công tác bảo dưỡng, bảo quản vật tư, thiết bị/hạng mục công việc nhằm bảo đảm chất lượng công trình...