 |
Đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Vương Nghị sau đại dịch viêm đường hô hấp cấp (Covid-19) bùng phát. Vào thời điểm kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Liên minh châu Âu (EU)-Trung Quốc, chuyến công du châu Âu của người đứng đầu Bộ Ngoại giao Trung Quốc là điều dễ hiểu, song chương trình nghị sự hay các chủ đề chính trong suốt chuyến thăm vẫn để ngỏ.
Chuyến công du diễn ra vào thời điểm căng thẳng không ngừng gia tăng giữa hai siêu cường: từ việc nối lại đàm phán thương mại giữa Bắc Kinh và Washington đầy phức tạp, đến việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan, trong khi Bắc Kinh gia tăng các chính sách gây hấn ở Hong Kong và Tân Cương, những cáo buộc của Tổng thống Mỹ Donald Trump về nguồn gốc và sự lây lan của virus SARS-CoV-2, đến cuộc chiến công nghệ chống lại mạng 5G của Huawei, ứng dụng TikTok và WeChat. Chuyến thăm cũng trùng với giai đoạn cuối cùng, giai đoạn khốc liệt nhất của chiến dịch tranh cử cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới. Trước thềm chuyến thăm, phát biểu trong cuộc gặp với người đồng cấp Hungary Peter Szijjarto, Ngoại trưởng đầu tiên của châu Âu tới thăm Bắc Kinh kể từ khi đại dịch bùng phát, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cũng đã gián tiếp chỉ trích Mỹ khi coi những nỗ lực lôi kéo vì mục đích chính trị về nguồn gốc sự lây lan virus SARS-CoV-2 là “sự dối trá vô ích”.
Trước ông Vương Nghị, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã công du “Lục địa già” và cáo buộc Trung Quốc về các hoạt động kinh tế kiểu “săn mồi”, vi phạm các cam kết quốc tế cùng các hành vi vi phạm nhân quyền. Ông Pompeo nhấn mạnh: "Chúng ta cần phải cùng nhau đối mặt với thách thức này, là đối tác xuyên Đại Tây Dương, đã cùng nhau đối mặt với nhiều thách thức".
Châu Âu được coi là mặt trận quyết định trong cuộc chiến công nghệ giữa Bắc Kinh và Washington. Tuy nhiên, cho đến nay các nước châu Âu vẫn giữ vị trí “trung lập” trong cuộc đụng độ giữa hai siêu cường. Thủ tướng Đức Angela Merkel từng thông báo rằng Đức sẽ đưa ra quyết định về 5G vào mùa Thu tới và trong trường hợp Berlin nhượng bộ trước áp lực của Washington, cấm Bắc Kinh tham gia cuộc đua, như London đã làm, cuộc chơi sẽ thay đổi. Đây là một rủi ro mà Bắc Kinh không muốn xảy ra. Trong khi đó, nếu Huawei giành chiến thắng, hành động đe dọa trả đũa sẽ tiếp diễn với giả thuyết Tổng thống Trump vẫn tiếp tục tại vị sau tháng 11 tới.
Các đồng minh châu Âu đang trở nên thờ ơ trước những lời “đe dọa hay xu nịnh” từ Washington. Global Times nhận định: “Châu Âu đã nhận ra rằng việc theo chân Mỹ trong các cuộc chơi chính trị sẽ gây tổn hại cho chính lợi ích của khối”. Washington có thể bảo vệ châu Âu ngày hôm nay song cũng có thể áp đặt các lệnh trừng phạt ngày hôm sau. Và không phải ngẫu nhiên ông Vương Nghị đã lựa chọn điểm đến đầu tiên là Rome, với sự tiếp đón của người đồng cấp Italy, Luigi di Maio. Trên thực tế, hợp tác Trung Quốc - Italy trước và trong đại dịch đã tạo ra một mô hình hợp tác, cũng như với các nước châu Âu khác, kể từ khi Italy và Trung Quốc ký biên bản ghi nhớ về Sáng kiến Vành đai và Con đường vào năm 2019, và Trung Quốc cũng đã cử các chuyên gia đến và giúp Italy chống lại đại dịch. Italy là nước G7 đầu tiên tham gia dự án cơ sở hạ tầng lớn của Con đường Tơ lụa mới. Và ngay cả khi Telecom Italiy loại Huawei khỏi cuộc đua 5G thì đó là "một quyết định thương mại, chứ không chính trị hóa vấn đề" và "không giống như những gì đã xảy ra ở Mỹ hoặc Anh".
Alessia Amighini- chuyên gia về Trung Á của ISPI- bình luận: “Chuyến thăm của Ngoại trưởng Vương Nghị diễn ra khá lặng lẽ, không có sự phô trương rầm rộ của giới truyền thông như từng diễn ra. Trong khi các chủ đề đàm phán lại đa dạng và tinh tế. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hiện nay vẫn là 5G, vấn đề mà Trung Quốc vẫn tiếp tục gây sức ép một cách nhẹ nhàng, và châu Âu hiện đã lưu ý, ngay cả khi không lên tiếng”. Vĩnh Hà
Vinh Hà
