CPTPP và EVFTA sẽ là động lực cho doanh nghiệp phục hồi hậu Covid-19

	Tám kiến nghị của doanh nghiệp thuỷ sản nhằm khắc phục khó khăn
	Doanh nghiệp bất động sản cố gắng vượt qua khủng hoảng
	Tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội đối với doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19
	Doanh nghiệp dệt may cần có chính sách hỗ trợ cụ thể và tức thời

TS Lee Chang-Hee, Giám đốc Tổ chức Lao động Quốc tế tại Việt Nam (ILO).

Việt Nam phụ thuộc lớn vào nền kinh tế quốc tế. Dưới tác động của đại dịch covid-19, theo ông nền kinh tế và thị trường lao động của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn so với nhiều quốc gia khác không?

Chúng ta chưa có số liệu cập nhật và chính xác về thương mại của Việt Nam. Theo Tổ chức Thương mại Thế giới, khối lượng thương mại toàn cầu năm 2020 dự kiến sẽ giảm từ 13% đến 32%. Số liệu báo cáo về thương mại quý I của Việt Nam không quá tệ, xuất khẩu tăng 0,5%, nhập khẩu giảm 2% và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 8,55 tỷ USD. Nhưng đến cuối tháng 4 này chúng ta sẽ thấy rõ hơn tác động toàn diện của đại dịch Covid-19 đối với thương mại và đầu tư.

Đã có những dấu hiệu cho thấy tình hình trong quý II sẽ tệ hơn nhiều, chẳng hạn như, không còn khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam. Cùng với đó, nhu cầu hàng hóa Việt Nam trên thị trường xuất khẩu giảm mạnh do hầu hết các nước đối tác thương mại đều đang áp dụng các biện pháp phong tỏa.

Cuộc khủng hoảng y tế - kinh tế toàn cầu đang diễn ra này nghiêm trọng ở chỗ nó tác động đến cả phía cung và cầu. Biện pháp phong tỏa được áp dụng rộng khắp ảnh hưởng nặng nề đến phía cung do nhiều nhà máy phải tạm ngừng hoạt động và đối với phía cầu do người tiêu dùng ở Hoa Kỳ và châu Âu phải ở nhà. Vấn đề là Việt Nam phụ thuộc lớn vào thương mại toàn cầu. Vì vậy chúng ta có thể nói rằng cả doanh nghiệp và người lao động tại Việt Nam sẽ cảm nhận được rõ ràng và sâu sắc hơn nhiều những tác động của một nền thương mại toàn cầu đang bị thu hẹp lại.

Điều này lại có ảnh hưởng gì đến chiến lược hội nhập của Việt Nam trong thời gian tới không, thưa ông?

Điều đó không có nghĩa là chiến lược hội nhập của Việt Nam đã không đúng. Ngược lại, chiến lược này đã được chứng minh là động lực tăng trưởng kinh tế chính cho câu chuyện phát triển thành công của Việt Nam. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU sẽ mang đến cơ hội lớn, đặc biệt là cho công cuộc phục hồi nhanh hơn sau đại dịch Covid-19.

Nhưng khi thiết kế các chiến lược phát triển hậu Covid-19, Chính phủ có thể phải tính đến cách làm thế nào để các chuỗi cung ứng toàn cầu có khả năng chống chịu tốt hơn và làm thế nào để mở rộng các thị trường tiêu dùng trong nước, làm thế nào để hỗ trợ các ngành công nghiệp dịch vụ trong nước và tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam theo hướng linh hoạt hơn và có sức chống chịu cao hơn.

Đối với các lĩnh vực dịch vụ trong nước, các doanh nghiệp tư nhân trong nước, các cơ sở kinh doanh gia đình và hộ nông nghiệp không trực tiếp liên kết với các chuỗi cung ứng toàn cầu thì sao, thưa ông?

Họ không chỉ có vai trò cực kỳ quan trọng trong thời kỳ gia tăng khủng khoảng kinh tế do Covid-19, khi nhu cầu toàn cầu đối với các doanh nghiệp Việt Nam sụt giảm nghiêm trọng do sự gián đoạn của các chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn đóng vai trò quan trọng trong mô hình tăng trưởng dài hạn hậu Covid-19.

Cùng với các khu vực quốc doanh, các doanh nghiệp siêu nhỏ, cơ sở kinh doanh gia đình và hộ nông dân chính là loại hình kinh tế đã hỗ trợ nền kinh tế Việt Nam trong các cuộc chiến tranh trước đây. Họ có thể cung cấp chỗ dừng chân tạm thời cho những người lao động bị mất việc, phải trở về quê nhà, với làng quê. Họ là nguồn lực truyền thống giúp xã hội có khả năng chống chịu, và không may thay, họ sẽ lại phải một lần nữa thể hiện vai trò truyền thống này trong thời kỳ đỉnh điểm của khủng hoảng do Covid-19 gây nên.

Vấn đề ở đây là phạm vi và tốc độ khủng hoảng việc làm do đại dịch Covid-19 gây nên có thể lớn hơn rất nhiều so với khả năng gánh vác của hộ kinh doanh gia đình và hộ nông dân. Chính phủ cần có biện pháp hỗ trợ có tính mục tiêu thông qua các dạng thức khác nhau để người dân có thể vượt qua những thời điểm khó khăn nhất của khủng hoảng cho tới khi tình hình dần trở lại bình thường. Nói đến vấn đề này, những hình thức “giãn cách xã hội” nghiêm ngặt có lẽ cần phải dần được nới lỏng để các hoạt động kinh tế của các doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ gia đình có thể cung cấp nguồn sống cho con người, cho khả năng chống chịu và bình ổn. Tất nhiên, đó cần phải là “kinh doanh an toàn và lành mạnh” dưới sự chỉ dẫn rõ ràng về cách áp dụng giãn cách xã hội trong các hoạt động kinh doanh. Tôi nghĩ rằng Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và Hiệp hội các Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc này thông qua mạng lưới các hợp tác xã ở thành thị và khu vực nông thôn.

Về lâu dài, vấn đề quan trọng mang tính chiến lược là cần chính thức hóa các doanh nghiệp phi chính thức để mở rộng cơ sở tiêu dùng trong nước và hỗ trợ lĩnh vực dịch vụ trong nước. Một đất nước với gần 100 triệu dân cần xây dựng các thị trường nội địa thực chất do các doanh nghiệp trong nước dẫn dắt, đây là một trong những chiến lược hiệu quả nhất để giúp nền kinh tế Việt Nam có khả năng chống chịu với những cú sốc bên ngoài. Công cuộc chính thức hóa đi kèm với nhiều biện pháp bảo trợ xã hội khác nhau sẽ giúp xã hội Việt Nam có khả năng chống chịu tốt hơn trước những khủng hoảng y tế toàn cầu tương tự có thể xảy ra trong tương lai.

Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!