Công nghiệp ô tô Việt Nam: Tạo lợi thế, tạo môi trường thay vì “móc tiền túi” để hỗ trợ
![]() |
Không ít người hoài nghi liệu Việt Nam có thể phát triển sản xuất ô tô được hay không. Trao đổi với Báo Hải quan về vấn đề này, TS. Nguyễn Đức Kiên (ảnh)- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng không thể buông ngành công nghiệp quan trọng này. Theo ông Kiên, ô tô là ngành tạo động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa, cần được khuyến khích, hỗ trợ. Tuy nhiên cần phải thay đổi tư duy hỗ trợ.
Thưa ông, đến năm 2025, Việt Nam dự kiến chi 12 tỷ USD, năm 2030 chi 21 tỷ USD để nhập khẩu ô tô. Thực tế là trong 8 tháng đầu năm 2019 chúng ta đã nhập khẩu 102.059 xe, tổng kim ngạch gần 2,26 tỷ USD. Trong bối cảnh hội nhập, nếu sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước không phát triển thì Việt Nam sẽ trở thành thị trường tiêu thụ ô tô cho các nước. Tuy nhiên thúc đẩy sản xuất trong nước thế nào lại là bài toán khó, chúng ta đã nhiều lần đưa ra giải pháp mà không đạt được mục tiêu?
Phải nói rằng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đi sau rất nhiều nước trên thế giới cũng như trong khu vực. Cùng với đó, chúng ta đã có những giai đoạn, dù có nhiều chính sách khuyến khích phát triển nhưng không đạt kết quả như kỳ vọng. Đơn cử như những giai đoạn cách đây 10 - 20 năm chúng ta đã từng có các doanh nghiệp sản xuất trong nước, có các Tổng công ty cơ khí, ô tô lớn, có hàng loạt liên doanh sản xuất ô tô, nhưng rồi doanh nghiệp trong nước teo tóp, các liên doanh chủ yếu lắp ráp với tỉ lệ nội địa hóa (NĐH) rất thấp và nhập khẩu nguyên chiếc...
Đến nay, chúng ta nên có một bước lùi lại, để nhìn lại và đánh giá khách quan rằng: 20 năm qua chúng ta đã sai trong chính sách phát triển công nghiệp ô tô. Tư duy hỗ trợ theo kiểu xin-cho, “móc tiền trong túi” bằng cách giảm thuế, phí, cho hưởng chính sách ưu đãi này, ưu đãi kia… không chỉ làm Nhà nước thiệt hại túi tiền ngân sách mà còn không khuyến khích phát triển sản xuất.
Vậy theo ông, chúng ta nên làm như thế nào, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam thực hiện các cam kết theo các FTA, thuế nhập khẩu ô tô vào Việt Nam giảm mạnh?
Trước hết cần nhìn vào thực tế làm ô tô là doanh nghiệp, chứ không phải Nhà nước. Vì vậy không thể thiết kế chính sách theo kiểu Nhà nước “cầm chịch” rồi cho doanh nghiệp làm cái này, làm cái kia. Nhiệm vụ của Nhà nước không phải là nay cho doanh nghiệp chơi ở chỗ này, mai đóng cửa cho chơi chỗ khác, rồi can thiệp cụ thể vào cuộc chơi, hay “móc túi” cho ưu đãi này, miễn thuế cái kia…, Nhà nước là cơ quan phục vụ, cần đưa ra những chính sách phát triển phù hợp, đáp ứng đúng mong muốn của doanh nghiệp.
Tôi cho rằng việc Nhà nước cần làm là có chiến lược tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, ổn định cho các doanh nghiệp sản xuất ô tô trong nước; chiến lược nâng cao sức cạnh tranh của các ngành linh phụ kiện ô tô.
Vai trò của Nhà nước là tổ chức hệ sinh thái hay tạo sân chơi cho các doanh nghiệp, liên kết giữa các doanh nghiệp, và xác định doanh nghiệp đầu tàu, mũi nhọn để đầu tư, thúc đẩy. Thay vì cho cái này, giảm cái kia, chúng ta nên tính tới chính sách ổn định, tạo hiệu quả lâu dài, đáp ứng đúng thứ doanh nghiệp mong muốn.
Trong bối cảnh các liên doanh chủ yếu lắp ráp, không nâng cao tỉ lệ NĐH, chuyển sang nhập khẩu, chúng ta vẫn có Trường Hải, Thành Công, Vinfast... Các doanh nghiệp này vẫn đang đầu tư, đẩy mạnh sản xuất. Tuy nhiên để họ trụ vững và phát triển đủ sức cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu thì cần tạo ra dung lượng thị trường đủ lớn. Sản xuất, khác với mua về rồi bán. Ngành công nghiệp ô tô phát triển dựa vào lợi thế quy mô. Trong khi đó quy mô thị trường Việt Nam đang quá nhỏ, chỉ bằng 1/3 thị trường Thái Lan, 1/4 thị trường Indonesia, trong khi số lượng doanh nghiệp lắp ráp quá nhiều. Kinh nghiệm từ các nước cho thấy chỉ cần có chính sách tạo dung lượng thị trường lớn là ngành công nghiệp ô tô đủ sức phát triển, đơn cử như Thái Lan. Dung lượng thị trường nước này đạt 1 triệu xe vào năm 2004 (hiện khoảng 1,7 – 1,8 triệu), trong đó khối lượng xe bán tải 1 tấn chiếm tới gần 60% xe thương mại. Hiện nước này đứng thứ 2 trên thế giới về sản xuất xe bán tải.
Do vậy tạo dung lượng thị trường đủ lớn cho các nhà sản xuất ô tô trong nước, khuyến khích sử dụng xe ô tô sản xuất trong nước là điểm chúng ta phải tính đến. Ví dụ đưa ra các gói mua sắm tài sản (ô tô) của các bộ, ngành, địa phương… để cho các doanh nghiệp chủ động đầu tư, sản xuất đáp ứng yêu cầu, tham gia đấu thầu cung cấp.
Tập trung hỗ trợ có mục tiêu, nâng cao năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh cho một số doanh nghiệp sản xuất lắp ráp trong nước với một số sản phẩm ô tô chủ lực, có dung lượng thị trường tốt, có khả năng cạnh tranh với các sản phẩm của các nước.
Ngoài thị trường nội địa, cần tính tới việc hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xuất khẩu, tập trung ưu tiên đầu tư sản phẩm riêng, đặc thù, sản phẩm có thế mạnh sang các nước. Doanh nghiệp cần gì để có thể xuất khẩu sản phẩm, tham gia chuỗi cung ứng thì hỗ trợ tạo điều kiện hết sức… Có sản lượng lớn, giá thành sản phẩm sẽ hạ, sức cạnh tranh tốt, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn đầu tư.
Trong nhiều nhóm giải pháp mà Bộ Công Thương mới đây trình Chính phủ, nhóm giải pháp liên quan đến thuế, phí vẫn được các doanh nghiệp kỳ vọng nhất. Đơn cử giải pháp liên quan đến thuế Tiêu thụ đặc biệt (điều chỉnh nâng đối với một số dòng xe và không áp dụng đối với phần giá trị gia tăng tạo ra trong nước đối với sản xuất, lắp ráp). Ông có ý kiến gì về đề xuất này?
Thuế, phí vẫn là điểm doanh nghiệp trông vào trong bối cảnh Chính phủ vẫn chưa quyết được giải pháp dài lâu, hiệu quả. Tôi không phản đối giải pháp đó, song vẫn cho rằng cần giải pháp tổng thể để tạo một sân chơi cho các doanh nghiệp. Với lộ trình giảm thuế nhập khẩu ô tô theo các FTA đã, đang và sẽ ký, cần sớm có giải pháp hỗ trợ sản xuất trong nước để cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu.
Trong nước đã nổi lên những doanh nghiệp đầu tư mạnh cho sản xuất ô tô. Có ý kiến lo ngại những ưu đãi về chính sách của Nhà nước sẽ tạo lợi ích nhóm?
Chúng ta cần phải nhận thức cho đúng, ai đang làm công nghiệp ô tô, đó là doanh nghiệp. Doanh nghiệp là người bỏ tiền ra đầu tư sản xuất, chứ không phải Nhà nước. Còn muốn có công nghiệp ô tô để không lệ thuộc vào nhập khẩu là Nhà nước. Vậy nếu muốn doanh nghiệp bỏ tiền ra đầu tư thì Nhà nước phải tính sao cho có các chính sách thuận lợi, hỗ trợ thiết thực. Nếu không doanh nghiệp sẵn sàng bỏ tiền làm cái khác.
Nếu bây giờ mà còn đặt vấn đề ủng hộ doanh nghiệp hay để mặc họ, theo tôi là không nên. Không có quốc gia nào muốn phát triển mà lại không có doanh nghiệp mũi nhọn ở trong một lĩnh vực mũi nhọn. Vấn đề của Nhà nước là tạo môi trường để họ phát triển và lôi kéo được toàn bộ nền kinh tế đi theo.
Xin cảm ơn ông.
Tin liên quan

Bài 3: Tự nguyện tuân thủ pháp luật là động lực để doanh nghiệp phát triển
08:50 | 12/07/2025 Hải quan

Doanh nghiệp Việt thắng lớn tại Hàn Quốc
11:05 | 11/07/2025 Doanh nghiệp - Thương hiệu

Đừng bắt doanh nghiệp chân chính chịu trận trước hàng giả
21:39 | 10/07/2025 Chống buôn lậu, gian lận thương mại

Lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 9.919 vụ vi phạm trong 6 tháng đầu năm
16:40 | 12/07/2025 Nhịp sống thị trường

Thị trường tài chính xanh sẽ phát triển mạnh mẽ
16:36 | 12/07/2025 Nhịp sống thị trường

Bất động sản công nghiệp cần chủ động "chuyển mình" trước sự thay đổi của nhu cầu
09:57 | 12/07/2025 Nhịp sống thị trường

AMV bị cắt margin và loạt cảnh báo 'trói chân' nhà đầu tư
08:56 | 12/07/2025 Nhịp sống thị trường

Nhiều cơ hội cho thị trường tài chính xanh
08:51 | 12/07/2025 Nhịp sống thị trường

Phân khúc văn phòng cho thuê chất lượng cao chiếm ưu thế
15:00 | 11/07/2025 Nhịp sống thị trường

Giao dịch phân khúc bất động sản gắn liền với đất ghi nhận sự tăng trưởng tích cực
21:52 | 10/07/2025 Nhịp sống thị trường

Giá trung bình căn hộ chung cư đã "áp sát" mức 80 triệu đồng/m2
21:12 | 10/07/2025 Nhịp sống thị trường

Thanh khoản thị trường cổ phiếu niêm yết trên HNX tăng 20%
20:57 | 10/07/2025 Nhịp sống thị trường

Giá xăng đảo chiều tăng sau khi giảm mạnh vào tuần trước
15:31 | 10/07/2025 Nhịp sống thị trường

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt kỷ lục
11:43 | 10/07/2025 Nhịp sống thị trường

Chuyên gia hiến kế xoá tình trạng “giá đất đuổi giá nhà”
22:14 | 09/07/2025 Nhịp sống thị trường

Thực hiện chính quyền 2 cấp: tháo “nút thắt” cho nhiều dự án bất động sản
16:44 | 09/07/2025 Nhịp sống thị trường
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới

Lực lượng quản lý thị trường đã xử lý 9.919 vụ vi phạm trong 6 tháng đầu năm

Hà Tĩnh: Dự kiến đến năm 2030 sẽ có 13 bến cảng

Văn hóa Việt mở đường cho chiến lược thương mại, xuất khẩu mới

Thị trường tài chính xanh sẽ phát triển mạnh mẽ

Lại thu hồi hàng loạt thực phẩm bảo vệ sức khỏe

(INFOGRAPHICS): Xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2025 bứt phá ấn tượng
09:00 | 12/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): 5 nhóm hàng xuất khẩu chục tỷ USD trong nửa đầu năm
09:42 | 11/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): Hướng dẫn các kênh nộp thuế điện tử nhanh chóng, tiện lợi
00:00 | 08/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): 10 doanh nghiệp niêm yết có vốn hóa lớn nhất tại TP. Hà Nội
09:00 | 08/07/2025 Infographics

(INFORGRAPHICS): Những điểm cần lưu ý đối với tài khoản định danh điện tử của doanh nghiệp
19:17 | 07/07/2025 Infographics

Tờ khai luồng Đỏ qua Hải quan khu vực XII chiếm 2,6%

6 tháng đầu năm: Đã giải quyết hoàn thuế giá trị gia tăng 74.084 tỷ đồng

Bài 3: Tự nguyện tuân thủ pháp luật là động lực để doanh nghiệp phát triển

Hải quan khu vực II: Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để thực hiện nhiệm vụ

Đã triển khai nhiều dịch vụ thuế điện tử dành cho người nộp thuế là cá nhân

Hải quan TP. Hồ Chí Minh luôn giữ vị trí đặc biệt trong hệ thống tổ chức ngành Hải quan

Tân Cảng Sài Gòn tiếp nhận 12 cẩu khung có kỹ thuật cao nhất

Ra mắt ứng dụng đặt xe container tích hợp thủ tục XNK đầu tiên tại Việt Nam

Hoa Lâm Đồng bung nở trên hành trình xuất khẩu

Động lực tăng trưởng đang thay đổi cục diện ngành Thép

Doanh nghiệp Việt thắng lớn tại Hàn Quốc

Kế toán, kiểm toán không bị thay thế, mà chuyển mình trong kỷ nguyên số

Thu thuế GTGT tự động đối với hàng NK qua chuyển phát nhanh có giá trị dưới 1 triệu đồng

Hoá đơn điện tử kết nối cơ quan thuế: Cản trở lớn nhất là kỹ năng công nghệ

Hải quan lưu ý quy định về số định danh cá nhân thay cho mã số thuế cá nhân

Xác định tiền thuê đất trả hàng năm

Chính sách ưu đãi thuế vượt trội cho sản xuất, lắp ráp ô tô thân thiện với môi trường

Không phải xuất trình Giấy chứng nhận kiểm dịch sầu riêng XK cho cơ quan Hải quan

Hà Tĩnh: Dự kiến đến năm 2030 sẽ có 13 bến cảng

Văn hóa Việt mở đường cho chiến lược thương mại, xuất khẩu mới

Lạng Sơn quyết liệt đẩy nhanh tiến độ xây dựng Cửa khẩu thông minh

Nuôi tôm công nghệ cao: hướng đi mới hiệu quả của ngành Thủy sản

Hàn Quốc vẫn là thị trường chính để Việt Nam xuất khẩu mặt hàng mực và bạch tuộc

Chế biến sâu- hướng đi không thể đảo ngược của doanh nghiệp ngành cá tra

Lại thu hồi hàng loạt thực phẩm bảo vệ sức khỏe

Tăng cơ hội hợp tác thương mại điện tử xuyên biên giới

Chống hàng giả trên môi trường số: Minh bạch sản phẩm để tăng niềm tin

Hàng Việt lên sàn: Cần kết nối, cần chuẩn hóa

Thương mại điện tử Đông Nam Á giảm tốc để bứt phá
