Chất lượng lao động, nhìn từ đào tạo nghề
Thiên lệch trong đào tạo
Hiện nước ta đang thiếu hụt lao động có trình độ tay nghề cao và công nhân kỹ thuật lành nghề nhưng tỷ lệ người học hướng đến học trường nghề vẫn rất thấp. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến hết ngày 15/4, cả nước có khoảng 650.000 học sinh đăng ký dự thi THPT quốc gia 2017. Trong đó, khoảng 75% thí sinh đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng nhóm ngành đào tạo giáo viên. Còn lại có hơn 160.000 thí sinh chỉ dự thi để lấy kết quả xét tốt nghiệp THPT mà không đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng nhóm ngành đào tạo giáo viên.
Mùa tuyển sinh năm 2017, Tổng cục Dạy nghề (Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội) đề ra chỉ tiêu đào tạo trình độ cao đẳng và trung cấp là 540.000 người; trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng là 1,66 triệu người. Nhưng liệu mục tiêu của Tổng cục Dạy nghề đề ra có đạt được khi có đến 75% thí sinh đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng nhóm ngành đào tạo giáo viên. Đặc biệt, trong những năm gần đây trường nghề gặp nhiều vất vả trong công tác tuyển sinh, nhiều trường đã phải đóng cửa vì không có người học. Theo ông Hoàng Xuân Hiệp, Hiệu trưởng trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội, nguyên nhân do, mức lương của lao động có bằng đại học vẫn cao hơn mức lương của những lao động có bằng học nghề nên thí sinh vẫn có xu hướng học đại học để có thu nhập cao trong tương lai. Đặc biệt, xã hội vẫn chưa có mức đãi ngộ tương xứng đối với những người học nghề, những người có tay nghề cao…
Sự mất cân đối trong đào tạo đã dẫn đến hệ lụy là tỷ lệ thất nghiệp của lao động qua đào tạo ở bậc đại học, cao đẳng vẫn tiếp tục gia tăng. Tỷ lệ lao động có chuyên môn kỹ thuật đáp ứng yêu cầu xã hội, nhất là đối với các khu công nghiệp, khu chế xuất thấp. Nhiều lao động của Việt Nam chỉ đảm nhiệm làm những công việc đơn giản trong các nhà máy, xí nghiệp. Trước thực trạng này, PGS.TS Phạm Văn Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển giáo dục, nguyên Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực, cho biết: Các trường nghề đóng vai trò rất quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực nhưng tỷ lệ người theo học các trường nghề vẫn còn hạn chế, dẫn đến tình trạng mất cân đối nguồn nhân lực trong xã hội, thừa thầy thiếu thợ. Trong khi đó, hiện nhiều doanh nghiệp lại đang rất cần lao động có tay nghề.
Ngoài ra, hiện lao động Việt Nam làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp đang thiếu nhiều kỹ năng như: Trình độ ngoại ngữ thấp, không được đào tạo về các kỹ năng làm việc nhóm, đàm phán, giải quyết vấn đề... Do đó, lao động Việt Nam đang được đánh giá là thua kém so với lao động các nước trong khu vực ASEAN.
Nhiều trường tìm những hướng đi mới
Để nâng cao trình độ tay nghề của lao động Việt Nam, các trường nghề cần phải nâng cao chất lượng đào tạo, thay đổi phương thức đào tạo. Nhận thức được việc này, trong những năm gần đây, nhiều trường nghề đã phối hợp cùng với doanh nghiệp tham gia vào công tác đào tạo. Theo ông Trịnh Cao Khải, Hiệu trưởng trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội, doanh nghiệp là đối tượng sử dụng lao động nên sẽ có những đánh giá chính xác nhất về trình độ của lao động của nước ta. Do đó, hàng năm nhà trường đều xin ý kiến đánh giá chất lượng học sinh nhà trường từ các doanh nghiệp lữ hành để có hướng điều chỉnh chương trình và phương pháp giảng dạy. “Theo kết quả nhận xét của doanh nghiệp, thái độ làm việc và trình độ ngoại ngữ của học sinh chưa đạt yêu cầu. Từ đó, nhà trường đã có những điều chỉnh về chương trình, phương pháp dạy ngoại ngữ nhằm nâng cao chất lượng đào tạo”, ông Khải cho biết.
Hiện nay, trường Đại học Công nghiệp Dệt may Hà Nội đang phối hợp với các doanh nghiệp, thậm chí liên kết với những công ty có vốn đầu tư nước ngoài để sinh viên sau khi được trang bị 1/3 kỹ năng chuyên ngành được đến những doanh nghiệp này thực tập tay nghề. Đồng thời, khi thực tập ở các doanh nghiệp, sinh viên sẽ được đào tạo một số kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý… tại các công ty. Chính vì thế, trong chương trình đào tạo, nhà trường chỉ bố trí tiến độ 2 kỳ/năm (không có học kỳ phụ) để các em có thời gian được trải nghiệm tại các doanh nghiệp. Do đó, sinh viên sẽ có rất nhiều cơ hội trải nghiệm thực tế để nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cũng như kiến thức thực tế.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần phải thay đổi chính sách để thu hút người học đến với các trường nghề. Từ đó, xã hội sẽ từng bước giảm đi sự mất cân đối trong cơ cấu nguồn lực lao động. Trước thực tế đang diễn ra, ông Nguyễn Hồng Minh, Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đưa ra quan điểm, nhiều người muốn vào trường đại học chỉ cốt lấy cái bằng. Hiện nhiều lao động trình độ cử nhân thất nghiệp gia tăng là do đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động, cũng như chưa xác định chuẩn những ngành nghề cần học. Theo đó, để thay đổi suy nghĩ của người học, xã hội các cơ quan chức năng cần nâng cao công tác tuyên truyền về vai trò, vị trí của dạy nghề cũng như giáo dục nghề nghiệp đối với người học. Bên cạnh đó, cơ chế chính sách của Nhà nước cũng cần phải thay đổi như học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề được miễn giảm học phí…
Cụ thể hơn, ông Phạm Văn Sơn cũng cho rằng: Nhà nước nên có chính sách để thu hút người học vào giáo dục nghề nghiệp như chính sách miễn giảm học phí, học bổng đối với những ngành nặng nhọc độc hại khó tuyển sinh hay nghề trọng điểm của quốc gia phải có nguồn nhân lực để đáp ứng. Ở khía cạnh khác, ông Trịnh Cao Khải cũng cho biết: Để nâng cao chất lượng đào tạo trong các cơ sở giáo dục, các trường cần có một bức tranh tổng thể về nguồn nhân lực, từ đó Chính phủ và các cơ quan quản lý sẽ xác định được chỉ tiêu đào tạo của từng ngành nghề. Từ đó sẽ tạo ra sự cạnh tranh giữa các trường đại học, giữa các trường cao đẳng và bắt buộc các trường phải nâng cao chất lượng đào tạo.
Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung: 3 đột phá để nâng cao chất lượng đào tạo nghề Để nâng cao chất lượng đào tạo nghề, chất lượng nguồn nhân lực, theo tôi có 3 vấn đề có tính đột phá. Thứ nhất là tìm cách tăng cường tính tự chủ trong hoạt động của cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Tăng cường tự chủ nhưng không phải khoán trắng cho cơ sở đào tạo nghề mà bắt buộc cơ sở đào tạo phải hạch toán như doanh nghiệp, được tự chọn loại hình đào tạo, tự chủ từ tổ chức bộ máy đến tài chính, thực hiện đấu thầu theo đầu ra đối với mọi cơ sở đào tạo không phân biệt thành phần kinh tế. Với hình thức này, từ nay đến năm 2020 sẽ không tăng kinh phí cho đào tạo nghề, như vậy, mỗi năm ngân sách nhà nước ít nhất tiết kiệm được 7% kinh phí chi thường xuyên cho đào tạo nghề, điều này thúc ép và khuyến khích các cơ sở tăng cường tính tự chủ. Thứ hai là tạo mối liên kết giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Doanh nghiệp được phép tham gia ký kết với cơ sở giáo dục trong giảng dạy, thực hành, thực tập (có trả lương cho học sinh, sinh viên) và tiếp nhận sinh viên ngay khi ra trường. Hiện đã có 6 trường đào tạo nghề cam kết sinh viên ra trường thì sẽ có việc làm. Nếu không có việc làm, trường hoàn tiền lại cho sinh viên. Thứ ba là tập trung nâng cao chất lượng của GDNN để hệ thống này tiếp cận được chuẩn giáo dục đào tạo nghề của quốc tế thông qua các hoạt động hợp tác quốc tế để xác định chuẩn kiểm định nghề và chuẩn của giáo viên dạy nghề. Ngoài ra, đào tạo nghề phải dự báo được việc làm và mức thu nhập. Chủ tịch UBND các địa phương là người phải chịu trách nhiệm về việc này. Nếu không xác định được thì không tổ chức thực hiện đào tạo nghề. Hiện ngành Lao động, Thương binh và Xã hội đang thí điểm cho phép một số cơ sở đào tạo nghề đã tự chủ liên kết, phối hợp với doanh nghiệp để đào tạo nghề. Tại các cơ sở này, doanh nghiệp trực tiếp tham gia giảng dạy và sẽ sử dụng học viên khi ra trường. Đặc biệt, học viên khi đi thực tập còn được doanh nghiệp trả lương. Trong khi đó, cơ sở đào tạo nghề còn cam kết, nếu học viên tốt nghiệp mà không tìm được việc làm sẽ được hoàn trả tiền học phí. (Trích ý kiến của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung tại phiên trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội tại Phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV ngày 18/4) |
Tin liên quan
Cách nào cân bằng lợi ích trong kinh doanh xăng dầu?
15:24 | 14/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
8 thành viên trúng thầu 8.100 lượng vàng SJC
14:48 | 14/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Chi trả bảo hiểm y tế ở TPHCM tăng 960 tỷ đồng trong 4 tháng
13:54 | 14/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Thủ tướng yêu cầu kiểm soát, ngăn chặn tác hại của thuốc lá điện tử
09:20 | 14/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Sốt nóng, sốt lạnh chung cư
08:04 | 14/05/2024 Người quan sát
“Bắt trend” tăng giá trị
06:00 | 12/05/2024 Người quan sát
TPHCM là một trong 8 điểm đến thu hút du khách lưu lại lâu nhất châu Á
15:53 | 10/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Thông xe toàn tuyến cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt vào ngày 30/6
13:07 | 10/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Đưa quan hệ song phương Việt Nam-EU phát triển ngày càng sâu rộng
08:33 | 10/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Từng bước thí điểm thi tốt nghiệp THPT trên máy tính
08:18 | 10/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Ngộ độc thực phẩm
07:38 | 10/05/2024 Người quan sát
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh: Cải cách môi trường kinh doanh chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc
19:20 | 09/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Giá xăng dầu đồng loạt giảm, RON95-III giảm mạnh 1.411 đồng/lít
15:02 | 09/05/2024 Sự kiện - Vấn đề
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Thuốc màu chế phẩm từ Dioxyt Titan có thuộc đối tượng giảm thuế GTGT?
Cách nào cân bằng lợi ích trong kinh doanh xăng dầu?
5 nhóm hàng xuất khẩu tỷ đô sang Trung Quốc
8 thành viên trúng thầu 8.100 lượng vàng SJC
Công ty TNHH Sinh Dược Vicohn bị cưỡng chế dừng làm thủ tục hải quan do nợ thuế
LONGFORM: Hệ sinh thái Tài chính số- Lấy dữ liệu làm tài nguyên, lấy giải pháp đột phá làm nền tảng
16:55 | 16/04/2024 Megastory/Longform
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Cục trưởng Hải quan Khánh Hòa Nguyễn Văn Cường
22:04 | 05/04/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Đinh Ngọc Thắng
13:54 | 27/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Nam Dương Xuân Sinh
09:44 | 02/03/2024 Infographics
Ngành Hải quan: Thu ngân sách tháng 4 tăng 4,5% so với tháng 3
10:24 | 05/05/2024 Hải quan