Cần thiết đưa thủ tục hải quan điện tử vào thực hiện chính thức

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Cầu Treo- Hà Tĩnh. Ảnh: M.Hùng

Đã thí điểm thu hút 46.919 doanh nghiệp tự nguyện tham gia

Là người trực tiếp tham mưu xử lý đề nghị của Bộ Tài chính, báo cáo Phó Thủ tướng, xin ông cho biết vì sao cần phải phải ban hành Nghị định về thủ tục hải quan điện tử?

Sự cần thiết ban hành Nghị định về thủ tục hải quan điện tử xuất phát từ các lý do sau:

Thứ nhất, tại khoản 4 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Hải quan đã giao “Chính phủ quy định cụ thể về hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật trao đổi số liệu điện tử, giá trị pháp lý của chứng từ điện tử phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử; trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan hải quan các cấp, các cơ quan nhà nước hữu quan, tổ chức, cá nhân hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh trong việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử”. Vì vậy, việc ban hành Nghị định về thủ tục hải quan điện tử là phù hợp với quy định trên đây của Luật Hải quan.

Thứ hai, thực hiện các Nghị quyết số 25/NQ-CP và số 68/NQ-CP của Chính phủ đặt ra nhiệm vụ, yêu cầu phải đơn giản hoá thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan; từ mục tiêu, nhiệm vụ thực hiện Chiến lược phát triển ngành Hải quan đến năm 2020 (theo Quyết định số 448/QĐ-TTg ngày 25/3/2011) và việc thực hiện các cam kết quốc tế, trong đó có việc thực hiện cơ chế hải quan một cửa ASEAN đã đặt ra yêu cầu cần khẩn trương đẩy nhanh hơn việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử chính thức từ năm 2012 trở đi.

Thứ ba, xuất phát kết quả của việc thí điểm thực hiện thủ tục hải quan điện tử (theo các Quyết định số 149/2005/QĐ-TTg và số 103/2009/QĐ-TTg) thời gian qua cho thấy: đã có đủ cơ sở thực tiễn để áp dụng rộng rãi thủ tục hải quan điện tử thời gian tới.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, cho đến thời điểm hiện nay, dù mới chỉ là thí điểm thực hiện và giới hạn ở một số loại hình kinh doanh xuất nhập khẩu, nhưng thủ tục hải quan điện tử đã được thực hiện tại 20/33 Cục Hải quan, thu hút 46.919 doanh nghiệp tự nguyện tham gia, chiếm gần 86,25% doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan trên các địa bàn đang triển khai thủ tục hải quan điện tử.

Vào thời điểm tháng 10/2011, lượng tờ khai qua thực hiện thủ tục hải quan điện tử chiếm 94,7% so với tổng số tờ khai hải quan cùng loại hình thực hiện; kim ngạch qua thủ tục hải quan điện tử cũng chiếm 95,27% so với tổng kim ngạch thực hiện thủ tục hải quan điện tử cùng loại hình tại các địa bàn đang triển khai thí điểm thủ tục hải quan điện tử….

Kết quả thời gian qua tuy mới là bước đầu và còn có những khó khăn, phức tạp, song cơ bản là thành công và đạt được mục tiêu, yêu cầu đề ra (doanh nghiệp và công chức hải quan đã làm quen với phương thức điện tử, đem lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý Nhà nước…); đồng thời là cơ sở thực tế quan trọng để nghiên cứu, xây dựng Nghị định về thủ tục hải quan điện tử.

Xác lập giá trị pháp lý cao hơn của các quy định về hải quan điện tử

Trước các lý do cần thiết nêu trên, dự kiến Nghị định này sẽ cần hướng vào quy định những nội dung cơ bản nào của việc triển khai hải quan điện tử hiện nay, thưa ông?

Theo ý kiến của cá nhân tôi thì nội dung cơ bản của dự thảo Nghị định trước hết cần phải chi tiết hoá các nội dung quy định tại khoản 4 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hải quan nêu trên, gồm: quy định cụ thể về hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật trao đổi số liệu điện tử, giá trị pháp lý của chứng từ điện tử phù hợp với quy định của pháp luật về giao dịch điện tử và trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan hải quan các cấp, các cơ quan nhà nước hữu quan, tổ chức, cá nhân hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh trong việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử.

Trong đó, vấn đề quy định chi tiết về “trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan hải quan các cấp, các cơ quan nhà nước hữu quan, tổ chức, cá nhân hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh trong việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử” cần chú trọng cụ thể hoá để làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện sau này, cũng như việc chế tài, xử lý đối với trường hợp không thực hiện nghiêm quy định về thủ tục hải quan điện tử; việc tăng cường phối hợp giữa cơ quan nhà nước với nhau và giữa cơ quan hải quan với doanh nghiệp…

Bên cạnh đó, Nghị định cũng phải dựa trên các cơ sở pháp luật về thuế, pháp luật về giao dịch điện tử để chi tiết, cụ thể hoá các nội dung, vấn đề có liên quan.

Tiếp đến, nội dung Nghị định cần thể hiện, khái quát hóa những quy định thực hiện thí điểm tương đối ổn định, khẳng định được tính ưu việt thời gian qua cần đưa vào Nghị định nhằm xác lập giá trị pháp lý cao hơn của các quy định này.

Ngoài các nội dung trên, Nghị định cũng cần chuẩn hóa và pháp lý hóa các thuật ngữ sử dụng trong thủ tục hải quan điện tử; pháp lý hóa chứng từ điện tử; quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp tham gia thủ tục hải quan điện tử; triển khai chữ ký số; quy định một số vấn đề mới nhằm đảm bảo sự phù hợp và tương thích với các yêu cầu kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ, thủ tục hải quan của Hệ thống thông quan điện tử và Hải quan một cửa (VNACCS) dự kiến vận hành năm 2014…

Xin ông cho biết về những tác động chính của việc áp dụng thủ tục hải quan điện tử?

Việc thực hiện chính thức thủ tục hải quan điện sẽ có những tác động chính.

Đối với doanh nghiệp, việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử sẽ tiết kiệm được thời gian, chi phí tiến hành các thủ tục hải quan, giảm số lượng chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính khi thực hiện thí điểm, chi phí khi thực hiện một thủ tục hải quan trước và sau khi thực hiện thủ tục hải quan điện tử sẽ tiết kiệm chi phí tiến hành thủ tục hải quan cho doanh nghiệp trên 20%...

Đối với cơ quan Hải quan, việc đưa phương thức quản lý tiên tiến, hiện đại, từ xử lý thủ tục hành chính chủ yếu là thủ công trên giấy tờ sang xử lý trên hệ thống máy tính giúp thay đổi nhận thức của cán bộ, công chức hải quan và khẳng định việc cải cách hiện đại hóa là xu thế tất yếu để phát triển, hiện đại hoá cơ quan hải quan nói riêng, bộ máy nhà nước nói chung.

Cùng với phương thức quản lý hiện đại thông qua áp dụng các phương thức kiểm tra, đối chiếu và xử lý tự động một số bước trong quy trình thủ tục, một số giấy tờ thuộc bộ hồ sơ hải quan điện tử mà vẫn bảo đảm quản lý đã giúp ngành thực hiện tốt nhiệm vụ về đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo Nghị quyết của Chính phủ đề ra; giảm được áp lực về thời gian, nhân lực và các chi phí quản lý phát sinh; đồng thời tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả quản lý, đảm bảo tính chính xác trong công tác quản lý, điều hành, thống kê, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp, hạn chế phát sinh tiêu cực…

Còn đối với cơ quan, tổ chức khác liên quan, việc thực hiện thủ tục hải quan điện tử góp phần đẩy nhanh tiến độ cải cách, hiện đại hoá, điện tử hoá các thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước được giao; thúc đẩy việc phối hợp, phân công, phân cấp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quan nhà nước trong quản lý hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu. Từ đó góp phần thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ hiện đại hoá nền hành chính Nhà nước.

Vậy xin ông cho biết việc xây dựng văn bản pháp lý quan trọng này liệu ban hành khi nào?

Theo kiến nghị của Bộ Tài chính thì thời gian xây dựng, hoàn thiện nội dung dự thảo Nghị định trình Chính phủ dự kiến là vào tháng 5/2012 và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2012.

Trân trọng cảm ơn ông!

(Theo Chinhphu.vn)