Cần tăng kiểm tra, giám sát và nghiệm thu dự án đầu tư từ Trung Quốc
Nhà máy nhiệt điện Hải Dương do nhà thầu Trung Quốc làm tổng thầu chậm tiến độ. Ảnh minh họa: Internet. |
FDI không phải là yếu tố chính
Các chuyên gia của Viện VEPR cho rằng, kể từ khi tiến hành cải cách và mở cửa nền kinh tế, Việt Nam đã và đang trở thành điểm sáng đầu tư trong khu vực Đông Nam Á khi thu hút dòng vốn đầu tư từ hơn 100 quốc gia.
Nổi lên trong đó là vai trò của Trung Quốc khi quốc gia này những năm gần đây có sự gia tăng về vốn và quy mô đầu tư tại Việt Nam tương đối nhanh chóng. Vốn đầu tư của Trung Quốc (bao gồm cả Ma Cao và Hồng Kông) trải rộng trên tất cả lĩnh vực, trong đó tập trung tại ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và thông qua các hợp đồng tổng thầu EPC.
Theo PGS.TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR, qua nghiên cứu nguồn vốn đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam cho thấy, cách mà vốn Trung Quốc vào Việt Nam rất đặc biệt, không chỉ riêng từ nguồn vốn đầu tư FDI và ODA.
“Vốn FDI của Trung Quốc vào Việt Nam không thể so sánh được với các nước Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, mà các nhà đầu tư Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam bằng cách thức thông qua các gói tổng thầu EPC (hợp đồng Thiết kế – Cung ứng vật tư, thiết bị – Xây dựng) là chủ yếu”, TS. Nguyễn Đức Thành đề cập.
Về nguồn vốn FDI, ông Thành cho biết, năm 2012, trong tổng số vốn FDI của các nước vào Việt Nam thì vốn từ Hồng Kông chiếm khoảng 8%, trong số đó, vốn của các DN của Trung Quốc đại lục đầu tư thông qua các DN Hồng Kông khoảng 2%, các DN Hồng Kông khoảng 6%.
Năm 2019, vốn đầu tư từ Hồng Kông vào Việt Nam chiếm 10%, trong số đó, vốn của các DN Trung Quốc đại lục đầu tư vào Việt Nam thông qua Hồng Kông chiếm 4%, vốn của DN Hồng Kông khoảng 6%.
“Tuy nhiên, rất khó để phân biệt rõ nguồn vốn Hồng Kông và Trung Quốc”, ông Thành lưu ý, đồng thời nhấn mạnh, làn sóng đầu tư từ Trung Quốc đại lục và Hồng Kông vào Việt Nam là có thật trong những năm vừa qua. Tác động của Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc cũng khiến nguồn vốn FDI từ Trung Quốc xâm nhập vào Việt Nam tăng nhanh chóng.
Theo ông Nguyễn Đức Thành, Trung Quốc chỉ mới thành nước XK vốn thời gian gần đây, từ sau khủng hoảng kinh tế thế giới 2010. Đa phần đầu tư của Trung Quốc là vào châu Á, trong đó phần lớn vào Hồng Kông. Vốn Trung Quốc vào châu Phi, châu Âu, Bắc Mỹ không nhiều.
Các nước còn lại trong đó có Việt Nam chiếm tỷ lệ nhỏ, tương đối mờ nhạt so với vốn Trung Quốc đổ vào Hồng Kông song tương đối ổn định so với các nước khác. Nguồn vốn Trung Quốc đổ vào Việt Nam cơ bản rải đều trên khắp Việt Nam, chủ yếu tập trung vào dệt may, lọc hóa dầu, khai khoáng, hóa chất, sản xuất kim loại.
“Qua số liệu đầu tư FDI của các nước Đông Bắc Á cho thấy, Trung Quốc là người đến sau trong sân chơi FDI và đang nỗ lực vươn lên. Sự hiện diện của vốn Trung Quốc ở Việt Nam rất rõ ràng, nhưng vốn FDI không phải là yếu tố chính, đại diện VEPR nói.
Chiếm tỷ lệ lớn trong hợp đồng EPC
Lý giải rõ hơn cho điều này, ông Phạm Sỹ Thành, Giám đốc chương trình nghiên cứu kinh tế Trung Quốc cho biết, một trong những điều kiện khi tiếp cận nguồn vốn vay từ Trung Quốc là ký hợp đồng EPC.
Nghiên cứu về đầu tư của Trung Quốc dưới hình thức EPC qua trường hợp của ngành điện than đã chỉ rõ các bất cập của dòng vốn này như chậm tiến độ, gặp trục trặc kỹ thuật và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
Theo đó, số liệu các nhà máy điện theo quốc gia của tổng thầu cho thấy nhà máy do Trung Quốc làm tổng thầu chiếm 21%, đồng thời, tổng giá trị hợp đồng EPC theo quốc gia thì Trung Quốc chiếm 69%.
Về các vấn đề chính liên quan tới nhà thầu Trung Quốc, ông Phạm Sỹ Thành dẫn số liệu cho hay, gần 70% dự án EPC của Trung Quốc chậm tiến độ. Đơn cử, nhà máy nhiệt điện Hải Dương ký kết hợp đông EPC năm 2015 và tới 2019 mới chỉ đạt 30% tiến độ công việc.
Vấn đề kỹ thuật, ông Phạm Sỹ Thành dẫn trường hợp Nhà máy điện Cẩm Phả cho thấy, kể từ khi vận hành vào năm 2011, nhà máy đã xảy ra nhiều sự cố với hậu quả kinh tế nghiêm trọng như sự cố cháy nổ ở phòng ắc quy, cánh quạt của tổ máy phát điện 1 bị hỏng, phải vận chuyển sang Trung Quốc để sửa chữa khiến năm 2016, Nhà máy phải dừng hoạt động trong 6 tháng, giảm 50% sản lượng điện.
Về tác động môi trường, trong số 30 nhà máy đang vận hành, 19 nhà máy (chiếm 63,3%) có các phản ánh về vấn đề môi trường. Số lượng nhà máy có ghi nhận về tác động môi trường theo quốc gia có tới 74% nhà máy của Trung Quốc.
Khẳng định vốn Trung Quốc có thể là sự bổ sung quan trọng cho nhu cầu cơ sở hạ tầng của Việt Nam, ông Phạm Sỹ Thành nhấn mạnh, đầu tư của Trung Quốc là một khái niệm rộng, không chỉ gồm các hoạt động do Trung Quốc đầu tư mà cần gồm cả các dự án EPC do Việt Nam vay vốn nước khác (ví dụ như Nhật Bản) nhưng lại do Trung Quốc làm trúng thầu triển khai.
Theo ông Phạm Sỹ Thành, dòng vốn FDI của Trung Quốc chảy vào Việt Nam tăng qua từng năm, song còn chiếm tỉ trọng tương đối nhỏ so với các nhà đầu tư tới từ Nhật Bản, Hàn Quốc, tuy nhiên lại gây ra nhiều hệ quả về môi trường, xã hội, thị trường lao động... Do đó, không thể ngăn chặn vốn Trung Quốc theo đầu vào (đa dạng hình thức) nhưng chuyên gia này nhấn mạnh, cần tăng kiểm tra, giám sát thi công và nghiệm thu.
Tin liên quan
Kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ trong quý 1 tăng cao nhất từ trước đến nay
15:23 | 24/04/2024 Xuất nhập khẩu
Chuyên gia IMF: Việt Nam là điểm đến hấp dẫn cho đầu tư nước ngoài
08:56 | 23/04/2024 Sự kiện - Vấn đề
Làm gì để Việt Nam tiếp tục là “điểm sáng” trong thu hút FDI?
11:25 | 21/04/2024 Kinh tế
Khơi mở tiềm năng xuất khẩu nông sản vùng Tây Nguyên
20:27 | 26/04/2024 Kinh tế
Tăng sức cạnh tranh, chống hàng giả từ truy xuất nguồn gốc hàng hoá
16:06 | 26/04/2024 Kinh tế
Tận dụng tốt các FTA thế hệ mới, gạo Việt “phủ sóng” nhiều thị trường khó tính
14:16 | 26/04/2024 Kinh tế
Thách thức đối với xuất khẩu sang thị trường châu Âu-châu Mỹ
13:34 | 26/04/2024 Kinh tế
Một số sản phẩm thực phẩm của Việt Nam bị thu hồi tại Singapore
11:02 | 26/04/2024 Kinh tế
16 nhóm hàng nhập khẩu tỷ đô trong quý đầu năm
10:09 | 26/04/2024 Xuất nhập khẩu
Việt Nam lần đầu chiếm vị trí thứ 5 xuất khẩu thủy sản vào Singapore
09:06 | 26/04/2024 Xuất nhập khẩu
Trung tâm C4IR nâng cao vị thế của Việt Nam trong bản đồ kinh tế toàn cầu
08:58 | 26/04/2024 Kinh tế
Có thể trả giá đắt nếu chậm trễ sửa đổi chính sách pháp luật
07:35 | 26/04/2024 Kinh tế
Tăng tính thực chất trong “cắt giảm, đơn giản hóa” pháp luật kinh doanh
07:30 | 26/04/2024 Kinh tế
Quản lý dòng tiền từ hợp tác giữa ngân hàng và cơ quan Hải quan, Thuế
20:59 | 25/04/2024 Kinh tế
Quy trình, thủ tục, hồ sơ, chứng từ XK dưa hấu sang Trung Quốc
19:55 | 25/04/2024 Kinh tế
Ổn định tỷ giá, lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu
18:26 | 25/04/2024 Kinh tế
Vấn đề Bạn quan tâm
Tin mới
Ban Chấp hành TW Đảng đồng ý để đồng chí Vương Đình Huệ thôi giữ các chức vụ
Khơi mở tiềm năng xuất khẩu nông sản vùng Tây Nguyên
Đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế nhờ nhà máy thông minh
TP Hồ Chí Minh có đầy đủ yếu tố để phát triển và làm chủ ngành công nghệ AI
Tăng sức cạnh tranh, chống hàng giả từ truy xuất nguồn gốc hàng hoá
LONGFORM: Hệ sinh thái Tài chính số- Lấy dữ liệu làm tài nguyên, lấy giải pháp đột phá làm nền tảng
16:55 | 16/04/2024 Megastory/Longform
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Cục trưởng Hải quan Khánh Hòa Nguyễn Văn Cường
22:04 | 05/04/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Đinh Ngọc Thắng
13:54 | 27/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Nam Dương Xuân Sinh
09:44 | 02/03/2024 Infographics
Infographics: Quá trình công tác của tân Phó Trưởng Ban Cải cách, hiện đại hóa hải quan Đặng Thanh Dũng
14:53 | 28/02/2024 Infographics