Có thể trả giá đắt nếu chậm trễ sửa đổi chính sách pháp luật

PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng

Ông đánh giá như thế nào về những cải cách trong hệ thống pháp luật phục vụ kinh doanh hiện nay?

Hiện những cải cách về hệ thống pháp luật kinh doanh đang được thực hiện hiệu quả, mỗi năm đều có tiến bộ nhất định nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam để phục vụ cho kinh doanh. Tuy nhiên, hoàn thiện chính sách pháp luật là một quá trình dài và liên tục, để hướng tới xu hướng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Bối cảnh hiện nay là nền kinh tế Việt Nam vẫn còn sự dịch chuyển trạng thái cơ cấu kinh tế, đồng thời có sự chuyển dịch cả về cơ cấu năng lượng, ngành nghề, tái cơ cấu doanh nghiệp… Việt Nam cũng tham gia ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, chuyển đổi sang kinh tế số, kinh tế tuần hoàn… nên pháp luật kinh doanh cũng phải có sự vận động theo. Hệ thống pháp luật của Việt Nam khá phức tạp, liên quan đến nhiều ngành và đơn vị, nhưng vẫn phải cải cách để nâng cao hiệu quả, hiệu lực của các quy định, nhất là tránh chồng chéo, tránh gia tăng điều kiện kinh doanh. Vấn đề này sẽ cần thời gian, nhưng bất kỳ sự chờ đợi nào đều phải trả giá, thậm chí có thể là cái giá rất cao nếu chậm trễ.

Vì thế, việc tiếp thu, sửa đổi các chính sách về pháp luật kinh doanh cần nhanh chóng và hiệu quả hơn để các quy đinh sớm đi vào thực tế. Đặc biệt, các cơ quan quản lý cần phân biệt rõ về quy định pháp luật với những quy định về quản lý, không thể lẫn lộn việc dùng pháp luật để làm công cụ quản lý, để làm thay cơ quan quản lý nhiều hơn là sử dụng pháp luật để bảo vệ sự công bằng, bảo vệ lợi ích chính đáng của các chủ thể trong nền kinh tế.

Ông có đề xuất gì để hoàn thiện pháp luật về kinh doanh?

Nhiều chính sách pháp luật chưa đưa ra một cách thoả đáng. Chẳng hạn, liên quan đến kinh doanh, hiện có nhiều lĩnh vực kinh doanh mới còn “non trẻ” nhưng lại rất được coi trọng và giàu tiềm năng thu hút đầu tư, gia nhập chuỗi giá trị toàn cầu như bán dẫn, công nghiệp hỗ trợ… nhưng vẫn chưa có những quy định riêng và mới được đưa vào những thông tư, nghị định hướng dẫn chung. Vì thế, các cơ quan quản lý cần nhanh chóng bổ sung quy định riêng cho những lĩnh vực mới để tạo cơ chế thông thoáng, thúc đẩy doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư.

Hay với pháp luật về thương mại, dù từ năm 2005, khi Việt Nam gia nhập WTO thì chúng ta đã nhanh chóng hoàn thiện nhiều luật như về cạnh tranh, thương mại, giao dịch điện tử, sở hữu trí tuệ, đầu tư… nhưng cũng đã qua nhiều năm thì cần phải tiếp tục có những đánh giá tổng thể, đi theo xu hướng của dòng chảy thương mại quốc tế để tìm ra những vấn đề cần và đủ cho các luật.

Nhìn chung, bất kỳ bộ luật, quy định nào cũng cần được định hướng một cách mạch lạc, rõ ràng, có lộ trình thực hiện hiệu quả, giúp giảm bớt chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi cho sản xuất… Đặc biệt, các quy định cần có tính dự báo, dự đoán để các doanh nghiệp chủ động hơn với các chiến lược, phương án kinh doanh dài hạn.

Sự hợp tác, kết nối giữa doanh nghiệp với các cơ quan chức năng trong xây dựng và thực thi pháp luật hiện như thế nào, thưa ông?

Tôi cho rằng đội ngũ thực thi pháp luật và đội ngũ bảo vệ pháp luật cần tuân thủ các quy định cũng như đưa ra các chế tài xử lý mạnh mẽ hơn cho những hành vi gây khó dễ cho doanh nghiệp, để thực sự hướng tới Nhà nước pháp quyền. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tăng cường phổ biến pháp luật, truyền thông rộng rãi hơn để tăng tính tuân thủ cho các đối tượng chịu tác động.

Hiện khi ban hành các văn bản pháp luật, các cơ quan chức năng đã tăng cường đối thoại, tham vấn lấy ý kiến góp ý từ doanh nghiệp. Trong đó, cơ quan Hải quan đã có nhiều hoạt động, hội nghị, hội thảo tham vấn ý kiến doanh nghiệp, phát triển quan hệ đối tác Hải quan - Doanh nghiệp, từ đó khơi thông những khó khăn vướng mắc trong hoạt động xuất nhập khẩu. Đây cũng được xem là một trong những động lực giúp tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước trong thời gian qua.

Vì thế, thời gian tới, những hoạt động này cần tiếp tục phát huy theo chiều sâu và rộng rãi hơn bởi nhiều ngành nghề có tính chất đặc thù, hàm lượng chuyên môn cao, mang nặng tính chuyên ngành thì cần những ý kiến thực tế từ hoạt động doanh nghiệp thì mới có thể sửa đổi quy định phù hợp và thiết thực.

Xin cảm ơn ông!