Thách thức đối với xuất khẩu sang thị trường châu Âu-châu Mỹ

Hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cảng Hải Phòng, tháng 3/2024. Ảnh: Thái Bình

Phục hồi tích cực

Tại châu Mỹ, Hoa Kỳ là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, quý 1/2023, xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ đóng góp lớn nhất cho tăng trị giá xuất khẩu của Việt Nam và có mức tăng tuyệt đối cao nhất so với cùng kỳ từ trước tới nay. Trị giá xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ trong quý 1/2024 đạt 25,77 tỷ USD, tăng tới 24,2%, tương ứng tăng 5,02 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước.

Tiếp sau Hoa Kỳ, EU (27 nước) là khối thị trường có đóng góp lớn thứ hai vào tăng trị giá xuất khẩu của nước ta, vượt qua cả Trung Quốc và ASEAN. Trong quý 1/2024, xuất khẩu sang EU (27 nước) đạt 12,2 tỷ USD, tăng 17,4%, tương ứng tăng 1,8 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước.

Vụ Thị trường châu Âu-châu Mỹ cho rằng, giai đoạn đầu năm, cho thấy sự phục hồi tích cực trong thương mại của Việt Nam với hầu hết các thị trường châu Âu – châu Mỹ, vốn trải qua giai đoạn sụt giảm nghiêm trọng trong năm 2023. Các doanh nghiệp đang khôi phục lại hoạt động xuất nhập khẩu, logistics sau một thời gian thích nghi với sự gián đoạn chuỗi cung ứng chung của thị trường thế giới.

Ông Nguyễn Hồng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) cho rằng, Việt Nam là nước có lợi thế xuất khẩu khi sở hữu tới 16 Hiệp định thương mại tự do, trong đó có các hiệp định với các nước, khu vực thị trường châu Âu - châu Mỹ, bao gồm: EVFTA, UKVFTA, VN-EAEU, CPTPP, Việt Nam – Chile.

Vương quốc Anh gần đây cũng đã hoàn tất đàm phán và ký nghị định thư gia nhập Hiệp định CPTPP, hiện còn trải qua quá trình phê chuẩn bởi các quốc gia thành viên. Việt Nam còn 2 hiệp định đang đàm phán trong khối thị trường Âu - Mỹ là: Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và Khối EFTA (bao gồm 4 nước Thụy Sỹ, Na Uy, Iceland, Liechtenstein) và Hiệp định ASEAN – Canada.

Bên cạnh đó, nhu cầu thị trường thế giới và khu vực châu Âu, châu Mỹ từng bước phục hồi do lạm phát đã bắt đầu có xu hướng giảm từ cuối năm 2023 và có khả năng tiệm cận mức mục tiêu các Ngân hàng Trung ương đề ra cho năm 2024 (ECB và FED: 2%). Việc các nước công nghiệp phát triển tiếp tục đẩy mạnh chiến lược đa dạng hoá nguồn cung, đa dạng hóa chuỗi cung ứng, đa dạng hoá đầu tư đã giúp Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất và xuất khẩu quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Đặc biệt, các nước khu vực châu Âu, châu Mỹ đang đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới cũng như dành nhiều hỗ trợ tín dụng và công nghệ giúp Việt Nam.

Hàng rào tiêu chuẩn mới sẽ ngày càng nhiều

Phân tích về thách thức với hoạt động xuất nhập khẩu sang thị trường châu Âu, châu Mỹ, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ cho biết, nền kinh tế toàn cầu đang bước vào một thời kỳ mới, với đầy rủi ro và thách thức và khó đoán định. Năm 2024, tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới và các nước khu vực châu Âu - châu Mỹ dự báo thấp hơn so với năm 2023. Cụ thể theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tốc độ tăng trưởng GDP 2024 thế giới dự báo 2,9% (so với 3% năm 2023). Tốc độ tăng trưởng GDP của các nền kinh tế lớn khu vực châu Âu – châu Mỹ năm 2024 giảm hoặc tăng không đáng kể so với năm 2023: Hoa Kỳ 1,5% (so với 2,1%), Khu vực đồng Euro 1,2% (so với 0,7%), Anh 0,6% (so với 0,5%), Nga 1,1% (so với 2,2%), Canada 1,6% (so với 1,3%), Mexico 2,1% (so với 3,2%), Braxin 1,5% (so với 3,1%), Khu vực Mỹ La tinh giữ nguyên 2,3%.

Đặc biệt, xung đột địa chính trị tiếp tục kéo dài và bất ổn tiếp tục có nguy cơ lan ra các khu vực khác. Song song đó, xu hướng “phi toàn cầu hoá” đang tiếp tục trỗi dậy mạnh mẽ. Chính sách bảo hộ của các nước ngày một tăng. Việc các nước phát triển càng ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu, an toàn cho người tiêu dùng đang tiếp tục là tiền đề để dựng lên những tiêu chuẩn mới, quy định mới liên quan đến chuỗi cung ứng, nguyên liệu, lao động, môi trường khắt khe hơn đối với các sản phẩm nhập khẩu.

Hơn nữa, việc các nước đa dạng hóa nguồn cung ngoài Trung Quốc ra sẽ tập trung vào một số đối tác gần thị trường và đối tác tương đương với Việt Nam như: Thổ Nhĩ Kỳ, Mexico, Ấn Độ, Indonesia, Bangladesh... làm gia tăng sự cạnh tranh trên các thị trường xuất khẩu của Việt Nam.

Do đó, Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ cho biết, sẽ tăng cường cung cấp thông tin cập nhật về biến động và xu hướng của các thị trường xuất khẩu, nhập khẩu lớn, kèm theo các đánh giá về cơ hội, thách thức để doanh nghiệp xây dựng các chiến lược, kế hoạch thích ứng phù hợp... Đối với khu vực thị trường châu Âu – châu Mỹ sẽ có một số tiêu chuẩn nhãn mác để được lưu hành tại thị trường này, như nhãn hiệu CE cho các sản phẩm ở thị trường EU, nhãn hiệu UKCA cho các sản phẩm ở thị trường Anh, giấy phép FDA cho các sản phẩm thực phẩm, thuốc tại thị trường Mỹ. Do đó, doanh nghiệp cần chủ động hoàn thiện sản phẩm, bao bì, nhãn mác, chất lượng và quy trình sản xuất đầy đủ tiêu chuẩn xuất khẩu; chủ động nghiên cứu đăng ký các giấy phép, nhãn hiệu cho sản phẩm của mình phù hợp với từng thị trường.

Ngoài ra, vấn đề tăng cường nhận diện thương hiệu trực tuyến qua website, các mạng xã hội với đầy đủ thông tin, chứng minh năng lực để mở rộng quảng bá thương hiệu của mình đến với đối tác nước ngoài và xây dựng niềm tin cũng cần được doanh nghiệp chú trọng hơn nữa.