Bước tiếp truyền thống vẻ vang, xây dựng Hải quan Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc trả lời phỏng vấn của Báo Hải quan. Ảnh: Hữu Linh.

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc bắt đầu cuộc trao đổi với chúng tôi trong niềm phấn khởi khi toàn Ngành đã có một năm “bội thu”. Chúng tôi còn nhớ rất rõ trong buổi phỏng vấn đầu năm 2014, Tổng cục trưởng đã không giấu được sự lo lắng khi nhìn vào các nhiệm vụ trọng tâm của năm 2014. Một năm bộn bề công việc đã trôi qua, và sự lo lắng của “vị thuyền trưởng” của Hải quan Việt Nam đã được giải tỏa bởi những nhiệm vụ lớn đề ra đã được thực hiện hoàn thành, trong đó có một số nhiệm vụ về đích trước một tháng so với kế hoạch.

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc nói:

Đối với ngành Hải quan, công việc lúc nào cũng “nóng”. Nhưng có thể nói năm 2014 là năm mà toàn Ngành gặt hái được những kết quả tròn trịa nhất trong những năm gần đây.

Tháng 2-2014, Tổng cục Hải quan tổ chức kết nối kỹ thuật Cơ chế một cửa quốc gia (NSW). Tháng 4, triển khai chính thức và tổ chức Lễ bàn giao Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS do Chính phủ Nhật Bản tài trợ; tiếp đó, tổ chức Lễ công bố và ra mắt Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo 389 quốc gia và Tổng cục Hải quan giữ vai trò là cơ quan Thường trực. Tháng 6, Luật Hải quan 2014 được Quốc hội thông qua; Hải quan Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 23; VNACCS/VCIS được “phủ sóng” trong phạm vi cả nước. Bước sang tháng 11, NSW được kết nối chính thức. Đăc biệt, đến tháng 11 toàn Ngành đã thu vượt chỉ tiêu dự toán thu ngân sách Nhà nước cả năm 2014.

10 chữ quyết định thành công của VNACCS/VCIS

Năm 2014, công tác cải cách, hiện đại hóa của ngành Hải quan nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo Bộ Tài chính. Tổng cục trưởng đánh giá thế nào về kết quả thực hiện nhiệm vụ trọng tâm này trong năm vừa qua?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Công tác cải cách, hiện đại hóa hải quan cũng như nhiều công tác khác của ngành là một quá trình nỗ lực phấn đấu trong nhiều năm. Tôi cho rằng, nổi bật nhất trong thực hiện nhiệm vụ trọng tâm này trong năm qua chính là triển khai thành công Hệ thống VNACCS/VCIS. Thành quả này là sự nỗ lực, cố gắng của toàn Ngành.

Quá trình thực hiện VNACCS/VCIS là những ngày tháng đầy áp lực. Đội ngũ CBCC Hải quan đã trải qua nhiều thời điểm phải làm việc “thâu đêm tới sáng”, đặc biệt là đội ngũ những người làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Vất vả, gian lao là thế nhưng toàn thể CBCC Hải quan luôn trong tâm trạng hết sức sôi nổi, hào hứng chờ đến thời điểm triển khai chính thức, thời điểm bàn giao Hệ thống. Cả Tổng cục Hải quan như chuẩn bị cho một chiến dịch, một “trận đánh lớn”, và đã từng bước vận hành Hệ thống thành công ngoài mong đợi. Ngay chính các chuyên gia Nhật Bản cũng không thể tin, không thể nghĩ được Hải quan Việt Nam đã thực hiện thành công như thế.

Những năm trước đây, chúng ta thực hiện thủ tục hải quan chủ yếu làm công tác tập dượt chuẩn bị cho hải quan điện tử “e-Customs” thực thụ. Nhưng với Hệ thống VNACCS/VCIS, chúng ta đã có một hệ thống công nghệ thông tin đủ mạnh và tập trung trong cả nước. Hệ thống mới làm thay đổi toàn diện phương thức thực hiện thủ tục hải quan điện tử theo hướng tạo thuận lợi hơn nữa cho cộng đồng doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về hải quan. Đây là nền tảng vững chắc để xây dựng các chương trình hiện đại hóa hiện nay và sau này.

Nói đến đây, Tổng cục trưởng trầm ngâm khi nhớ lại không khí những ngày đầu triển khai VNACCS/VCIS. Chúng tôi nhìn kỹ Tổng cục trưởng, vẫn một phong thái điềm đạm như chính con người ông, nhưng mái tóc ông đã bạc hơn nhiều so với ngày ông bắt đầu đảm nhiệm vị trí Tổng cục trưởng.

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc chia sẻ (xúc động):

Thành công trong thực hiện VNACCS/VCIS chính là công sức của toàn thể đội ngũ CBCC Hải quan, là kết quả của một chặng đường chuẩn bị, tập dượt lâu dài của ngành Hải quan, nhất là trong khoảng 10 năm trở lại đây. Có thể tóm tắt trong 10 chữ “Thông minh, Trí tuệ, Trách nhiệm, Sáng tạo, May mắn” quyết định sự thành công của toàn ngành Hải quan trong quá trình triển khai Dự án. Ngoài ra, không thể không nhắc đến sự hỗ trợ, giúp đỡ của đội ngũ chuyên gia Nhật Bản.

Tổng cục trưởng luôn khẳng định “niềm tin” là động lực to lớn để hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ, đặc biệt đối với việc triển khai Hệ thống mới và khó là VNACCS/VCIS. Xin Tổng cục trưởng chia sẻ rõ hơn về yếu tố quan trọng này?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Có thể nói trong quá trình chuẩn bị cho đến khi đưa Hệ thống vào vận hành chính thức, Hải quan Việt Nam luôn nhận được sự đồng hành từ quyết tâm chính trị to lớn của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, lãnh đạo Bộ Tài chính. Đây chính là điểm tựa, là chỗ dựa vững chắc cho ngành Hải quan trong thực hiện Hệ thống VNACCS/VCIS. Điều này thể hiện niềm tin của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo Bộ Tài chính đối với Tổng cục Hải quan.

Đối với đội ngũ CBCC toàn Ngành cũng đã có niềm tin rất lớn vào tập thể lãnh đạo Tổng cục và cá nhân tôi. Tôi cũng luôn đặt trọn niềm tin đối với CBCC và luôn tạo chỗ dựa để anh em cống hiến, hoàn thành nhiệm vụ.

Xin chia sẻ một kỷ niệm thế này: Quá trình thực hiện VNACCS/VCIS, cá nhân tôi đã phải đứng trước một lựa chọn hết sức khó khăn. Khi chuẩn bị triển khai chính thức, các bộ phận tham mưu trình lên 3 phương án thực hiện: Phương án thứ nhất, triển khai đồng bộ trong phạm vi cả nước; phương án thứ hai, triển khai đầu tiên tại Cục Hải quan TP.HCM - đơn vị lớn nhất toàn ngành; phương án thứ ba, triển khai đồng loạt kết hợp cuốn chiếu và sẽ kết thúc ở Cục Hải quan TP.HCM.

Lúc đó, với trọng trách của Tổng cục trưởng, tôi phải đưa ra quyết định lựa chọn phương án sao cho phù hợp với bối cảnh thực tế của hoạt động XNK, hoạt động của DN và khả năng tiếp thu, vận hành Hệ thống của Hải quan Việt Nam. Sau khi tham khảo ý kiến các đơn vị tham mưu và quá trình theo dõi công tác hiện đại hóa của Ngành trong nhiều năm qua, về tính khả thi của các phương án, tôi quyết định lựa chọn phương án thứ ba. Điều này cũng đã thể hiện niềm tin của tôi vào năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ CBCC toàn Ngành, nhất là lực lượng công nghệ thông tin. Và thực tế từ khi triển khai chính thức đến nay đã chứng minh đây là lựa chọn đúng đắn. Nhân đây, qua Báo Hải quan, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến toàn thể CBCC trong Ngành đã nêu cao tinh thần trách nhiệm để thực hiện thành công VNACCS/VCIS.

Tiếp tục cải cách, rút ngắn thời gian thông quan

Mục tiêu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia đã và đang được Chính phủ quyết liệt triển khai, trong đó đã đặt ra những những mục tiêu cụ thể với lĩnh vực hải quan, thuế và một số lĩnh vực khác. Thưa Tổng cục trưởng, đây vừa là thách thức, vừa khẳng định vai trò, trọng trách của Hải quan Việt Nam đối với đất nước. Với vai trò người đứng đầu ngành Hải quan, Tổng cục trưởng nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan với mục đích tạo thuận lợi, giảm thời gian thông quan hàng hóa được Chính phủ, doanh nghiệp, người dân đặt nhiều quan tâm, kỳ vọng. Những năm gần đây, Tổng cục Hải quan đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp. Trong đó đã tiến hành đo thời gian giải phóng hàng. Việc đo thời gian đã được thực hiện một cách bài bản theo kế hoạch của Chính phủ, áp dụng các chuẩn mực, thông lệ quốc tế. Sau khi có kết quả, lần đầu tiên Tổng cục Hải quan đã tổ chức công bố chỉ số này (tháng 9-2014).

Thời gian tới, việc rút ngắn thời gian thông quan tiếp tục cần sự chủ động, nỗ lực, quyết tâm của ngành Hải quan, song cũng đòi hỏi sự vào cuộc, phối hợp của các bộ, ngành liên quan, bởi lẽ như thống kê thì có tới 72% thời gian thông quan hàng hóa là thuộc các bộ, ngành. Trong năm 2015, dưới sự chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh - Trưởng ban chỉ đạo Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và Một cửa ASEAN (ASW), Tổng cục Hải quan sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan đẩy mạnh công tác cải cách, giảm thời gian thông quan hàng hóa XNK, đặc biệt là hoàn thiện và nâng cao hiệu quả NSW; thực hiện hiệu quả công tác phối hợp kiểm tra hàng hóa chuyên ngành tại cửa khẩu…

Ngoài ra, Tổng cục Hải quan cũng đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại để góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo sự cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp, chống thất thu cho ngân sách Nhà nước…

Bước vào thực hiện các nhiệm vụ của năm 2015 - năm về đích của Kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa hải quan giai đoạn 2011-2015 và chuẩn bị bước vào lộ trình phát triển mới - giai đoạn 2016 -2020, thưa Tổng cục trưởng, những mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm nào mà toàn Ngành đã và sẽ tập trung thực hiện trong năm nay?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Năm 2015 là năm có nhiều sự kiện lớn của đất nước, cũng là năm ghi dấu mốc 70 năm thành lập Hải quan Việt Nam; 70 năm thành lập ngành Tài chính, trong bối cảnh nước ta đã và đang tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng, sẽ có nhiều tác động tới hoạt động hải quan.

Năm 2015, toàn Ngành phải rà soát lại một cách tổng thể các nội dung trong Kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa giai đoạn 2011-2015; Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 để đánh giá những nội dung nào đã hoàn thành, nội dung nào cần tiếp tục hoàn thiện và vấn đề nào cần bổ sung cho phù hợp với thực tế. Liên quan đến cải cách, hiện đại hóa hải quan phải hoàn thành điện tử hóa 5 loại thủ tục (5e) gồm: Thủ tục hải quan điện tử (e- Declaration); bản lược khai hàng hóa điện tử (e-Manifest); nộp thuế, lệ phí qua phương thức điện tử (e-Payment), cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa điện tử (e- C/O), cấp giấy phép các bộ, ngành (e-Permit). Đến nay, cơ bản chúng ta đã hoàn thành được e- Declaration; e-Payment đã phủ sóng ở khắp 34 Cục Hải quan địa phương và phần lớn việc thu, nộp ngân sách được thực hiện qua phương thức điện tử; e-Manifest đã và đang được triển khai tới nhiều hãng tàu, đại lý vận tải; các thủ tục về giấy phép, e-C/O đã và đang trên đà hoàn thiện. Bên cạnh đó, chúng ta tiếp tục mở rộng và hoàn thiện NSW…

Từ ngày 1-1-2015, Luật Hải quan 2014 chính thức có hiệu lực. Cùng với đó là tiếp tục triển khai VNACCS/VCIS đạt hiệu quả; cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian thông quan hàng hóa theo Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ; thực hiện NSW; nâng cao năng lực kiểm tra hàng hóa chuyên ngành ở cửa khẩu… Do đó, toàn Ngành phải tập trung nguồn lực để đưa Luật Hải quan vào cuộc sống cũng như các mục tiêu, nhiệm vụ vừa nêu. Một nhiệm vụ quan trọng là quyết tâm cao để thu NSNN năm 2015 đạt và vượt chỉ tiêu dự toán 260.000 tỷ đồng mà Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính giao. Cùng với đó là tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại.

Bộ trưởng Bộ Tài chính, Phó trưởng Ban Thường trực Ban chỉ đạo 389 Quốc gia Đinh Tiến Dũng (bìa trái) và Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc (bìa phải) kiểm tra công tác chống buôn lậu tại Quảng Ninh, tháng 1-2015. Ảnh: Quang HÙNG

Xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, thân thiện, hiện đại

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Năm 2015, bên cạnh nhiệm vụ thường xuyên, tôi cho rằng một nhiệm vụ trọng tâm mà toàn Ngành phải chú trọng thực hiện tốt chính là công tác xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, thân thiện, hiện đại. Đây cũng là nhiệm vụ mà cá nhân tôi luôn đau đáu, trăn trở suốt nhiều năm qua.

Thưa Tổng cục trưởng, hiện nay, khi đề cập đến công tác quản lý hải quan, người dân, doanh nghiệp không còn kêu về thủ tục hải quan bởi những chương trình cải cách được thực hiện thường xuyên, hiệu quả. Song có lúc, có nơi vẫn còn có ý kiến về những chi phí ngoài quy định và về thái độ phục vụ của một bộ phận CBCC. Tổng cục Hải quan sẽ giải quyết bức xúc này của người dân, doanh nghiệp như thế nào?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Đây là nhiệm vụ thường xuyên trong thời gian qua, đặc biệt, năm 2014, Tổng cục Hải quan đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật, tăng cường thanh tra, kiểm tra nội bộ, qua đó phát hiện một số vụ việc trọng điểm về gian lận vi phạm của doanh nghiệp trong đó có sai sót, vi phạm của một số CBCC hải quan và đã xử lý nghiêm khắc.

Năm 2015, Tổng cục Hải quan tiếp tục tập trung xử lý một cách quyết liệt những tồn tại, hạn chế này thông qua đẩy mạnh cải cách, minh bạch trong hoạt động. Trong đó tập trung đưa Luật Hải quan 2014 đi vào cuộc sống, với nhiều điểm cải cách. Tổng cục Hải quan cũng đã ban hành Quyết định 3749/QĐ-TCHQ ngày 15-12-2014 về kế hoạch phòng chống tệ phiền hà, sách nhiễu, tiêu cực, tham nhũng của ngành Hải quan, với 12 giải pháp hết sức cụ thể. Ngành chú trọng công tác giáo dục truyền thống vẻ vang 70 năm phát triển của Hải quan Việt Nam. Trong phát động phong trào thi đua trong toàn Ngành tập trung vào 3 mục tiêu cụ thể: Hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ; Giữ gìn đơn vị an toàn; Giáo dục truyền thống.

Tổng cục Hải quan quyết tâm trong năm 2015, hình ảnh về ngành Hải quan, về CBCC hải quan sẽ có sự cải thiện toàn diện, rõ nét trong mắt người dân, DN.

Trước thềm năm mới Ất Mùi, cũng là trong năm kỷ niệm 70 thành lập Hải quan Việt Nam, Tổng cục trưởng muốn gửi thông điệp gì tới lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành, cộng đồng DN và toàn thể các thế hệ CBCC ngành Hải quan?

Tổng cục trưởng Nguyễn Ngọc Túc:

Với trọng trách được giao, tôi mong muốn và tin tưởng bước sang năm mới, toàn thể đội ngũ CBCC ngành Hải quan phát huy truyền thống vẻ vang 70 năm của Hải quan Việt Nam, đoàn kết, nhất trí, ra sức, đồng lòng tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức thi đua lập thành tích chào mừng các ngày lễ lớn, các sự kiện trọng đại của Ngành, của đất nước.

Thay mặt cho hơn một vạn CBCC Hải quan, tôi bày tỏ niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Chính phủ, Bộ Tài chính đối với Tổng cục Hải quan trong thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao. Tổng cục Hải quan mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự phối hợp của các bộ, ngành để Hải quan Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ, góp phần khẳng định vai trò, vị thế của Việt Nam trong xu thế hội nhập và toàn cầu hóa mạnh mẽ hiện nay.

Với cộng đồng DN, chúng tôi cam kết sẽ luôn đồng hành và đồng hành chặt chẽ hơn nữa để tạo các điều kiện thuận lợi nhất cho giới DN, doanh nhân trong quá trình hoạt động. Tổng cục Hải quan cũng luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp kịp thời các khó khăn vướng mắc của cộng đồng DN với tinh thần, trách nhiệm cao nhất theo mục tiêu trong Tuyên ngôn phục vụ khách hàng “Chuyên nghiệp - Minh bạch - Hiệu quả”.

Nhân dịp năm mới Ất Mùi 2015 và Tết cổ truyền của dân tộc, thay mặt cho tập thể lãnh đạo Tổng cục Hải quan và nhân danh cá nhân, qua Báo Hải quan, tôi xin gửi lời chúc tới các thế hệ CBCC Hải quan đã và đang công tác trên mọi miền Tổ quốc và gia đình năm mới: An lành, Mạnh khỏe, Hạnh phúc và Thành công!

Xin trân trọng cảm ơn Tổng cục trưởng!