Bức chân dung liệt sĩ lưu lạc 45 năm

Bức ảnh của gia đình (Liệt sĩ Ngô Quý Toản đứng đầu, phía trái)

Hình ảnh của cuộc gặp được phát trong chương trình Thời sự VTV1 tối cùng ngày và đã có một điều kỳ diệu...

Chân dung Liệt sĩ Ngô Quý Toản được Dự án “Những linh hồn phiêu bạt” trao lại

Gia đình thiếu tướng Ngô Huy Biên, nguyên Trưởng khoa chiến lược, Học viện quốc phòng, hiện đang sống tại nhà số 11 đường 800A phường Nghĩa Đô (Cầu Giấy, Hà Nội) sau khi nhìn thấy tấm ảnh trên màn hình đã liên lạc với MARIN và Dự án “Những linh hồn phiêu bạt”. Hôm sau, ông Biên mang tới một tấm hình đã ngả màu thời gian nhưng vẫn nhận rõ bốn anh em. Người trong tấm ảnh di vật được gia đình xác nhận là liệt sĩ Ngô Quý Toản, sinh năm 1940; nhập ngũ ngày 5-2-1959 tại Hải Phòng, đi B ngày 18-8-1964; khi đi là y tá bệnh viện quân y 354. Trong tấm ảnh của gia đình, liệt sĩ Ngô Quý Toản là em út, đứng ngoài cùng bên trái. Tiến sĩ Bob Hall đã chia sẻ, cảm thông với ông Biên và tặng lại tấm ảnh là kỷ vật duy nhất còn lại của liệt sĩ Toản.

Câu chuyện về bức chân dung qua tư liệu của các cựu chiến binh Australia được tái hiện như một đoạn “phim quay chậm”:

Lúc 2h50 chiều ngày 12-8-1968, hai chiến sỹ Việt Nam đi vào khu vực các binh sĩ New Zealand thuộc Trung đội 3, đại đội W, tiểu đoàn 4RAR/NZ (ANZAC) ở vùng ven lộ giữa núi Định (Dinh?) và núi Tóc Tiên trên địa bàn Phước Tuy (nay thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Một chiến sỹ bị trúng đạn. Chiến sỹ còn lại cố gắng mang thi hài của đồng đội về nhưng cơn mưa đạn đã ngăn chặn ý định của anh. Có vết máu cho thấy anh cũng đã bị thương. Một đoạn phim âm bản người liệt sỹ mang theo được nhóm binh sỹ New Zealand tìm thấy và giữ lại với hy vọng xác định được danh tính liệt sỹ và cung cấp thông tin tình báo. Đoạn phim sau khi tráng cho thấy bức chân dung một chiến sỹ, có phù hiệu quân y, cấp bậc trung sĩ. Bức chân dung được phỏng đoán là của người chiến sỹ Việt Nam đã hy sinh. Một nhân viên tình báo của Đại đội W đã giữ lại đoạn phim cùng bức ảnh đó và sau này chuyển tới Dự án “Những linh hồn phiêu bạt” với hy vọng bức ảnh sẽ được trả về cho gia đình người chiến sỹ. Ngày 29-7-2013, còn hai tuần nữa là tròn 45 năm, bức chân dung lưu lạc của người liệt sĩ đã về với gia đình, được nâng niu trên tay những người thân. Câu chuyện của anh và tấm chân dung đã kết thúc có hậu...

Ông Ngô Huy Biên và bà Ngô Thị Kim Chi là anh và chị Liệt sĩ Ngô Quý Toản, trao đổi với TS Bob Hall về bức ảnh

Sự khốc liệt của chiến tranh làm sáng rõ giá trị của hòa bình

Tại cuộc gặp ở Yên Dũng, Tiến sĩ Bob Hall chia sẻ: “Với ông, tất cả những di vật của các liệt sĩ Việt Nam đều có ý nghĩa. Ông từng là cựu quân nhân Australia tham chiến tại Việt Nam, đã tận mắt thấy sự khốc liệt của chiến tranh nên hiểu được giá trị cao quý của hòa bình”. Ông cũng nói: “Những hoạt động của Dự án “Những linh hồn phiêu bạt” như một sự “đáp lễ” với những cố gắng của phía Việt Nam đã tìm và trao lại cho Australia 6 hài cốt binh sĩ mất tích trong chiến tranh Việt Nam”.

Dự án “Những linh hồn phiêu bạt” được nhóm nghiên cứu thuộc Đại học New South Wales chi nhánh tại Canberra, có trụ sở tại Học viện Lực lượng Quốc phòng Australia (Canberra) thực hiện từ năm 2010. Trong ba năm, Dự án đã chuyển tới Việt Nam nhiều thông tin và các dữ liệu liên quan như các bản đồ địa hình, các bức ảnh chụp bằng Google Earth đánh dấu 3.790 vị trí binh sỹ Australia và New Zealand đã chôn các chiến sỹ Việt Nam. Các thành viên của Dự án cũng đã trực tiếp giúp tìm thấy vị trí chôn cất của 500 liệt sỹ với độ chính xác từ 100 đến 150m. Năm 2012, Đài truyền hình quốc gia Australia ABC đã sản xuất một bộ phim tài liệu về công việc của nhóm này.

Cựu chiến binh Việt Nam trao đổi với ông Derrill De Heer - thành viên Dự án “Những linh hồn phiêu bạt”- về bức chân dung

Trong lần tới Việt Nam năm 2013, đoàn mang đến một số lượng lớn tài liệu, hiện vật để trao tặng: Các lá thư thu thập được ở các chiến trường Bình Định, Phước Tuy (nay là Bà Rịa - Vũng Tàu), Biên Hòa (Đồng Nai) và Long Khánh; 40 bức phác họa bút chì thu thập tại Long Tân ngày 19-8-1966; 19 bức vẽ bằng mực và màu nước tìm thấy tại Phước Tuy; tấm ảnh bà mẹ Phan Thị Diễn, 59 tuổi ở Quang Ngãi có ghi lịch sử gia đình ở mặt sau; chiếc nhẫn của người chiến sỹ có tên Nguyễn Văn Sang. Trong số hiện vật có bức ảnh may mắn của liệt sĩ Ngô Quý Toản...