Bảo hiểm nông nghiệp: Nông dân vẫn “mịt mờ”

Gia cầm là một trong những vật nuôi cần được tham gia bảo hiểm Ảnh: ST

Theo báo cáo của Vụ Bảo hiểm (Bộ Tài chính), tỉ trọng tham gia BHNN ở Việt Nam rất thấp, chỉ khoảng 1% tổng diện tích cây trồng, 0,24% số trâu, bò, 0,1% đàn lợn và 0,04% số gia cầm được bảo hiểm. Do vậy, vấn đề đặt ra là cần phải nâng cao nhận thức cho nông dân để họ tự nguyện tham gia bảo hiểm cho mọi đối tượng cây trồng, vật nuôi.

Triển khai chậm

Đã hơn 7 tháng kể từ khi áp dụng thí điểm tại 20 tỉnh, thành theo Quyết định 315, BHNN dường như vẫn là một khái niệm mơ hồ đối với không ít địa phương và người dân. Động thái của chính quyền cơ sở mới chỉ dừng lại ở mức tập huấn cho thành viên ban chỉ đạo các cấp. Trong khi đó, nhắc đến BHNN, nhiều nông dân cho hay mới chỉ “bập bõm” nghe qua. Theo ý kiến nhiều chuyên gia, với tiến độ như hiện nay, hành trình về đích đúng thời hạn của giai đoạn thí điểm BHNN xem ra khó khả thi.

Cẩm Giang là một trong 3 xã của huyện Cẩm Thủy (Thanh Hóa) được chọn thí điểm BHNN trên hai đối tượng vật nuôi là lợn và gà. Sau khi được chọn thí điểm triển khai BHNN, xã rất tích cực tuyên truyền, phổ biến thông tin đến người dân thông qua hệ thống phát thanh của xã và thôn. Thế nhưng, cách tuyên truyền chỉ bằng loa truyền thanh của xã Cẩm Giang xem ra chưa mang lại hiệu quả bởi nhiều người dân trong xã nghe như gió thoảng bên tai.

Không chỉ Thanh Hóa, việc triển khai BHNN ở nhiều địa phương khác cũng đang chậm tiến độ. Đơn cử như tại Bắc Ninh, địa phương được lựa chọn thí điểm BHNN đối với trâu, bò, lợn, gia cầm cũng đặt mục tiêu trong tháng 2-2012 tiến hành ký hợp đồng với nông dân. Thế nhưng, đến thời điểm này, việc triển khai vẫn chỉ nằm trong “kế hoạch”. Trong khi đó, về phía DN Bảo hiểm, Bảo Việt mới cơ bản hoàn thiện các bước triển khai ký hợp đồng bảo hiểm cho nông dân nhưng vẫn chỉ dừng lại ở tỉnh, huyện.

Mẫu chứng nhận cây lúa tại Nghệ An

Ông Hoàng Xuân Điều, Trưởng ban BHNN, Bảo hiểm Bảo Việt cho biết, để được tham gia BHNN, hộ chăn nuôi phải công bố số lượng đàn, chi phí đầu tư, quy trình và cách thức nuôi cho DN bảo hiểm. Đây là quy định có lợi cho cả đối tượng tham gia bảo hiểm cũng như DN bảo hiểm, vì các hộ đều được tiếp cận với các quy trình bảo vệ đàn, kỹ thuật nuôi và cách thức chăm sóc vật nuôi hiệu quả từ các DN bảo hiểm. Song các qui trình này hiện đang còn khá xa lạ với người nông dân. Việc triển khai không phải một sớm một chiều.

TS. Đỗ Đức Định, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế xã hội Việt Nam cho rằng: “Không như bảo hiểm thân thể, bảo hiểm đối với cây trồng, vật nuôi sẽ là một thử thách đối với đơn vị trực tiếp thực hiện BHNN trên địa bàn tỉnh, bởi cách thức xác định thiệt hại để có mức đền bù phù hợp là không dễ dàng, khi mà việc xác định đôi khi chỉ mang tính định lượng. Dẫu biết đây mới chỉ dừng lại ở việc thí điểm, nhưng vì là thí điểm nên càng phải làm đúng, mang lại hiệu quả thiết thực thì mới có cơ hội nhân ra diện rộng”.

Cần một chính sách riêng

Theo Quyết định 315 của Thủ tướng Chính phủ, Nhà nước sẽ hỗ trợ 100% phí BHNN cho hộ nghèo; 80% cho cận nghèo và 60% cho các đối tượng cá thể còn lại tham gia bảo hiểm. Song, nhiều ý kiến chỉ ra rằng, chủ trương hỗ trợ tiền bảo hiểm cho nông dân cũng bị vướng bởi quy định “phải đạt quy trình sản xuất khá tốt mới được bảo hiểm. Để thực thi một chính sách của Nhà nước, không chỉ có sự tham gia của các DN bảo hiểm mà cần có sự tham gia, quan tâm của các cấp, các ngành và toàn xã hội.

Theo ông Tăng Minh Lộc, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), để giải bài toán BHNN thì cần phải xây dựng cơ chế chính sách riêng cho BHNN như: hỗ trợ người dân, hỗ trợ DN, trợ giúp của các tổ chức (tín dụng, XK), nghiên cứu các mức độ rủi ro cho từng đối tượng, từng vùng để có chính sách phát triển bảo hiểm phù hợp. Tuy nhiên, trong thời gian đầu thí điểm BHNN, DN bảo hiểm cần linh hoạt xem xét các điều kiện khách quan hay chủ quan về việc nông dân sản xuất theo quy trình để bồi thường cho dân khi rủi ro xảy ra.

Với mục tiêu hỗ trợ tối đa cho người dân sản xuất nông nghiệp, đảm bảo đưa BHNN vào đời sống người dân, theo Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), Bộ Tài chính đã và đang xây dựng chương trình hành động cụ thể cho từng giai đoạn triển khai chương trình thí điểm. Bộ cũng đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan thành lập các ban chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương để triển khai chương trình thí điểm BHNN. Và để nắm được tình hình thực tế tại các tỉnh, thành phố, Bộ Tài chính đã thành lập đoàn công tác làm việc với các địa phương từ tháng 12-2011 đến 4-2012.

Theo TS. Đỗ Đức Định, một trong những giải pháp hữu hiệu để giảm bớt thiệt hại cho nông dân là sớm triển khai BHNN. Do đó, để BHNN triển khai thành công, cần có sự chia sẻ của DN và hỗ trợ từ Nhà nước.

TS. Hoàng Thọ Xuân, Viện Nghiên cứu thương mại (Bộ Công Thương): Bảo hiểm trước hết là cho nhà sản xuất, người sản xuất để lúc xảy ra rủi ro người nông dân vẫn ổn định sản xuất. Lấy cái lúc có lợi để bảo hiểm lúc bị thiệt hại. Quyền lợi được bảo hiểm phải là người sản xuất, trách nhiệm bảo hiểm phải là nhà kinh doanh. Nguyên tắc là phải lấy cái lợi của nhà kinh doanh bù cho cái thiệt hại của người sản xuất. Người được hưởng lợi ích phải là nông dân mới là BHNN, còn bảo hiểm cho người đi buôn lại là việc khác. Mục tiêu của bảo hiểm để cho hoạt động thị trường được liên tục không bị trục trặc và đối tượng BHNN chủ yếu là người sản xuất vì người sản xuất nếu bị rủi ro sẽ ảnh hưởng tới lưu thông. Ông Nguyễn Quang Phi, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Việt: Quyết định 315 của Thủ tướng Chính phủ có một số thuận lợi từ cơ chế, chính sách cũng như cách tiếp cận. Tất cả các đối tượng tham gia BHNN đều được hỗ trợ. Do đó, BHNN đã có hướng mở mới, tạo công cụ cho người nông dân quản lý rủi ro và tìm kiếm nguồn tài chính bù đắp. Ngoài ra, sự chủ động tham gia của các cấp chính quyền là là cơ hội và điều kiện tiên quyết để triển khai thành công chương trình thí điểm BHNN. Bảo Việt sẵn sàng tham gia chương trình này và quan điểm là không vì lợi nhuận. Mặc dù là một DN, song chúng tôi cũng xác định đây là một nhiệm vụ chính trị của DN, thực hiện theo tinh thần doanh nhân với nông dân và tinh thần DN Nhà nước với chủ trương của Chính phủ. Ông Hồ Xuân Hùng, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT: Giúp người dân hiểu, làm theo quy trình sản xuất đúng tiêu chuẩn là trách nhiệm của cơ quan khuyến nông, ngành nông nghiệp, cơ quan truyền thông, chính quyền các cấp, các cơ quan khi triển khai bảo hiểm. Quy trình đó có thể có điểm không phù hợp với một số đối tượng, thậm chí có thể dẫn đến phản ứng, nhưng phải làm cho họ hiểu rõ. Phải có những quy định bổ sung của địa phương. Sở NN&PTNT địa phương được bổ sung các quy trình cho phù hợp với tình hình thực tế. Những đơn vị được chọn thí điểm làm bảo hiểm lần này là những đơn vị Thủ tướng giao cho Bộ trưởng Bộ NN&PTNT lựa chọn, chỉ định. Bà con trong các vùng được chỉ định tham gia BHNN lần này, hãy quyết tâm tham gia, và đặc biệt phải chấp hành nghiêm theo quy trình mà Bộ NN&PTNT đã quy định.

Đảo Lê