Bánh căn - Hương vị Nha Trang

Bà Tuyết luôn tay múc bột, đập trứng, bỏ thịt, gắp bánh...

Gần cuối phố, một cửa hàng khiêm nhường với dăm bộ bàn ghế nhỏ nhưng khá đông các cô cậu học sinh đang tuổi ăn tuổi lớn, cắm cúi hoàn thành “nghĩa vụ” ăn sáng trước khi tới trường. Đi cùng với chúng là cha, mẹ - phần đông là những công chức mang dáng vẻ hơi vội vã tất bật với việc bảo đảm ăn uống và đưa con cái đến trường trước giờ làm việc buổi sáng của mình.

Có người cũng tranh thủ ăn sáng cùng một món với con. Bữa sáng chóng vánh chỉ chừng 10 - 15 phút và hàng bánh căn của bà Tuyết thường đón tiếp các vị khách quen cả lớn và nhỏ, tấp nập trong “giờ cao điểm” buổi sáng trước tiếng trống trường.

Cũng không rõ cái tên “bánh căn” xuất hiện từ lúc nào và sao lại gọi thế. Món bánh này cũng ít thấy có ở nơi khác. Ở Nha Trang các hàng bánh căn cũng không “hội tụ” thành những điểm lớn mà cứ rải rác, điểm xuyết trên các phố, các chợ. Nó là món bình dân nên cũng chẳng có tham vọng chen chân vào nơi khách sạn, nhà hàng sang trọng mà cứ hàng ngày tần tảo góp sức nuôi lớn bao thế hệ người.

Nguyên liệu làm bánh căn đơn giản lắm, chỉ là chút bột gạo, trứng chim cút (hoặc trứng gà có thể hòa lẫn luôn với bột), chút thịt bò tẩm ướp sẵn cho những ai có khẩu vị ưa thích loại đạm này, hoặc cũng có thể bỏ cả hai thứ một lúc.

Những chiếc khuôn bánh nhỏ xinh, tròn như lòng bàn tay trẻ được đặt trên chiếc “cà ràng” (bếp lò) bỏ than hoa, trên lớp than cháy đỏ là tấm vỉ cũng bằng đất nung khoét lỗ vừa vặn cho từng chiếc khuôn bánh đặt vào. Mỗi bếp loại lớn cũng chỉ làm đủ cho chừng mười lăm chiếc, loại nhỏ chừng mươi chiếc khuôn. Cả bếp và khuôn đều phải mua từ vùng Phan Rang, Ninh Thuận của đồng bào Chăm.

Chẳng biết có bí quyết gì mà khuôn bánh cũng chỉ làm mộc mạc bằng đất nung, không tráng men nhưng lại không hề làm bột bám dính khuôn. Khi khuôn bánh đã đủ độ nóng, bột gạo đã pha được múc vào khuôn, có thể đập trứng chim cút vào đó cho ai thích bánh căn - trứng, hoặc bỏ chút thịt bò - với những ai thích ăn bánh căn - thịt bò. Đậy cái nắp nhỏ lên khuôn chừng vài ba phút là bột bánh đã chín, trứng (hoặc thịt) cũng đủ độ chín tới.

Chỉ cần nhẹ nhàng dùng kẹp gỡ bánh từ khuôn ra đĩa đặt cạnh bát nước chấm, thêm chút xoài xanh thái chỉ là đã có thể bắt đầu thưởng thức một bữa sáng nhẹ nhàng, bổ dưỡng và hợp túi tiền với người bình dân. Một cô (cậu) học sinh nếu “nhiệt tình” lắm thì một bữa sáng với bánh căn cũng chỉ có giá bằng nửa tiền một ly “cà phê vỉa hè” ở Hà Nội.

Nước chấm và đồ ăn kèm với bánh căn là nước mắm Nha Trang được pha chế với hành mỡ phi thơm phức, thêm những sợi xoài xanh chua dịu. Mỗi thứ một chút nhưng chừng đó thôi là một xuất bánh căn đã phong phú các thành phần chất béo, chật bột, chất đạm, chất sơ, cả nhiều vitamin và khoáng chất cho con người... Vị bùi, vị béo của bột, của trứng, của thịt quyện hài hòa với chút mặn của mắm, chút chua dôn dốt của xoài, được màu vàng hanh của vỏ bánh, màu vàng tươi của nhân trứng đã chín, được mùi thơm của hành mỡ và độ nóng “hỗ trợ” để làm nên hương vị trọn vẹn của món bánh giản dị này.

Quán đang giờ đông khách, bà Tuyết luôn tay múc bột, đập trứng, bỏ thịt, gắp bánh cho kịp nhưng vẫn tươi cười thăm hỏi từng vị “thượng đế” quen về chuyện nhà, chuyện trường... Bà Tuyết là người Nha Trang nhưng trước kia đi dạy học tận Tuy Hòa (Phú Yên). Về nghỉ hưu, bà Tuyết lại làm bánh căn giúp cho những đứa trẻ Nha Trang “ấm bụng” trước khi đến trường. Cũng không có gì là cường điệu nếu nói “số” của bà Tuyết đến giờ chỉ gắn với trẻ con.

Trẻ thì góp phần dạy, về già vẫn góp sức nuôi. Cũng đã hơn mười năm cái quán bánh nhỏ này đỏ lửa cà ràng mỗi sáng... Cũng không thể biết bao nhiêu đứa trẻ đã lớn dần từ những tấm bánh bình dị mỗi sáng bà Tuyết gắp cho chúng, trước khi chúng đủ độ khôn lớn để làm cho Nha Trang (và không chỉ Nha Trang) đẹp hơn, giàu hơn. Nhưng có thể chắc chắn rằng chẳng ai có thể quên những hương vị quê hương in đậm tâm trí từ thủa đầu đời. Bánh căn bà Tuyết là một trong số những vị không quên như thế với những đứa trẻ Nha Trang...

Nha Trang vẫn có những nét bình dị như vậy và tôi vẫn nhớ những nét bình dị đó bên cạnh những nét lộng lẫy của Nha Trang mà người ta thường hay nhắc đến.

Ngữ Thiên