Xây dựng dự toán 2020 đảm bảo nguyên tắc thu theo khả năng của nền kinh tế

	Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp vẫn đảm bảo an toàn đến năm 2020
	Xây dựng dự toán 2019: Tiết kiệm 10% dự toán chi thường xuyên tăng thêm

Thực hiện giao dự toán cho các địa phương sẽ bao quát hết các nguồn thu và dựa trên cơ sở dự kiến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và chính sách thu hiện hành. Ảnh: ST.

Cân đối dựa trên nhiều căn cứ

Cuối tháng 6/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2020. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu việc xây dựng dự toán thu NSNN năm 2020 phải đúng chính sách, chế độ trên cơ sở đánh giá sát tình hình thu các năm từ 2016 đến 2018 và ước thực hiện năm 2019; đồng thời tính đến những nhân tố tác động làm thay đổi tình hình sản xuất - kinh doanh, đầu tư, phát triển của DN cũng như các yếu tố tăng, giảm thu do thay đổi chính sách pháp luật về thu,…

Ngay sau đó, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 38/2019/TT-BTC hướng dẫn xây dựng dự toán NSNN năm 2020. Trong Thông tư, Bộ Tài chính quy định khá rõ nguyên tắc đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ thu NSNN năm 2019. Cụ thể: Thực hiện theo đúng quy định của Luật NSNN và các văn bản pháp luật về thuế, phí và lệ phí; không hạch toán vào NSNN các khoản thu phí đã chuyển sang giá dịch vụ theo quy định của Luật Phí và lệ phí, các khoản được khấu trừ đối với cơ quan nhà nước hoặc khoản trích lại phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và DNNN thực hiện. Căn cứ kết quả thu NSNN 6 tháng đầu năm, dự báo tình hình sản xuất - kinh doanh, diễn biến giá cả thị trường 6 tháng cuối năm, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương thực hiện rà soát, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến thu NSNN, kiến nghị các giải pháp điều hành nhằm phấn đấu hoàn thành vượt mức dự toán thu NSNN năm 2019 đã được Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp quyết định.

Phần đánh giá của các đơn vị cũng phải phân tích cụ thể được những thuận lợi, khó khăn trong hoạt động sản xuất - kinh doanh và xuất nhập khẩu của các DN, tổ chức kinh tế; khả năng triển khai các dự án đầu tư mới, đầu tư mở rộng; các dự án đã hết thời gian ưu đãi thuế; sản lượng sản xuất và tiêu thụ, giá bán, lợi nhuận của các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ chủ yếu trên địa bàn; tốc độ tăng trưởng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng; diễn biến thị trường. Cùng với đó là tác động của biến động giá dầu thô, giá hàng hóa nông sản trên thị trường thế giới và trong nước, tác động của việc thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế, các chính sách tiền tệ, tín dụng, thương mại, đầu tư, chính sách giá, cải cách thủ tục hành chính và các yếu tố khác đến nền kinh tế và kết quả thu NSNN trong 6 tháng đầu năm,… Những đánh giá này sẽ là một phần quan trọng làm căn cứ để đưa ra dự toán thu NSNN cho năm 2020.

Theo nhận định của Bộ Tài chính, năm 2020 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm cuối thực hiện Kế hoạch 5 năm 2016 - 2020, bên cạnh những thuận lợi vẫn còn không ít khó khăn, thách thức đặt ra phải giải quyết để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra. Vì vậy, Bộ Tài chính đặt ra mục tiêu phấn đấu dự toán thu nội địa (không kể thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết) năm 2020 tăng tối thiểu 12 - 14% so với ước thực hiện năm 2019. Dự toán thu nội địa bình quân chung cả nước tăng tối thiểu 10 - 12% so với đánh giá ước thực hiện năm 2019.

Đối với các địa phương, Bộ Tài chính cho rằng, mức tăng thu cụ thể tùy theo điều kiện, đặc điểm và phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế của từng địa phương. Tuy nhiên, trong xây dựng dự toán thu ngân sách trên địa bàn, các tỉnh cần rà soát, lập dự toán thu NSNN tích cực, sát thực tế, tổng hợp đầy đủ các khoản thu mới phát sinh để tính đúng, tính đủ nguồn thu. Đặc biệt, Bộ Tài chính lưu ý địa phương không dành dư địa để tự quy định giao chỉ tiêu phấn đấu thu; lấy chỉ tiêu pháp lệnh thu NSNN Quốc hội quyết định, Thủ tướng Chính phủ giao làm căn cứ thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách trên địa bàn.

Sát hơn với thực tế

Thu NSNN năm sau cao hơn năm trước có thể nói là “luật bất thành văn”. Các cấp các ngành khi nhận dự toán đều cố gắng nỗ lực thực hiện nhiệm vụ của mình. Tuy nhiên, đưa ra một con số hợp lý để vừa thuận lợi cho hoạt động của các đơn vị, vừa đảm bảo quy luật nói trên là một thách thức đối với Bộ Tài chính. Câu chuyện số thu từ 3 khu vực kinh tế (thu từ DNNN, DN FDI và thu từ sản xuất kinh doanh) liên tục không đạt dự toán những năm trước là một ví dụ sâu sắc.

Đối diện với sự chất vấn của các đại biểu Quốc hội tại kỳ họp giữa năm 2019, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng từng thừa nhận việc thu từ 3 khu vực sản xuất kinh doanh giảm so với báo cáo Quốc hội. Ngoài nguyên nhân khách quan là hoạt động của DN còn tồn tại nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến thu NSNN thì có nguyên nhân chủ quan là dự toán thu quá cao so với với thực tế. Ví dụ, so với thực hiện năm 2017, dự toán thu năm 2018 của khối DNNN tăng 13,1%, thu từ khu vực FDI tăng 30,1%, thu từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tăng 20,4%; trong đó tăng trưởng kinh tế và lạm phát cộng lại chỉ là 11%. Vì thế, số thu từ 3 khu vực này năm 2018 không đạt. Do đó, năm 2019, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Quốc hội ở mức phù hợp hơn, tăng 7,7% so với năm 2018, trong đó khu vực DNNN bằng mức thực hiện năm 2018, khu vực FDI tăng 13,4% và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tăng 13,3%. Nhờ xây dựng dự toán phù hợp hơn, thu NSNN 7 tháng năm 2019 đạt kết quả khả quan. Tốc độ đạt dự toán cao hơn so với nhiều năm trở lại đây. Có 53/63 địa phương thu nội địa đạt tiến độ dự toán. Nguồn thu từ một số khu vực đạt cao so với cùng kỳ nhiều năm.

Thời gian qua, trong một số chuyến làm việc giữa Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng với các tỉnh, thành phố, lãnh đạo nhiều địa phương đã cam kết sẽ phấn đấu thu đạt và vượt mức dự toán NSNN được giao trong năm 2019. Tuy nhiên, trong năm 2020, một số tỉnh đề nghị giao dự toán thu cần sát hơn nữa với thực tế để địa phương có khả năng phấn đấu hoàn thành dự toán, đặc biệt là giao dự toán thu từ DNNN, thu từ khu vực sản xuất kinh doanh. Ví dụ tại Quảng Bình, dự toán thu từ DNNN, thu từ sản xuất kinh doanh vẫn còn cao, nên những năm gần đây không đạt dự toán thu từ khu vực này. Một số địa phương cũng gặp phải tình trạng tương tự.

Chia sẻ về điều này, ông Võ Thành Hưng - Vụ trưởng Vụ NSNN, Bộ Tài chính cho biết, đơn vị đã quán triệt nguyên tắc điều hành “thu theo khả năng của nền kinh tế”. Do đó, trong thực hiện giao dự toán cho các địa phương sẽ bao quát hết các nguồn thu và dựa trên cơ sở dự kiến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và chính sách thu hiện hành. Chính vì dự toán sát các nguồn thu, những năm gần đây, thu NSNN của địa phương hầu hết đều đạt và vượt dự toán.