Ứng phó với vi phạm sở hữu trí tuệ trên môi trường internet

Thiết bị di động - trở ngại mới cho việc bảo vệ quyền tác giả. Ảnh: Q.Tấn

Vấn đề vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, quyền tác giả trên môi trường internet đã không còn xa lạ gì với cơ quan quản lý Nhà nước. Đây không chỉ là bài toán khó đối với riêng Việt Nam mà còn là khó khăn chung của các quốc gia trên thế giới. Theo ông Vũ Ngọc Hoan, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TH và DL) nghiên cứu của một công ty phần mềm BSA đã chỉ ra rằng, vi phạm bản quyền tác giả trên thiết bị công nghệ ở nước ta đã lên đến 81% và diễn ra ở nhiều lĩnh vực như âm nhạc, sách báo. Và nếu duy trì tốc độ trên, theo ông Phó Đức Phương, Giám đốc Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam phải mất ít nhất 30-40 năm nữa chúng ta mới đuổi kịp tốc độ tăng trưởng về bảo hộ quyền tác giả của các nước trong khu vực châu Á như Singapore, Malaysia.

Ông Vũ Xuân Thành, Chánh Thanh tra Bộ VH, TT & DL trong Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm của ngành đã thừa nhận, vấn đề nổi cộm nhất trong thời gian qua là việc quản lý trên môi trường internet, kỹ thuật số. Ông Nguyễn Duy Anh, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh cũng cho biết: “Chúng tôi đã làm việc với bên thông tin truyền thông thì được biết có tới 70% máy chủ được đặt ở nước ngoài. Nếu máy chủ ở trong nước còn dễ quản lý còn ở ngoài thì rất khó”.

Còn theo NSND Trần Bình, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật đương đại: “Ở Việt Nam các Nghị định của Chính phủ hướng dẫn thực thi các luật bản quyền có nhiều vấn đề bất cập. Tại Ý với công ước Rome, bản quyền tác giả chỉ quy định 20 năm nhưng ở Việt Nam, 1 nước nghèo lại quy định trong 75 năm thậm chí 100 năm”. Ở Hàn Quốc, việc thu phí bản quyền tác giả thậm chí còn được quy định theo số lần phát sóng lại, tiếp sóng hoặc sao chép. Cụ thể Hàn Quốc đã đưa vào áp dụng “Quy định đặc biệt”. Theo đó đối với đài truyền hình vệ tinh quốc gia Hàn Quốc, bất kỳ đài truyền hình nào khác phát sóng lại chương trình của họ 2 lần sẽ phải trả 18-20% thù lao diễn cơ bản, 3 lần là 12% và sau 4 lần phát sóng là 10%. Trong luật còn quy định rõ nếu đài truyền hình, công ty nào muốn sao chép, phân phối chương trình do đài truyền hình vệ tinh Hàn Quốc thực hiện họ sẽ phải trả từ 3-5% số tiền bán được.

Đối với những chính sách, chiến lược trong tương lai, ông Keum Gi Hyung, Trưởng ban Chính sách Bản quyền tác giả, Cục Bản quyền Hàn Quốc chia sẻ, Hàn Quốc sẽ mở rộng giải phóng tác phẩm mang tính xã hội. Cụ thể, Hàn Quốc sẽ tăng số lượng tác phẩm công cộng được sử dụng miễn phí, giải quyết việc sử dụng các tác phẩm Chính phủ đặt hàng và làm rõ mức phạt, bồi thường với vi phạm nghĩa vụ tổng hợp thu phí tác quyền. Hướng tới việc hơn 158 cơ quan chính phủ và các tổ chức xã hội được sử dụng miễn phí các tác phẩm và 2,7 triệu tác phẩm mang tính xã hội được giới thiệu ra thị trường. Đồng thời xây dựng văn hóa bản quyền tác giả lành mạnh, trong đó nỗ lực ngăn chặn lạm dụng quyền tác giả, đưa vào sử dụng văn bản điện tử về quyền tác giả, sử dụng chế độ quản lý tập thể mở rộng và nâng cao năng lực bảo hộ quyền tác giả của doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Trước những bước đi kịp thời của Hàn Quốc trong việc bảo hộ quyền tác giả trên internet, ông Phó Đức Phương cho rằng: “Quyền tác giả của Hàn Quốc phát triển vì nhận thức của chính lãnh đạo quốc gia đó. Tôi đã gặp Chủ tịch Uỷ ban Quyền tác giả Hàn Quốc thì ông có nói: Ở Hàn Quốc chúng tôi có rất ít tài nguyên nên chúng tôi phải bảo vệ, nuôi dưỡng và phải khai thác tài nguyên trí tuệ”.

Còn ở Việt Nam ông Phương lại cho rằng, công tác bảo hộ quyền tác giả hiệu quả trước hết vẫn là sự tự thân vận động của chính tác giả lĩnh vực đó. Bên cạnh đó, kiến nghị văn bản pháp luật cần chặt chẽ hơn nữa, lấp hết lỗ hổng để các tổ chức cá nhân không thể luồn lách. Đồng thời, chúng ta cần tìm sự hỗ trợ của các tổ chức nước ngoài để có những hiểu biết công nghệ ngang họ, phấn đấu trong 2-3 năm nữa có thể để thay đổi một cách bản chất tình hình khai thác các tác phẩm trên môi trường internet, kỹ thuật số.