Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt để giảm tiêu thụ thuốc lá
Cải cách chính sách thuế đối với thuốc lá của Việt Nam có thể làm giảm đáng kể các tác hại của thuốc lá. Ảnh: ST |
Mức tăng thuế, giá thuốc lá ở Việt Nam quá thấp
Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Ban Nghiên cứu tổng hợp, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, Việt Nam phải đối mặt với những hệ lụy kinh tế - xã hội nghiêm trọng do sử dụng thuốc lá. Theo tính toán của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tổn thất kinh tế - xã hội tương đương khoảng 1% GDP của Việt Nam.
Theo dự thảo Luật Thuế TTĐB (sửa đổi), đối với mặt hàng thuốc lá, dự thảo giữ nguyên mức thuế suất 75% và bổ sung mức thuế tuyệt đối theo lộ trình từ 2026 - 2030 để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá theo Chiến lược Phòng chống tác hại thuốc lá và hướng tới đạt tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ thuốc lá theo khuyến nghị của WHO (75%). Hai phương án được đề xuất gồm: Phương án 1: đối với thuốc lá điếu, thuế suất tuyệt đối áp dụng từ năm 2026 là 2.000 đồng/bao, mỗi năm tăng lên thêm 2.000 đồng, đến năm 2030 là 10.000 đồng/bao. Với phương án 2, đối với thuốc lá điều, mức thuế năm 2026 sẽ là 5.000 đồng/bao, mỗi năm tăng thêm 1.000 đồng và tới năm 2030 đạt 10.000 đồng/bao. |
Khung chính sách cho phòng chống tác hại của thuốc lá đã liên tục được điều chỉnh theo hướng hoàn thiện hơn trong những năm qua.
Trong đó, chính sách thuế đối với thuốc lá đã được lưu tâm hơn. Tuy nhiên, dù Việt Nam đang đẩy nhanh thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững nhưng chưa có sự liên kết trực tiếp với chính sách thuế đối với thuốc lá.
“Thuế thuốc lá ở Việt Nam còn tương đối thấp so với các nước ASEAN và trung bình thế giới. Thuế TTĐB ở Việt Nam hiện nay là 75% áp dụng đối với giá xuất xưởng.
Cùng với đó, giá bán thuốc lá của Việt Nam rất thấp so với các nước khác trong khu vực. Việt Nam cần vững tin rằng tăng thuế TTĐB là một chiến lược then chốt và hiệu quả để giảm tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt là đối với những người có thu nhập thấp và trẻ em, theo kinh nghiệm của Hàn Quốc và Philippines.
Thu ngân sách từ thuế TTĐB có thể giúp Chính phủ cải thiện nguồn thu ngân sách nói chung, qua đó, Chính phủ có thể gia tăng đầu tư vào các lĩnh vực khác, đặc biệt là đầu tư vào các chương trình y tế”, ông Nguyễn Anh Dương nhấn mạnh.
Tại báo cáo của mình, WHO khẳng định yếu tố quan trọng dẫn tới tình trạng tỷ lệ sử dụng thuốc lá vẫn ở mức cao như hiện nay là do thuế thuốc lá và giá bán lẻ ở Việt Nam cực kỳ thấp so với các nước thu nhập trung bình khác trên thế giới cũng như ngay trong khu vực ASEAN.
Năm 2022, giá bán lẻ thuốc lá điếu tại Việt Nam chỉ đạt 0,9 USD, tương đương với 3,2 PPP$/bao tính theo đơn vị đô la quốc tế (hay còn gọi là đô la qui đổi ngang sức mua) so với mức 5,2 PPP$/ gói ở các nước thu nhập trung bình và 5,9 PPP$/gói trung bình toàn cầu.
Tương tự, tỷ trọng thuế trong giá bán lẻ thuốc lá điếu của Việt Nam là khoảng 36% so với 59% ở các nước thu nhập trung bình và 62% trên toàn cầu, và thấp hơn nhiều so với khuyến nghị của WHO là 75% giá bán lẻ.
Các chuyên gia WHO cho rằng, có hai lý do chính khiến thuế thuốc lá chưa được áp dụng hiệu quả ở Việt Nam. Đầu tiên, là hệ thống thuế TTĐB theo tỷ lệ giá bán thuần túy hiện nay sẽ khuyến khích thuốc lá giá rẻ, do đó, làm cho thanh thiếu niên dễ dàng mua và hút thuốc.
Thứ hai, mức tăng thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam trong thời gian qua là quá thấp so với mức tăng trưởng thu nhập theo đầu người, làm cho thuốc lá trở nên ngày càng rẻ và dễ mua hơn theo thời gian.
Nên áp dụng hệ thống thuế TTĐB hỗn hợp với thuốc lá
Theo ông Nguyễn Anh Dương, kinh nghiệm của các nước cho thấy lợi ích đáng kể của việc áp dụng mức thuế TTĐB tuyệt đối đối với thuốc lá dù là áp dụng riêng hay hỗn hợp với mức thuế suất theo %. Do đó, kiến nghị chính sách cho thuế TTĐB đối với thuốc lá, ông Nguyễn Anh Dương cho rằng, Việt Nam cần nghiên cứu để chuyển sang áp dụng cơ chế thuế TTĐB hỗn hợp đối với thuốc lá.
Trong khi đó, nghiên cứu của WHO cho rằng, cải cách chính sách thuế thuốc lá của Việt Nam có thể làm giảm đáng kể các tác hại của thuốc lá đối với sự phát triển kinh tế và xã hội, từ đó sẽ mang lại những lợi ích kinh tế và xã hội đáng kể.
Cho rằng hệ thống thuế thuốc lá hiện tại của Việt Nam không phù hợp với thông lệ quốc tế tốt nhất theo khuyến cáo của WHO, các chuyên gia WHO nhấn mạnh, cải cách hệ thống thuế thuốc lá sẽ giúp đạt được một kịch bản "cùng thắng": thắng cho sức khỏe cộng đồng và thắng cho nguồn thu thuế để tái đầu tư vào các ưu tiên của chính phủ.
Để đạt được các mục tiêu đã nêu của Việt Nam, WHO khuyến nghị Việt Nam nên áp dụng một hệ thống thuế TTĐB hỗn hợp với thuốc lá bằng cách bổ sung thuế tuyệt đối thêm vào mức thuế theo tỷ lệ hiện có. Mức thuế tuyệt đối nên được áp ở mức cao nhất có thể, nhưng không dưới 5.000 đồng/bao thuốc vào năm 2026 và 15.000 đồng/bao vào năm 2030 để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Khuyến nghị biện pháp giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá, bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cho rằng, theo kinh nghiệm của tất cả các nước trên thế giới, khi tăng thuế lên cao sẽ làm giảm đáng kể mức sử dụng thuốc lá trong thanh thiếu nhiên và người nghèo.
“Chúng tôi thấy rằng sử dụng công cụ thuế là công cụ quan trọng nhất và hiệu quả nhất hiện nay để ngăn chặn và giảm đáng kể tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại các nước cũng như tại Việt Nam.
Đến nay, chúng tôi rất mừng là Bộ Tài chính cũng đã đã đưa ra phương án tăng thuế để trình Chính phủ và Quốc hội, hy vọng năm 2025 vấn đề này sẽ được quyết định" - bà Phan Thị Hải nhấn mạnh.
Bà Phan Thị Hải cho biết thêm: “Dù Việt Nam đã rất nỗ lực với các giải pháp, nhưng vì thuế thấp và giá thuốc lá rẻ nên ước tính mỗi năm chỉ giảm được khoảng 0,5% số người hút thuốc lá, không đáng kể.
Trong khi đó nếu chúng ta thông qua được một Luật thuế TTĐB với mức thuế cao hơn thì có thể giảm được tỉ lệ đáng kể người sử dụng thuốc lá, đặc biệt là trong thanh thiếu niên và người nghèo, những cái đối tượng dễ tổn thương. Chính vì vậy, chính sách thuế của chúng ta càng cao thì càng tốt”.
Tin liên quan
Phân loại và áp dụng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với dàn lạnh FCU
14:37 | 22/10/2024 Chính sách và Cuộc sống
Đề nghị không tăng thuế thuốc lá đột ngột để tránh hệ lụy
10:26 | 18/10/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Áp thuế Tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường đảm bảo hài hòa lợi ích
10:43 | 18/10/2024 Chính sách và Cuộc sống
Thường xuyên tra cứu nghĩa vụ thuế tránh bị bất ngờ tạm hoãn xuất cảnh
14:13 | 12/11/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Luận bàn về biện pháp tuyên truyền, vận động trong kiểm soát hải quan về phòng chống tội phạm môi trường
09:40 | 12/11/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Thực hiện Khung SAFE tại Việt Nam. Bài 2: Giải pháp và kiến nghị
09:30 | 11/11/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Những khoảng trống pháp lý trong xử phạt vi phạm hành chính định hướng xây dựng môi trường hải quan số
13:40 | 06/11/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Thực hiện Khung SAFE tại Việt Nam. Bài 1: Đánh giá qua lăng kính chuẩn mực quốc tế
13:15 | 06/11/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Thương mại điện tử xuyên biên giới: Cơ hội và thách thức
10:45 | 20/10/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
VCCI đề xuất phân biệt rõ giữa cắt giảm và chuyển đổi hình thức cấp phép kinh doanh
16:18 | 17/10/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Tác động của các FTA đến thu ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn 2011-2023
20:52 | 17/08/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Quản lý nhiên liệu trên phương tiện vận tải XNC: Kinh nghiệm quốc tế để Hải quan Việt Nam tham khảo
14:10 | 13/08/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Nhiên liệu trên phương tiện vận tải XNC: Những vấn đề đặt ra trong công tác quản lý của cơ quan Hải quan
14:00 | 13/08/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Cần đánh giá tác động toàn diện về tăng thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá
15:09 | 07/08/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Quy hoạch khu vực cửa khẩu gắn với chuyển đổi số cần ưu tiên nhân lực, thiết bị, cơ sở hạ tầng
07:47 | 07/07/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác quy hoạch lãnh đạo các cấp ngành Hải quan
08:40 | 11/06/2024 Nghiên cứu - Trao đổi
Tin mới
Chủ tịch Quốc hội đề nghị “nói đi đôi với làm" ngay sau phiên chất vấn
Phấn đấu tăng trưởng GDP năm 2025 khoảng 7-7,5%
Chống lãng phí - “xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực”
Doanh nghiệp cần "tiếp sức" từ các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài
Hoàn thành tổng hợp kết quả kiểm kê ngành Tài chính trước 31/5/2025
(LONGFORM) Sứ mệnh phát triển quan hệ đối tác Hải quan- Doanh nghiệp
10:58 | 11/11/2024 Hải quan
Podcast Hải quan Online tổng hợp tuần 2 tháng 11/2024 (từ ngày 4/10 đến 10/11/2024)
08:52 | 11/11/2024 Multimedia
(INFOGRAPHICS): Thu ngân sách tại 10 đơn vị hải quan tăng 11,86%
14:03 | 04/11/2024 Infographics
(INFOGRAPHICS) 32 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu nửa đầu tháng 10
09:14 | 29/10/2024 Infographics
Phiên họp Ủy ban Kỹ thuật thường trực WCO tại Bỉ: Dấu ấn điều hành của đại diện Hải quan Việt Nam
09:25 | 29/10/2024 Hải quan