Pháp trị hay đức trị thì cũng phải lấy hiệu quả thực tế mới kiểm chứng được

Ở một số nước như Nhật, mỗi khi một Bộ trưởng hay Thứ trưởng nào đó mắc lỗi, thậm chí cả Thủ tướng, dù người dân chưa lên tiếng thì họ đã công khai cúi đầu, chắp tay nhận lỗi trước người dân, thậm chí là từ chức. Điều này có ý nghĩa như thế nào, thưa ông?

Cảm ơn hay xin lỗi là một trong các biểu hiện của ứng xử có văn hóa, là hành vi văn minh, lịch sự trong quan hệ xã hội. Trong ứng xử giữa cộng đồng, khi cảm ơn và xin lỗi được trình bày một cách chân thành sẽ phản ánh phẩm chất văn hóa của cá nhân. Trong thời gian gần đây đã có khá nhiều cán bộ lãnh đạo, quản lý xin lỗi trước công luận, đó là biểu hiện tích cực của những người có trách nhiệm. Nếu xét khía cạnh văn hoá, thì là một biểu hiện tiến bộ. Có điều là họ giải trình cái sai sót thì dở quá. Xét theo câu chữ họ trả lời trên báo chí thì thấy, nguyên nhân là do sự tắc trách của lãnh đạo. Không kiểm tra cấp dưới khi được cấp dưới tham mưu, giúp việc. Họ không bằng mình thì mới là cấp dưới. Thế nhưng văn bản họ trình mình lại không kiểm tra? Mà không kiểm tra là lỗi nghiêm trọng của người lãnh đạo. Lỗi do bỏ những quy trình của quản lý. Bác Hồ đã từng nói, không kiểm tra là không hoàn thành việc lãnh đạo, hoặc do trây lười ỷ lại cho cấp dưới.

Xin lỗi là tốt nhưng quan trọng là phải sửa lỗi, nhận lỗi và sửa lỗi mới là điều cần phải được thực hiện. Tuy nhiên một số sai sót có thể sửa, nhưng dấu ấn về năng lực, nhận thức thì không dễ sửa (ví dụ như "cấp phép quốc ca" chẳng hạn). Tôi còn biết hiện nay việc cấp phép cũng còn không ít phiền hà, vẫn còn dấu ấn xin – cho, can thiệp theo ý mình.

Dư luận những ngày qua đang rất quan tâm đến câu chuyện quản lý điều hành của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch như thu hồi lại văn bản đề nghị xử lý ông Huỳnh Tấn Vinh xung quanh câu chuyện Sơn Trà. Ý kiến của ông như thế nào?

Tình huống của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công luận cũng đã nêu nhiều. Tôi cho rằng họ nêu là phản ánh đúng những vấn đề của quản lý. Nhưng xét về quan hệ tôi thấy mấy ý cần làm rõ. Một là không minh bạch về nhận thức giữa nhà nước và đoàn thể, hiệp hội. Nhà nước là công quyền. Hiệp hội là cộng đồng người dân. Họ không phải cấp dưới của Nhà nước.

Vậy tại sao lại có câu chuyện cục quản lý lại điều hành hiệp hội như nội dung của công văn như thế? Ngoài cái sai của quan hệ công - tư như trên, có thể còn sự xin -cho dựa dẫm của các hội với bộ chủ quản, hoặc theo chiều ngược lại, tự cho họ là cấp dưới. Thế mới sinh ra việc điều hành họ. Nhẽ ra chỉ quy định, cấp phép, thanh tra, kiểm tra công vụ như những pháp nhân theo luật pháp. Hiệp hội họ được mời, thì quyền nói là quyền của họ. Họ tự chịu trách nhiệm trước pháp luật, chứ không phải trước Tổng cục Du lịch hay Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch.

Diễn biến những việc liên tiếp vừa qua đã chứng minh rất rõ ràng là năng lực của bộ máy hiện tại chưa đáp ứng yêu cầu của Chính phủ về kiến tạo, phục vụ.

Từ xưa đến nay, chúng ta chưa có một bộ trưởng hay thứ trưởng nào tự xin từ chức vì các lỗi lầm xảy ra trong khi điều hành. Liệu có phải văn hóa từ chức không được coi trọng?

Như tôi đã nói ở trên thì họ nhận lỗi là tốt đấy chứ. Nhưng tôi cho rằng những công chức từ cấp cục trở xuống (và tương đương), nếu có sai sót ở mức nghiêm trọng như thế, nên điều chuyển làm việc khác. Coi như bài học của rủi ro công vụ . Còn những vị cấp Thứ trưởng, Bộ trưởng họ là nhà chính trị, nhận lỗi là lỗi trách nhiệm, nhận thay cho bên dưới trước nhân dân.

Vậy theo ông liệu có nên đưa văn hóa từ chức vào Luật cán bộ công chức hay không?

Theo những nội dung trong Nghị quyết TƯ 4 khoá XI và TƯ 4 khoá XII của Đảng về những biểu hiện gọi là tự diễn biến là nói về đạo đức, nhất là đạo đức chính trị. Thế thì nói về từ chức liệu có lạc quan quá không? Mà từ chức thuộc về đạo đức, nên rất khó đấy. Theo tôi nếu người yếu đạo đức, thì cần pháp luật để điều chỉnh, theo những quy định, quy trình nhất định. Và quan trọng là pháp trị hay đức trị thì cũng phải lấy hiệu quả thực tế mới kiểm chứng được.

Theo tôi cái yếu nhất trong hệ thống điều chỉnh hành vi của hệ thống công quyền là sự minh bạch. Chỗ nào không minh bạch thì không có hiệu quả xử lý công việc ở mọi phạm vi.

Xin cảm ơn ông!